Συνέβη προσφατα. Ο Αντώνης, έπειτα από μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο της ζωής του κατά την οποία έκανε αγώνα για να αδυνατίσει (ήταν υπέρβαρος και για να κατέβει από τα 180 κιλά στα 100 χρειάστηκε εγχειρήσεις, υποστήριξη από ψυχολόγο, καθημερινή άθληση και εξαντλητική δίαιτα), αποφάσισε να κοινοποιήσει τα αποτελέσματα της προσπάθειάς του στους ανά την υφήλιο διαδικτυακούς φίλους του, γνωστούς και αγνώστους, ανεβάζοντας μια φωτογραφία του, για να εισπράξει ανάμεσα στα επαινετικά σχόλια και το σχόλιο κάποιου Petris: «Eίσαι ακόμη αηδιαστικά χοντρός! Σταμάτα να τρως, γουρούνι!».
Πώς αντιδράς σε μια τέτοια επίθεση; Αγνοώντας επιδεικτικά τον γάιδαρο, υποθέτω, και ευχόμενος τα 80 κιλά που είχες χάσει να τα βρει αυτός στον δρόμο του και να τα φορτωθεί για πάντα. Οταν, όμως, δεν είσαι στα καλύτερά σου, αισθάνεσαι ανασφαλής, έχεις άγχος για την εικόνα σου και εισπράττεις τέτοια απαξίωση, τα πράγματα μπορεί να γίνουν πολύ δυσάρεστα και επικίνδυνα. Τον φίλο μου, ο Petris, με τη γενναιόδωρη καρδιά και την καλή κουβέντα, τον πήγε αρκετές εβδομάδες πίσω στη δίαιτά του και τον έκανε να κλειστεί ακόμη περισσότερο στον εαυτό του – αυτό, βεβαίως, μεταφράζεται σε επιμήκυνση των συναντήσεων με ψυχολόγους, γυμναστές, παθολόγους και διαιτολόγους, επιπλέον έξοδα, επιπλέον αγωνία, μελαγχολία και θλίψη. Ενας ανόητος παραλίγο να τινάξει στον αέρα προσπάθειες μηνών, βλάπτοντας έναν καλό άνθρωπο ο οποίος το μόνο που ζητούσε ήταν λίγη ενθάρρυνση. Ηλεκτρονικό έγκλημα δεν είναι και αυτό;
Πρόκειται για φαινόμενο που εξαπλώνεται: το Internet χάνει τον εκπαιδευτικό-ψυχαγωγικό χαρακτήρα του και μετατρέπεται σε μια αρένα όπου καθένας εκδηλώνει την πιο θλιβερή, αποτρόπαια, ποταπή πλευρά του. Το παρατηρώ καθημερινά σερφάροντας στο Facebook, με τα ειρωνικά, αγενή και απαξιωτικά σχόλια, με τους καβγάδες και την εκδικητική διαγραφή διαφόρων «φίλων» που δεν είναι φίλοι. Το παρατηρώ στις κακεντρεχείς αναφορές που διαβάζω στις σελίδες «κοινωνικής κριτικής», στις «συναντήσεις» μου μέσα στις εκατοντάδες σελίδες επικοινωνίας με ανθρώπους που συνδιαλέγονται ξερνώντας χολή. Που μοναδικό στόχο έχουν να προσβάλουν, να θίξουν, να εξευτελίσουν, ακόμη και να καταστρέψουν τον άλλον, εκτονώνοντας με αυτόν τον εύκολο τρόπο τα απωθημένα τους, τη σκοτεινιά της ψυχής τους.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό και με τα σχόλια που αναρτώνται κάτω από τα άρθρα μας στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Το Βήμα» και σε άλλες ειδησεογραφικές σελίδες: ορισμένοι αναγνώστες (;), κρυμμένοι πίσω από ψευδώνυμα και ψεύτικες διευθύνσεις e-mail, παρεμβαίνουν όχι για να ανοίξουν διάλογο, έστω διαφωνώντας μαζί μας, αλλά για να μας βρίσουν χυδαία, για να απαξιώσουν τη δουλειά μας, για να ζητήσουν την απόλυσή μας… Παρόμοια φαινόμενα στα μπλογκ φίλων, με διάφορους άσπονδους followers να επιτίθενται με κάθε ευκαιρία και με τη χάρη οχιάς. Θύμα ενός από αυτούς έπεσε και ο Αντώνης, για να ανακαλύψει ότι μέσα στο σκοτεινό δάσος τα φθονερά ερπετά και ο κακός λύκος εξακολουθούν να παραμονεύουν. Σε ένα δάσος, αυτό της σύγχρονης κοινωνίας της πληροφορίας, γοητευτικό πάντα, αλλά και γεμάτο κινδύνους, στα μονοπάτια του οποίου περιφερόμαστε γεμάτοι ενθουσιασμό, οι αφελείς, ώσπου να διαπιστώσουμε ότι απομακρυνθήκαμε από το ξέφωτο και βρεθήκαμε σε εχθρική περιοχή.
Οι ειδικοί προειδοποιούν: θέλει μεγάλη προσοχή η εκδρομή. Το διάβασα και σε ένα άρθρο, μερικές ημέρες μετά το ατυχές περιστατικό με τον φίλο μου. Το cyberbullying, δηλαδή η χρήση των τεχνολογιών του Διαδικτύου για να προσβάλεις, να μειώσεις, να βλάψεις, να κακοποιήσεις τους άλλους, θεωρείται από τις μάστιγες της σύγχρονης κοινωνίας. Πρόκειται για φαινόμενο που έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας, με τα θύματά του να οδηγούνται ακόμη και στην αυτοκτονία. Αυτό, επειδή κάποιος ανεγκέφαλος ξέσπασε επάνω τους τα απωθημένα του την πιο ακατάλληλη στιγμή, όταν δεν ήταν έτοιμοι να αμυνθούν, δεν είχαν αντοχές για να αντιδράσουν.
Για άλλη μια φορά ο άνθρωπος ο μικρόνους και μικρόψυχος παίρνει το δώρο, τις δυνατότητες που του παρέχει η εξέλιξη της πληροφορικής, και αντί να το χρησιμοποιήσει προς όφελός του το μετατρέπει σε όπλο με το οποίο πυροβολεί αθώους. Και αν «στους νικημένους της ζωής επιτρέπεται να ξαλαφρώνουν το μέσα τους με τις πικρές τους γλώσσες» (Σαίξπηρ, «Τίτος Ανδρόνικος»), είναι απίστευτο το πόσο κακό μπορούν να κάνουν οι «νικημένοι» τώρα που το δηλητήριο δεν το σταλάζει η γλώσσα τους, αλλά το πληκτρολόγιό τους, και που εύκολα, με το πάτημα του Enter, το διαχέει σε όλον τον κόσμο.
Παραμένω εκστατικός μπροστά στις δυνατότητες που μου δίνει το Internet στη δουλειά και στη ζωή μου γενικότερα, είμαι χαρούμενος που μπορώ να το χρησιμοποιώ. Την ίδια στιγμή, όμως, προβληματίζομαι και θλίβομαι για την απαράδεκτη χρήση που κάνουν ορισμένοι – δεν είναι λίγοι –, ευάλωτος κι εγώ όπως όλοι μας στο cyberbullying, στην κακεντρέχεια και στον φθόνο, όπως εκδηλώνονται με το πάτημα ενός κουμπιού, με την αποστολή ενός μηνύματος γραμμένου σε greeklish. Τόσα χρόνια από τότε που ήμουν παιδί, όλο και πιο δυνατά τα φώτα που ανάβουν γύρω μου, και όμως, το δάσος μοιάζει πιο σκοτεινό από κάθε άλλη φορά.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 10 Μαρτίου 2013
