Το επικίνδυνο μενού της κρίσης

Μπορεί ο θεμελιωτής της γερμανικής αυτοκρατορίας Οτο φον Βίσμαρκ να είχε πει ότι «οι πολίτες καλό είναι να μη γνωρίζουν πώς φτιάχνονται δύο πράγματα: οι νόμοι και τα λουκάνικα», για τα δεύτερα όμως οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης ορίζουν ξεκάθαρα το αντίθετο. Το νέο διατροφικό σκάνδαλο με το κρέας αλόγου που περνούσε για μοσχαρίσιο σε μια πλειάδα ευρωπαϊκών κρατών δείχνει ότι κάποιες βιομηχανίες τροφίμων, επιδιώκοντας πάση θυσία τη συμπίεση κόστους και τιμών, αγοράζουν αμφιβόλου ποιότητος κρέας αλόγου μαζικά ακολουθώντας ύποπτη και δαιδαλώδη πολυεθνική διαδρομή. Τόσο αυτό, όσο και η αυτοκαταστροφική τάση εκατομμυρίων καταναλωτών να αγοράζουν τρόφιμα με μοναδικό κριτήριο τη χαμηλή τιμή, συνθέτουν το επικίνδυνο μενού της κρίσης.

Το σκάνδαλο των έτοιμων γευμάτων με «βοδινό» κιμά, τα οποία στην πραγματικότητα αποτελούνταν από ως και 100% κρέας αλόγου, κλιμακώνεται, καθώς μέσα σε έναν μήνα αυτό που ξεκίνησε από την Ιρλανδία και επεκτάθηκε στη Βρετανία πέρασε σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα πράγματα όμως δεν έμειναν εκεί και η κρίση βάθυνε όταν βρετανικά τεστ αποκάλυψαν πως ενδέχεται να εισήλθε στη διατροφική αλυσίδα φαινυλοβουταζόνη, ένα ισχυρό φάρμακο για άλογα, το οποίο σε υψηλές συγκεντρώσεις αποδεικνύεται επιβλαβές για την ανθρώπινη υγεία.

Καθώς ευρωπαίοι αξιωματούχοι καλούσαν την ευρωπαϊκή αστυνομική υπηρεσία Europol να συντονίσει μια πανευρωπαϊκή έρευνα για διατροφική απάτη από διεθνή εγκληματικά κυκλώματα, σουπερμάρκετ στη Γερμανία, στην Ελβετία, στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στην Ελλάδα και στην Κύπρο απέσυραν εκατοντάδες τόνους ύποπτα προϊόντα από τα ράφια τους.

Οι Αρχές πολλών κρατών ισχυρίζονται ότι είναι περισσότερο ζήτημα απάτης και ψευδούς ετικέτας και λιγότερο ζήτημα δημόσιας υγείας. Το σκάνδαλο κοστίζει τώρα σε δημοτικότητα για διατροφικούς κολοσσούς όπως η Findus, στην πραγματικότητα όμως έχουν ήδη εξοικονομήσει εκατομμύρια ευρώ, αν αναλογιστεί κανείς ότι το αλογίσιο κρέας είναι τρεις με τέσσερις φορές φθηνότερο σε σχέση με το βοδινό και ότι για κάθε 25 τόνους το κέρδος είναι ως και 300.000 ευρώ.

Κρυμμένοι πίσω από λαβυρινθώδεις και πολύπλοκες διαδρομές μεταξύ θυγατρικών και μητρικών εταιρειών πολυάριθμων προμηθευτών και σκιωδών διαμεσολαβητών, οι κολοσσοί αυτοί κάνουν πια τους ευρωπαίους καταναλωτές να διερωτώνται αν καταλήγουν στο… στομάχι τους τα 65.000 άλογα που διακινούνται ετησίως εντός της ΕΕ για σφαγή.

Σε εποχή ισχνών αγελάδων, κάποιοι είτε επιλέγουν είτε αναγκάζονται να κωφεύουν σε τέτοια ερωτήματα, καθώς, όπως αποκαλύπτει έρευνα της εταιρείας Mintel, πλέον οι καταναλωτικές τάσεις απαιτούν πρωτίστως φθηνό και όχι υποχρεωτικά ποιοτικό φαγητό. Το 89% των Βρετανών ψωνίζει τρόφιμα βάσει συγκεκριμένου προϋπολογισμού, ενώ το 30% αγοράζει μόνο τα πιο φθηνά προϊόντα που βρίσκει στα ράφια (από 20% το 2008).

Η έρευνα έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς Βρετανούς συμφωνούν ότι η χαμηλή τιμή είναι πιο σημαντική από την επωνυμία ενός προϊόντος και σχεδόν επτά στους δέκα υπερηφανεύονται στους φίλους τους για τις «ευκαιρίες» που βρίσκουν –προ της κρίσης αυτό θα σήμαινε ότι θα κόμπαζαν για τα οκτώ μπιφτέκια προς 1,5 ευρώ που πρόσφερε γνωστή πολυεθνική αλυσίδα σουπερμάρκετ.

Ετσι ενώ μεγάλες αλυσίδες τροφίμων συμπιέζουν τα κέρδη των παραγωγών παρέχοντας στο καταναλωτικό κοινό την ψευδαίσθηση του φθηνού φαγητού, σε σημαντικό βαθμό υπακούουν παράλληλα σε μια αγοραστική τάση. Την ώρα που η κλιματική αλλαγή και η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού προκαλούν συνεχείς αυξήσεις στις τιμές ακόμη και βασικών τροφίμων, κάποιοι χρησιμοποιούν παρανομίες και τα «παραθυράκια» του συστήματος για να κρατήσουν τις τιμές δήθεν μειωμένες. Και να μας σερβίρουν ψευδεπίγραφα, ανεξέλεγκτα και πιθανώς επικίνδυνα τρόφιμα.