«Μαζί με άλλες παρεμβάσεις η Αθήνα μπορεί να ξαναγεννηθεί στο μυαλό, την ψυχή μας και σε λίγα χρόνια και στην πραγματικότητα» είπε ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς μιλώντας σήμερα Τετάρτη στην εκδήλωση που οργάνωσε το Ιδρυμα Ωνάση για την ανακοίνωση του νικητή του Ευρωπαϊκού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για την ανασυγκρότηση του κέντρου της Αθήνας Rethink Athens με άξονα τον οδό Πανεπιστημίου. «Η Πανεπιστημίου μαζί με το φαληρικό μέτωπο και το Ελληνικό αποτελούν το τρίγωνο της αναγέννησης. Σε λίγο θα προστεθεί και ένα τέταρτο στοιχείο: η ανάπλαση από το Φάληρο έως το Σούνιο» τόνισε ο Πρωθυπουργός.
Το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στην πρόταση του ολλανδικού γραφείου OKRA, είναι από τα σημαντικότερα διεθνώς, το οποίο ειδικεύεται στον σχεδιασμό του δημόσιου αστικού χώρου. Οπως ανέφερε ο διευθυντής του γραφείου κ. Μάρτιν Κνάιτ, στα πιο πρόσφατα σχέδιά τους περιλαμβάνονται το κέντρο της Βασιλείας στην Ελβετία, το λεγόμενο «τρίτο κέντρο» του Λονδίνου στο Croydon, το μητροπολιτικό κέντρο της Κοπεγχάγης, το προγραμματικό σχέδιο για το μελλοντικό κέντρο του Ρότερνταμ, οι Cutty Sark Gardens στο Λονδίνο και ο χώρος της Φλαμανδικής Εκθεσης στη Γάνδη.
Πρόταση με προεκτάσεις
Η πρόταση των Ολλανδών επιχειρεί να συμπεριλάβει τις διαφορετικές απαιτήσεις του έργου. Επιτυγχάνει να εντάξει ένα σαφές σχέδιο για την Πανεπιστημίου και τις πλατείες μέσα στο ευρύτερο σύστημα των αστικών χώρων και τοπίων που συναπαρτίζουν το κέντρο της Αθήνας. Το έργο μπορεί μάλιστα να επεκταθεί σε γειτονικούς χώρους στο εγγύς μέλλον, καταδεικνύοντας έτσι τις δυνατότητες για την ανάπλαση του συνόλου του κέντρου της πόλης.
Η μελέτη επικεντρώνεται στη δημιουργία των συνθηκών οι οποίες θα επιτρέψουν στον πολίτη της Αθήνας να αναπτύξει φιλική σχέση με την πόλη του, κάνοντας τον άξονα Αμαλίας – Πανεπιστημίου – Ομόνοιας και Πατησίων όχι απλώς ένα σημείο διέλευσης αλλά έναν τόπο προορισμού. Στόχος της βραβευμένης μελέτης, σύμφωνα με τον κ. Κνάιτ, είναι η δημιουργία μιας παλλόμενης, πράσινης και προσιτής καρδιάς της πόλης.
Επίσης, η πρόταση δεν εφαρμόζει απλά σύγχρονες ιδέες για τον έλεγχο των περιβαλλοντικών συνθηκών, τη μείωση της κυκλοφορίας των οχημάτων και τον προγραμματισμό του δημόσιου χώρου. Οπως ανέφερε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, μπορεί να είναι μια πρόταση απλή «αλλά κάθε άλλο παρά απλοϊκή, απολύτως εφαρμόσιμη, λειτουργική, πιστή στο πνεύμα της Αθήνας αλλά κυρίως στις προοπτικές και στις δυνατότητές της, με κέντρο τον πολίτη και τις ανάγκες του».
Χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια
Οπως είπε ο κ. Παπαδημητρίου, το Ιδρυμα Ωνάση χρηματοδότησε και οργάνωσε τον διαγωνισμό και όλες τις μελέτες που απαιτούνται «για να οδηγηθούμε στην τελική δημοπράτηση του έργου». Από εδώ και στο εξής «αυτό για το οποίο ανυπομονούμε είναι η πολιτεία να πάρει σε λίγους μήνες τη σκυτάλη με τις μελέτες και να συναντηθούμε όλοι μαζί στην Αθήνα του 2016, όταν θα ολοκληρώσει το έργο».
Σχετικά με τα 80 εκατ. ευρώ που απαιτούνται για την κατασκευή του έργου, ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Κώστας Χατζηδάκης επεσήμανε χαρακτηριστικά: «Πιστεύω ότι θα τα βρούμε από τα κοινοτικά κονδύλια». Για να καταλήξει: «Ελπίζω να αποφύγουμε τη δικομανία και έως το τέλος του 2015 το έργο να είναι πράξη ώστε να μην έχουμε μόνο μια καλή αρχή αλλά και μια καλή συνέχεια».
Ευέλικτο και προσπελάσιμο κέντρο
Στόχος του έργου είναι η δημιουργία ενός ευέλικτου, προσπελάσιμου Κέντρου πόλης το οποίο θα σφύζει από ζωντάνια, θα συνδέει τις γειτονικές περιοχές, και θα αποτελέσει έναν καταλύτη για την αναβάθμιση ολόκληρης της Αθήνας. Ταυτόχρονα το έργο συνηγορεί στην αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού, φέρνοντας «κοντά» τα Πατήσια και το Αρχαιολογικό Μουσείο με την Τριλογία και με το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, χάρη στον ουσιαστικό ρόλο των μέσων μαζικής μεταφοράς και της συνολικότερης νέας χρήσης του αστικού χώρου. Ολα αυτά, μέσα από τον συνεχή διάλογο και την αποκατάσταση της σχέσης του κέντρου με τους πράσινους λόφους που την περιβάλλουν, τις γειτονιές της, τη μοναδική ιστορία της.
Παράλληλα, το Ιδρυμα Ωνάση, σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία, πρόκειται να χρηματοδοτήσει την εκπόνηση οικονομικο-πολεοδομικής έρευνας, η οποία θα καταλήξει, σε συνεργασία με όλους τους φορείς, στην επεξεργασία και πρόταση στρατηγικών θεσμικών ρυθμίσεων και μέτρων για την αστική και εμπορική αναζωογόνηση του κέντρου της Αθήνας.
Στην εκδήλωση για την παρουσίαση του πρώτου βραβείου παραβρέθηκαν ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ κ. Ευ. Βενιζέλος, ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ κ. Φώτης Κουβέλης και άλλα μέλη της κυβέρνησης.
Η αναζωογόνηση του κέντρου θέλει κι άλλες δράσεις
Η ολοκλήρωση τουαρχιτεκτονικού διαγωνισμού είναι το πρώτο ολοκληρωμένο βήμα για την αναζωογόνηση του Κέντρου της πόλης, με άξονα την Πανεπιστημίου. Ωστόσο, όπως υποστήριξε ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Καμίνης: «Η σημερινή πολύπλευρη κρίση του κέντρου της πρωτεύουσας απαιτεί πολύπλευρες στρατηγικές παρεμβάσεις, ενεργοποίηση όλων των εργαλείων που έχουμε στη διάθεσή μας, αλλά και ανάδειξη νέων στρατηγικών προσέγγισης και επίλυσης προβλημάτων. Δεν υπάρχουν στις μέρες μας ετοιμοπαράδοτες λύσεις. Αλλά και να υπήρχαν, οι διαδικασίες υλοποίησης με τον παλιό τρόπο, είναι τόσο δαιδαλώδεις και γραφειοκρατικές που δεν φέρνουν παρά πενιχρά αποτελέσματα, και αυτό ισχύει τόσο σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης όσο και κεντρικής διοίκησης».
Η βραβευμένη πρόταση
Η μελέτη που βραβεύθηκε αποτελεί τη βάση για την επεξεργασία της μελέτης η οποία τελικά θα εφαρμοστεί έπειτα από διάλογο με την πολιτεία και τους φορείς της πόλης. Κύριες αρχές της, σύμφωνα με τον βραβευθέντα, είναι οι εξής:
Μια προσιτή πόλη: Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει τέσσερις χαρακτηριστικούς τόπους. Το Σύνταγμα και η πλατεία Ομονοίας θα αποτελούν τις δύο πράσινες αστικές πλατείες, με εξέχοντα και άφθονα υδάτινα στοιχεία. Η πλατεία Δικαιοσύνης θα μετατραπεί σε ένα πράσινο αστικό δωμάτιο, το οποίο θα περιλαμβάνει μια πηγή νερού και θα φιλοξενεί δραστηριότητες σε ένα σκιασμένο προαύλιο. Στο μέσον της οδού Πανεπιστημίου, ένα πράσινο σύνολο θα δώσει στην περιοχή τον χαρακτήρα αστικού πάρκου. Το πράσινο θα χρησιμοποιηθεί ως ένα συνεκτικό δίκτυο που θα ενώνει τον δημόσιο χώρο προς κάθε κατεύθυνση και θα συνδέει τις παρακείμενες γειτονιές, με αποκορύφωμα την Πανεπιστημίου. Η νέα γραμμή του τραμ θα σχεδιαστεί με τρόπο τέτοιο ώστε να είναι εμφανής και να αποτελεί βασικό συστατικό της εικόνας του χώρου, συμβάλλοντας στη συνοχή του.
Μια πόλη ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή: Η Πανεπιστημίου θα μεταμορφωθεί σε μια πράσινη ραχοκοκαλιά ενός ευρύτερου πράσινου δικτύου, που θα προσφέρει σκιά και προστασία. Η ευρύτερη στρατηγική περιλαμβάνει: τη μείωση της αστικής θερμοκρασίας, τη βελτίωση των συνθηκών περιβαλλοντικής άνεσης (φυσική ψύξη χάρη στη δημιουργία πράσινου και σκιάς στον δημόσιο χώρο, πράσινων ταρατσών και προσόψεων, ψυχρών δαπέδων), τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας καθώς και τη διαχείριση του νερού (συγκέντρωση νερού από καταιγίδες και άρδευση). Το νέο πράσινο τρίγωνο της πόλης θα συνδεθεί με τους λόφους γύρω από το κέντρο της πόλης, με αποτέλεσμα η μείωση της αστικής θερμοκρασίας να επεκταθεί σε όλο το Μητροπολιτικό Κέντρο. Η στρατηγική του πράσινου στην Αθήνα θα περιλαμβάνει μέριμνα για τη σωστή άρδευση, καθώς η καλή κατάσταση των φυτών είναι αποφασιστικής σημασίας για τη μείωση της θερμοκρασίας. Το βρόχινο νερό θα συλλέγεται σε υπόγειες δεξαμενές, στις ταράτσες ή όπου αλλού κριθεί σκόπιμο και εφικτό. Ακόμη, το νερό θα χρησιμοποιηθεί και με «ποιητικό τρόπο», κάνοντας αναφορά στον υπόγειο ποταμό Ηριδανό.
Μια πόλη που σφύζει από ζωντάνια: Η αναβάθμιση της οδού Πανεπιστημίου περιλαμβάνει τη δημιουργία φιλόξενων χώρων κατά μήκος του δρόμου. Η μελέτη εισάγει την ιδέα του θεάτρου των 1.000 δωματίων στα κενά κτήρια όπου οργανώνονται πολιτιστικά δρώμενα και δημιουργούνται νέα σημεία ενδιαφέροντος για τη δημιουργία μιας ζωντανής ατμόσφαιρας. Το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων αυτών θα έχει σχέση με την ελληνική φιλοσοφία, την επιστήμη, το θέατρο και την τέχνη. Στόχος είναι η δημιουργία ενεργών μετώπων που θα δημιουργήσουν συνδέσεις μεταξύ των κτηρίων και της δημόσιας σφαίρας. Σε μικρότερη κλίματα οι ελαφριές αρχιτεκτονικές εγκαταστάσεις δεν θα εστιάσουν μόνο στην εμπορική δραστηριότητα αλλά θα προσφέρουν και άλλες εξυπηρετήσεις, όπως τα περίπτερα νερού ή μια βιβλιοθήκη παιχνιδιών. Τέλος, το διαδραστικό διακοσμητικό φως θα δώσει στον δημόσιο χώρο την κατάλληλη ατμόσφαιρα κατά τις βραδινές ώρες.
Οι δημιουργοί της βραβευμένης πρότασης υποστηρίζουν ότι η ανασυγκρότηση του ανώνυμου χώρου στην καρδιά της Αθήνας είναι εφικτή και δηλώνουν τη βεβαιότητα τους για τη δυνατότητα συνδυασμού της αστικής ζωντάνιας της περιοχής με τη δημιουργία μιας πράσινης, φιλικής στον πεζό, ραχοκοκαλιάς, η οποία θα συμβάλει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην Αθήνα.
Από τις 71 προτάσεις που υποβλήθηκαν διακρίθηκαν επίσης οι εξής:
Δεύτερο βραβείο: ΗΛΟΥΣΗ ΚΥΡΙΑΚΗ, KEREXETA ITURRITXA OIHANA, ΓΟΥΡΔΟΥΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΤΡΥΦΩΝΙΔΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΦΩΤΙΟΣ, ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
Eπαινος (εκ δυο ισοτίμων): ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ, CUOMO BERNARD
Eπαινος (εκ δυο ισοτίμων): ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΚΟΥΜΑΝΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ, SOCCI GIANMARIA, ΘΩΜΙΔΟΥ ΑΛΚΗΣΤΙΣ-ΑΘΑΝΑΣΙΑ
Εύφημος μνεία: ΑΝΤΟΝΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ, ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ, ΗΣΑΪΑΣ ΠΛΑΤΩΝ
Πρώτη επιλαχούσα πρόταση: VOLKERT SILKE / SIMA ARCHITECTURE + URBANISM, WEIGHTMAN MAGNUS, GAROFALO FRANCESCO / OPENFABRIC, CONSTANTINO BARBARA
Δεύτερη επιλαχούσα πρόταση: ΧΑΡΡΥ Κ.ΜΠΟΥΓΑΔΕΛΛΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΑΕ. ΑΕΤΕΡ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, ΜΠΑΤΖΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, MARTHA SCHWARTZ PARTNERS LTD
Τρίτη επιλαχούσα πρόταση: ΖΩΜΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΜΩΥΣΙΑΔΗΣ ΔΗΜΟΣ, ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΑΡΙΑ
Τέταρτη επιλαχούσα πρόταση: ABM ARQUITECTOS, ALVAREZ BLANCO – MORUGAN ARCHITECTOS SLP
Βραβείο ουτοπικής πρότασης (πρώτου σταδίου): ΤΣΙΑΜΠΑΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΚΙΟΥΡΤΗ ΜΥΡΤΩ
Εξαγορά (πρώτου σταδίου εκ τριών ισοτίμων): ΜΑΤΡΑΚΙΔΟΥ ΑΝΝΑ, ΦΟΥΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΦΟΥΚΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΛΕΝΗ, ΒΑΣΙΛΑΚΗ ΜΑΡΙΑΝΘΗ, ΣΦΥΡΑ ΜΑΡΙΑ, ΑΓΓΕΛΕΤΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, ΖΙΩΓΟΥ-ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ, ΜΑΝΤΟΥΣΗ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ
