Αλβέρτος αρχαιότερος του… Αδάμ!

Ο Αλμπερτ Πέρι είχε ένα μυστικό φυλαγμένο στο DNA του: ένα χρωμόσωμα Υ τόσο ξεχωριστό ώστε να αποκαλύπτει νέες πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή του είδους μας. Δείχνει ότι ο τελευταίος κοινός αρσενικός πρόγονος στην πατρική γραμμή του σύγχρονου ανθρώπου είναι τουλάχιστον δύο φορές αρχαιότερος από ό,τι πιστεύαμε.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν, στην Κεντρική Αφρική, σημειώθηκαν επιμειξίες σύγχρονων και αρχαιότερων ανθρώπων –γεγονός το οποίο έρχεται να προστεθεί σε άλλα γνωστά παραδείγματα επιμειξίας του Homo sapiens, όπως με τους Νεάντερταλ στη Μέση Ανατολή ή τους αινιγματικούς ανθρώπους της Ντενίσοβα στην Ασία.

Ο Πέρι, ο οποίος απεβίωσε πρόσφατα, ήταν Αφροαμερικανός και ζούσε στη Νότια Καρολίνα. Πριν από μερικά χρόνια μια συγγενής του έδωσε ένα δείγμα του DNA του για γενεαλογική ανάλυση στην εταιρεία Family Tree DNA.

Οι γενετιστές μπορούν με βάση τέτοιου είδους δείγματα να εξάγουν τις μεταξύ μας συγγένειες. Εκατοντάδες χιλιάδες άτομα έχουν εξετάσει ως σήμερα το DNA τους. Τα δεδομένα από αυτά τα τεστ έχουν δείξει ότι όλοι οι άνδρες έχουν αποκτήσει το χρωμόσωμα Υ από έναν κοινό αρσενικό πρόγονο. Ο γενετικός αυτός Αδάμ έζησε πριν από 60.000 ως 140.000 χρόνια.

Ολοι οι άνδρες εκτός από τον Πέρι, όπως όμως τελικά φαίνεται. Οταν οι τεχνικοί της Family Tree DNA προσπάθησαν να τοποθετήσουν τον Πέρι στο γενεαλογικό δέντρο του χρωμοσώματος Υ, απλώς τους ήταν αδύνατον. Το Υ χρωμόσωμά του ήταν διαφορετικό από όλα όσα είχαν αναλύσει ως τότε.

Ο Μάικλ Χάμερ, γενετιστής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας στην Τουσόν, έμαθε για το ασυνήθιστο χρωμόσωμα Υ και έκανε μερικά περαιτέρω τεστ. Η έρευνα που διεξήγαγαν ο ίδιος και η ομάδα του αποκάλυψε κάτι εκπληκτικό: ο Πέρι δεν καταγόταν από τον γενετικό Αδάμ. Το Υ χρωμόσωμά του ήταν μάλιστα τόσο ξεχωριστό ώστε η γραμμή των αρσενικών προγόνων του είχε μάλλον αποχωριστεί από όλες τις άλλες πριν από 338.000 χρόνια.

«Το γενεαλογικό δέντρο του χρωμοσώματος Υ είναι πολύ παλαιότερο από ό,τι νομίζαμε» λέει ο Κρις Τάιλερ-Σμιθ του Ινστιτούτου Sanger του Wellcome Trust στο Χίνξτον της Βρετανίας, ο οποίος δεν συμμετείχε στη σχετική μελέτη. Οπως αναφέρει, το πόσο παλαιότερο μπορεί να προσδιοριστεί μόνο με περαιτέρω έρευνες.

«Είναι φοβερή ανακάλυψη» λέει ο Τζον Γουίλκινς του Ινστιτούτου Ronin στο Μοντκλέρ του Νιου Τζέρσεϊ. «Εμείς οι γενετιστές εξετάζουμε το χρωμόσωμα Υ περίπου από τότε που έχουμε αρχίσει να κάνουμε έρευνες. Το να αλλάξει το πού βρίσκεται η ρίζα του δέντρου του χρωμοσώματος Υ αυτή τη στιγμή αποτελεί μια τεράστια έκπληξη».

Σκάβοντας ακόμη πιο βαθιά η ομάδα του δρος Χάμερ εξέτασε μια αφρικανική βάση δεδομένων περίπου 6.000 χρωμοσωμάτων Υ και βρήκε ομοιότητες ανάμεσα στο χρωμόσωμα του Πέρι και στα δείγματα που είχαν ληφθεί από 11 άνδρες οι οποίοι ζούσαν όλοι σε ένα χωριό του Καμερούν. Αυτό ίσως υποδηλώνει από ποιο σημείο της Αφρικής είχαν ξεκινήσει οι πρόγονοι του Πέρι.

Τα πρώτα απολιθώματα ανατομικά σύγχρονου ανθρώπου χρονολογούνται μόλις 195.000 χρόνια πριν, οπότε η γραμμή του Πέρι αποχωρίστηκε από την υπόλοιπη ανθρωπότητα πολύ πριν από την εμφάνιση του είδους μας.

Τι σημαίνει αυτό; Μια πιθανότητα είναι ότι το χρωμόσωμα Υ του Πέρι ίσως κληρονομήθηκε από κάποιον αρχαϊκό ανθρώπινο πληθυσμό ο οποίος έκτοτε εξαφανίστηκε. Αν είναι έτσι, τότε κάποια στιγμή μέσα στα τελευταία 195.000 χρόνια ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι ήρθαν σε επιμειξία με ένα αρχαίο αφρικανικό είδος ανθρώπου.

Υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποστηρίζουν αυτό το σενάριο. Το 2011 ερευνητές εξέτασαν ανθρώπινα απολιθώματα από την περιοχή Ιβο Ελέρου στη Νιγηρία. Τα απολιθώματα επεδείκνυαν ένα παράξενο μείγμα αρχαϊκών και σύγχρονων χαρακτηριστικών, τα οποία επίσης υποδήλωναν επιμειξία μεταξύ σύγχρονων και αρχαϊκών ανθρώπων. «Το χωριό του Καμερούν με την ασυνήθιστη γενετική υπογραφή βρίσκεται δίπλα στα σύνορα με τη Νιγηρία και το Ιβο Ελέρου δεν απέχει πολύ από αυτό» λέει ο δρ Χάμερ.

Ο Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου είχε συμμετάσχει στην ανάλυση των απολιθωμάτων του Ιβο Ελέρου και αναφέρει ότι το νέο αποτέλεσμα για το χρωμόσωμα Υ αναδεικνύει την ανάγκη για τη συλλογή περισσότερων γενετικών δεδομένων από σύγχρονους πληθυσμούς της Υποσαχάριας Αφρικής. «Τα αρχαιότερα γνωστά απολιθώματα ανθρώπων τόσο από τη Δυτική Αφρική, στο Ιβο Ελέρου, όσο και από την Κεντρική Αφρική, στο Ισάνγκο (Δημοκρατία του Κονγκό), επιδεικνύουν απρόσμενα αρχαϊκά χαρακτηριστικά, επομένως φαίνεται ότι οπωσδήποτε έχουμε να κάνουμε με ένα πολύ πιο πολύπλοκο σενάριο της εξέλιξης των σύγχρονων ανθρώπων στην Αφρική».