Ενα μουσείο για τον αρχαίο Πειραιά, την ιστορία του ως επίνειο της Αθήνας από τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, την ανάδειξή του ως μεγάλο εμπορικό λιμάνι αλλά και ναύσταθμο του πολεμικού στόλου, τις οχυρώσεις του και βέβαια την προβολή του ως πρώτη ιπποδάμεια πόλη πρόκειται να είναι το νέο Αρχαιολογικό-Θεματικό Μουσείο, που πρόκειται να λειτουργήσει στο κτίριο «Καστράκι» της Πολιτιστικής Ακτής. Το κτίριο αυτό (7000 τ.μ.), το οποίο ανεγέρθηκε στη δεκαετία του 1980 βρίσκεται σε οικόπεδο εμβαδού 9.760 τ.μ.και αποτελείται από ισόγειο, υπερκείμενη πυλωτή και δύο άνω ορόφους, από τους οποίους πάντως ο δεύτερος θα καθαιρεθεί, όπως και όλα τα πρόσθετα κτίρια προκειμένου να αποκατασταθεί η αρχαία τοπογραφία.
Το νέο μουσείο θα στεγάσει ορισμένα από τα 2.961 αντικείμενα τα οποία έχουν προκύψει από τις ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην περιοχή, αλλά δυστυχώς είναι άγνωστα, καθώς ελλείψει χώρου βρίσκονται σήμερα στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Τμήμα του άλλωστε θα αποτελεί αυτό το νέο μουσείο, ένα έργο με εξασφαλισμένη τη χρηματοδότηση και καλή πορεία των μελετών ώστε να προχωρήσει χωρίς προβλήματα. Χθες Δευτέρα μάλιστα, το Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού ενέκρινε την μουσειολογική μελέτη την οποία εκπόνησε η ΚΣΤ´ Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Να σημειωθεί ότι το νέο Αρχαιολογικό-Θεματικό Μουσείο Πειραιά, το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων για το οποίο ολοκληρώθηκε πρόσφατα ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προκειμένου να εγκατασταθεί στο κτίριο «Σιλό» της Πολιτιστικής Ακτής και το Μουσείο Μετανάστευσης που θα ακολουθήσει στον χώρο της Πέτρινης Αποθήκης συνιστούν μία μοναδική τριάδα πολιτιστικής «επίθεσης» για τους επισκέπτες της πόλης. Οπως είπε μάλιστα η γενική γραμματέας Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη κατά τη διάρκεια του συμβουλίου, «αυτά τα μουσεία, καθώς έχουν σχεδιαστεί στον χώρο όπου δένουν τα κρουαζιερόπλοια μπορεί να έχουν εξασφαλισμένη εκ προοιμίου την επισκεψιμότητα». Είναι σημαντικό άλλωστε η πρώτη επαφή των τουριστών με την πόλη να γίνεται μέσα από αυτά. Και ίσως έτσι κινητοποιηθούν για μία επίσκεψη και στο μεγάλο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά, το οποίο καθώς βρίσκεται μακριά από τη θάλασσα, όπου υπάρχει η μεγάλη δραστηριότητα έχει πολύ μικρή επισκεψιμότητα.
Η «Πολιτιστική Ακτή Πειραιά» εξάλλου αποτελεί επενδυτικό πρόγραμμα του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) με κύριους στόχους τη σύζευξη του τουρισμού με τον πολιτισμό και την ενεργή σύνδεση της πόλης του Πειραιά με το λιμάνι της.
«Μία ουτοπία που έγινε πραγματικότητα ήταν ο Πειραιάς στην αρχαιότητα», είπε η προϊσταμένη της ΚΣΤ´ Εφορείας Αρχαιοτήτων κυρία Στέλλα Χρυσουλάκη κατά την παρουσίαση της μελέτης. «Γιατί ο Πειραιάς χαράχθηκε μέσα σε ένα προστατευμένο κέλυφος – τα τείχη του – και πάνω σε παρθένο έδαφος, αφού δεν υπήρχε προηγούμενη κατοίκηση. Ηταν, όπως θα λέγαμε σήμερα μία βιοκλιματική πόλη, που λιαζόταν και αεριζόταν από παντού! Ο Ιππόδαμος σχεδίασε την ιδανική πόλη των 10.000 κατοίκων, με γνώμονα την ισονομία και τη δημοκρατία. Και δεν ήταν καν πόλη, αλλά επίνειο της Αθήνας».
Γι΄ αυτή την πόλη θα μιλά η έκθεση με αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ίχνη κατοίκησης από τα προϊστορικά χρόνια, μάρτυρες εμπορίου, λατρείας, και εθίμων. Κι όλα αυτά ταξινομημένα σε πέντε ενότητες:
– «Μια πόλη για τον Πειραιά». Αυτή θα είναι η πρώτη ενότητα της έκθεσης καθώς θα αναφέρεται στην ίδρυση και την οχύρωση του Πειραιά κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα, όταν που θωρακίσθηκαν τα τρία φυσικά λιμάνια του: Ο Κάνθαρος, η Ζέα και η Μουνιχία. Γιατί εκεί εγκαταστάθηκε η ναυτική βάση των Αθηναίων κατόπιν προτάσεως του Θεμιστοκλή. Όπως είναι γνωστό εξάλλου τα τείχη του Θεμιστοκλέους και εν συνεχεία τα Μακρά Τείχη που συνέδεαν την Αθήνα με το επίνειό της υπήρξαν το βασικό στοιχείο της οχύρωσης
– «Θαλασσοκράτειρα Πόλη».Εδώ περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία και ευρήματα για τους νεωσοίκους των λιμένων, τις μεγάλες εγκαταστάσεις στην ξηρά δηλαδή, όπου τραβούσαν τα πλοία όταν δεν ήταν στη θάλασσα. Μαζί παρουσιάζεται και η Σκευοθήκη του Φίλωνος όπου φυλασσόταν όλος ο εξοπλισμός των πλοίων.
– «Το άρωμα του λιμανιού».Πώς γίνονταν οι ανταλλαγές, πώς υποδέχονταν τα εμπορεύματα, πώς ελέγχονταν οι τιμές… Σε όλα αυτά απαντά η ενότητα με νομίσματα, σταθμία (τα βάρη για το ζύγισμα), σηκώματα (τους μετρητές), ενεπίγραφους όρους και νόμους όπως μία «επιστολή» του Αδριανού για τον έλεγχο των τιμών στην πώληση και αγορά ψαριών.
– «Χάραξη της ουτοπίας».Μία εκτενής αναφορά στην ιδανική πόλη, την οποία σχεδίασε ο Ιππόδαμος, όταν του ζητήθηκε να χαράξει τον Πειραιά. Μία πόλη, που βασισμένη στις αρχές της ισονομίας και της δημοκρατίας αποτελεί εφαρμογή του περίφημου ιπποδάμειου πολεοδομικού συστήματος. Μεταξύ των εκθεμάτων θα είναι οδοδείκτες, αγγεία, εργαλεία υφαντικής, λυχνάρια, είδη αλιείας και εργαλεία από οικίες, μήτρες πήλινων πινάκων και ειδωλίων από τα εργαστήρια. Στην ίδια ενότητα εξάλλου θα παρουσιαστούν και τα «Προσκυνήματα», δηλαδή τα ιερά και οι λατρείες, δημόσιες και ιδιωτικές, όπως το ιερό της Αρτέμιδος Μουνιχίας, του Ασκληπιού, το Παρακηφήσιο Ιερό της Κυβέλης στο Μοσχάτο κ.α.
– Ανθρώπινες ιστορίες». Επιγραφές μετοίκων, επιτύμβιες στήλες με παραστάσεις οικογενειακού βίου, κοσμήματα και αντικείμενα καλλωπισμού, στλεγγίδες, μυροδοχεία κ.ά που μαρτυρούν και περιγράφουν τη ζωή των ανθρώπων της αρχαιότητας που έζησαν στην πόλη.
