Ξεπερνούν τις 130.000 τα ευρήματα από τις ανασκαφές στη Θεσσαλονίκη, που διεξήχθηκαν για την κατασκευή του μετρό και ήδη προετοιμάζονται οι δύο εκθέσεις, που θα αναδείξουν τα λαμπρότερα από αυτά.
Γιατί πράγματι ανάμεσά τους βρίσκονται εννέα χρυσά στεφάνια, κοσμήματα, ειδώλια, χιλιάδες εξαιρετικής τέχνης αγγεία, εργαλεία, όπλα κλπ.
Οι εκθέσεις θα πραγματοποιηθούν τον επόμενο χρόνο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού καλύπτοντας χρονολογικά τις δύο μεγάλες ιστορικές περιόδους της πόλης. Οι Θεσσαλονικείς και οι επισκέπτες της πόλης θα έχουν έτσι την ευκαιρία να γνωρίσουν το σπουδαίο παρελθόν, που κρύβεται κάτω από τα πόδια τους λίγα μέτρα μόλις από την επιφάνεια του εδάφους.
Και ίσως να δικαιολογήσουν τότε την αναστάτωση, που έχει προκληθεί στην πόλη, εν μέρει και από τις ανασκαφές ως ένα είδος ανταπόδοσης της ταλαιπωρίας που υπέστησαν. Οπως άλλωστε είχε συμβεί και με τις ανασκαφές στην Αθήνα χάρη του μετρό, τα ευρήματα από τις οποίες παρουσιάστηκαν σε μία εξαιρετική έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με τον εύστοχο τίτλο «Η Πόλη κάτω από την Πόλη».
Οι εκθέσεις διοργανώνονται από τις αρμόδιες Εφορείες Κλασικών Αρχαιοτήτων και Βυζαντινών, οι οποίες είχαν το βάρος των ανασκαφών κάτω από αντίξοες συνθήκες και πιέσεις. Με την αφορμή μάλιστα της ανάδειξης των αρχαίων θα υπάρχει και η επιστημονική μελέτη τους. Ετσι:
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης η έκθεση θα περιλαμβάνει τα ευρήματα των ανασκαφών της ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, τα οποία ήταν ιδιαίτερα πλούσια καθώς προήλθαν από τα δύο αρχαία νεκροταφεία της πόλης: Το γνωστό ως Δυτικό νεκροταφείο, μέρος του οποίου αποκαλύφθηκε σε δύο σταθμούς του μετρό, τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό και τον σταθμό Πλατεία Δημοκρατίας και το Ανατολικό, το οποίο συνέπεσε με τον σταθμό Συντριβάνι. Συγκεκριμένα:
Από τα τέλη του 4ου π. Χ. αιώνα ως τα τέλη του 3ου μ. Χ. χρησιμοποιήθηκε το Δυτικό νεκροταφείο, όπως αποκαλύφθηκε από την έρευνα στον Νέο Σιδηροδρομικό σταθμό, που έφερε στο φως 193 τάφους και ταφικούς περιβόλους. Στην διακλάδωση του σταθμού Δημοκρατίας προς Σταυρούπολη εντοπίσθηκαν άλλοι 218 τάφοι, καθώς και τμήματα τοίχων – ταφικών περιβόλων, λιθοσωροί, λάκκοι και πηγάδια. Στον ίδιο τον σταθμό Δημοκρατίας εξάλλου αποκαλύφθηκε το τμήμα του νεκροταφείου προς το δυτικό τείχος της αρχαίας πόλης.
Εντυπωσιακός ήταν ο αριθμός των τάφων, 1150, στο σταθμό Συντριβάνι, που συμπίπτει με το Ανατολικό νεκροταφείο. Σ΄ αυτούς θα πρέπει να προστεθούν 1100 ακόμη τάφοι, που εντοπίσθηκαν στην διασταύρωση τροχιογραμμών του σταθμού ενώ και στις δύο περιπτώσεις τα ευρήματα συμπληρώνονται από διάφορα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, τοίχους αγωγούς κλπ. Οικιστικά και οικοδομικά κατάλοιπα εξάλλου αποκαλύφθηκαν και στους σταθμούς Αγία Σοφία, Πανεπιστήμιο, Ευκλείδη ενώ στο Αμαξοστάσιο της Πυλαίας εντοπίσθηκε για πρώτη φορά ένα τμήμα πολίσματος πριν από τον Κάσσανδρο, ο οποίος, όπως είναι γνωστό ένωσε όλα τα πολίσματα της περιοχής και δημιούργησε την νέα πόλη.
Από αυτές τις ανασκαφές ήρθαν στο φως τα χρυσά στεφάνια, που είχαν εναποτεθεί δίπλα στους νεκρούς ως κτερίσματα, μαζί με χιλιάδες άλλα βεβαίως. Εδώ εξ άλλου οι αρχαιολόγοι συνάντησαν όλες τις ταφικές πρακτικές, όπως την καύση, τον ενταφιασμό, τον εγχυτρισμό.
Η ιστορία της Θεσσαλονίκης από τον 4ο μ. Χ. ως τα νεώτερα χρόνια θα αναδειχθεί στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού με 1000 περίπου αντικείμενα αυτής της περιόδου που έφερε στο φως η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Δικαιωματικά τον πρώτο λόγο εδώ έχει ο περίφημος μαρμαρόστρωτος δρόμος _decumanus των Ρωμαίων, Μέση Οδός ή Λεωφόρος των Βυζαντινών _ που αποκαλύφθηκε σε μήκος 77 περίπου μέτρων στο σταθμό Βενιζέλος κάτω από την σημερινή Εγνατία έχοντας δίπλα του πολυτελείς κατοικίες, εργαστήρια και κοινωφελή έργα.
Στην έκθεση θα παρουσιαστούν κοσμήματα, όπως χρυσά, χάλκινα και ασημένια δακτυλίδια, επιστήθιοι σταυροί, γυάλινα και χάλκινα βραχιόλια, επίσης νομίσματα διαφόρων εποχών, λυχνάρια, γυάλινα φιαλίδια, πλήθος αγγείων αλλά και χρηστικά αντικείμενα από τα καταστήματα, τα εργαστήρια ή τα σπίτια κ. α.
Θα αναδειχθούν όμως και δύο παλαιοχριστιανικοί ναοί που εντοπίσθηκαν στις περιοχές των δύο αρχαίων νεκροταφείων. Πρόκειται για έναν παλαιοχριστιανικό ναό με ταφικό πρόσκτισμα, ο οποίος εντοπίσθηκε στις παρυφές του Δυτικού αρχαίου νεκροταφείου λίγο έξω από την πλατεία Δημοκρατίας κτισμένος μάλιστα πάνω σε ένα συγκρότημα αποθηκών της ύστερης αρχαιότητας. Ο ναός αυτός καταστράφηκε τον 7ο μ. Χ. αιώνα ενδεχομένως από τις επιδρομές των Σλάβων. Στην έκθεση θα αναδειχθεί ολόκληρος ο καμαροσκεπής τάφος του 4ου αιώνα μ. Χ. Ευρήματα εξάλλου θα αναδειχθούν και από την τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική που εντοπίσθηκε στο σταθμό Συντριβάνι (Ανατολικό αρχαίο νεκροταφείο).
Να σημειωθεί τέλος ότι η έκθεση θα περιλαμβάνει και τους μετέπειτα αιώνες της ιστορίας της πόλης, από το Βυζάντιο στην κατάληψή της από τους Τούρκους και από εκεί στην απελευθέρωσή της.
