Στα χέρια της πολιτικής ηγεσίας δώδεκα υπουργείων βρίσκεται η Ειδική Εκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη που περιλαμβάνει 80 προτάσεις για νομοθετικές παρεμβάσεις και οργανωτικές αλλαγές στις υπηρεσίες του δημοσίου και φορέων του, χωρίς (ή με χαμηλό) δημοσιονομικό κόστος, με στόχο να απλοποιηθούν και να επιταχυνθούν διαδικασίες, να μειωθεί η γραφειοκρατία και να αυξηθεί η διαφάνεια στη διοικητική δράση.
Έναυσμα για την πρωτοβουλία αυτή της Ανεξάρτητης Αρχής αποτέλεσε, εν μέσω οικονομικής κρίσης που οξύνει συσσωρευμένα από καιρό προβλήματα, το αίτημα των πολιτών να αντιμετωπίζονται με δικαιοσύνη και να εξυπηρετούνται, τόσο από την κεντρική διοίκηση όσο και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
«Η ειδική έκθεση καταδεικνύει ότι δεν χρειάζονται πάντα χρήματα για να βελτιωθεί η παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες και να τύχουν ουσιαστικής ανταπόκρισης τα εύλογα αιτήματά τους», επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη.
Η Ανεξάρτητη Αρχή αναμένει την ανταπόκριση των Υπουργείων Εξωτερικών, Οικονομικών, Εσωτερικών, Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Δικαιοσύνης, Ανάπτυξης, Παιδείας, Περιβάλλοντος, Εργασίας, Δημόσιας Τάξης και της Γενικής Γραμματείας Μέσων Ενημέρωσης. Επιδιώκει την συνεργασία τους για την επίλυση των προβλημάτων και την αναβάθμιση της λειτουργίας της διοίκησης.
Υπόχρεος λόγω συνωνυμίας
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση φορολογούμενου στον οποίο, λόγω συνωνυμίας με τον πραγματικό υπόχρεο, είχε καταλογιστεί εσφαλμένα από το 1991 φόρος κληρονομίας. Εκτός από τη μη χορήγηση φορολογικής ενημερότητας ο πολίτης αντιμετώπιζε και αναγκαστική κατάσχεση ακινήτου του. Μολονότι αναγνώριζε ως εσφαλμένη τη βεβαίωση του χρέους, η ΔΟΥ ισχυριζόταν ότι ήταν αδύνατη η απαλλαγή του πολίτη.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, δεν είναι δυνατή η επανόρθωση από τη φορολογική αρχή μιας εσφαλμένης οριστικής βεβαίωσης φόρου, χωρίς δικαστική απόφαση. Χρειάστηκε η παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη για τη διαγραφή της εσφαλμένης οφειλής και την ανάκληση των αναγκαστικών μέτρων.
Ετσι, προτείνει την τροποποίηση του άρθρου 99 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών (Ν. 2961/2001), ώστε να καθίσταται δυνατή η επανόρθωση εσφαλμένης οριστικής βεβαίωσης φόρου από τη φορολογική αρχή χωρίς να χρειάζεται να προσφύγει ο φορολογούμενος στα αρμόδια Δικαστήρια.
Το Υπουργείο Οικονομικών ενημέρωσε τον Συνήγορο ότι η Διεύθυνση Φορολογίας Κεφαλαίου πρόκειται να διερευνήσει την τροποποίηση του ως άνω άρθρου, ιδίως στις περιπτώσεις εκείνες όπου το λάθος βαρύνει την υπηρεσία.
Με επιστολή της προς τους αρμόδιους Υπουργούς στις 19 Δεκεμβρίου 2012, η Συνήγορος του Πολίτη, Καλλιόπη Σπανού, διαβίβασε την Ειδική Εκθεση με τις προτάσεις οι οποίες έχουν προκύψει από τη διερεύνηση ποικίλων αναφορών πολιτών προς την Ανεξάρτητη Αρχή.
Ανέξοδες νομοθετικές ρυθμίσεις
Αφορούν εισηγήσεις για τροποποίηση της νομοθεσίας αλλά και για αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των υπηρεσιών, με τις οποίες είναι δυνατόν, χωρίς σημαντική ή και καθόλου δαπάνη, να υπάρξουν ορθές διοικητικές πρακτικές και αποτελεσματικότερη οργάνωση, με τα ίδια μέσα και το υπάρχον δυναμικό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το σύνολο των 80 προτάσεων που περιλαμβάνονται στην Ειδική Εκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, οι περισσότερες (42) απαιτούν τροποποίηση νόμου ή άλλη κανονιστική ρύθμιση, χωρίς ωστόσο επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Η επιβάρυνση των πολιτών, αντίθετα, αίρεται αν υιοθετηθούν προτάσεις που εκλογικεύουν την επαφή τους με οικονομικές υπηρεσίες, όπως λ.χ. ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου για την επιβολή δημοτικών τελών, φόρων, εισφορών και δικαιωμάτων, η επανόρθωση εσφαλμένης βεβαίωσης φόρου από τη φορολογική αρχή, η άρση φορολογικού απορρήτου σε περιπτώσεις αγωγών διατροφής και η θέσπιση αυτοτελούς φορολογικής υποχρέωσης των συζύγων και χωριστή εκκαθάριση του φόρου τους.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν επίσης οι προτάσεις για τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, όπως είναι η ενεργοποίηση των ρυθμίσεων για την ηλεκτρονική επικοινωνία των πολιτών με δημόσιες υπηρεσίες και η δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου μόνιμων κατοίκων.
Σημαντικές για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών είναι, μεταξύ άλλων, οι προτάσεις νομοθετικής ενίσχυσης της εφαρμογής του θεσμού της αναδοχής ανηλίκων και της εισαγωγής στη δημόσια εκπαίδευση του θεσμού του σχολικού κανονισμού με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων.
Η κωδικοποίηση διατάξεων μπορεί να είναι πολύ σημαντική για την άσκηση δικαιωμάτων (π. χ. η κωδικοποίηση της νομοθεσίας όσον αφορά τα τεχνικά επαγγέλματα) όπως και η ολοκλήρωση κανονιστικών πράξεων (π. χ. η ολοκλήρωση της έκδοσης όρων δόμησης σε ζώνες Β´ προστασίας αρχαιολογικών χώρων).
Ακόμη και μικρότερης εμβέλειας νομοθετικές τροποποιήσεις μπορεί να έχουν μεγάλη σημασία για την εξυπηρέτηση των πολιτών, όπως η νομοθετική ρύθμιση για την εξυπηρέτηση πολιτών που αδυνατούν να προσέλθουν αυτοπροσώπως στην αστυνομία για υποβολή αίτησης για έκδοση δελτίου ταυτότητας.
Οπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη, βασική για την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών θα ήταν η υλοποίηση της ρύθμισης για λειτουργία οικογενειακών δικαστηρίων. Επίσης, κρίνει ότι σημαντικό βήμα διοικητικής διαφάνειας θα ήταν ακόμη και η απλή οργανωτική πρόταση για κατάρτιση πρωτοκόλλου διαδικασίας στο πλαίσιο διαγωνισμών προμηθειών του δημοσίου και τήρησή του σε άμεσα προσβάσιμο δημόσιο αρχείο.
Παράλληλα, προτείνει οργανωτικές αλλαγές για την επιτάχυνση της κύρωσης δασικών χαρτών αλλά και για τη βελτίωση της λειτουργίας του Κτηματολογίου, με άμεση αντιμετώπιση των πρόδηλων σφαλμάτων και λειτουργία οριστικών κτηματολογικών γραφείων.
