Ο Ερντογάν προβάρει προεδρικό κοστούμι

Εναν και πλέον χρόνο πριν από τις τουρκικές προεδρικές εκλογές έχει αρχίσει να δημιουργείται στη χώρα προεκλογικό κλίμα. Αλλά όχι για τον απερχόμενο πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο οποίος δεν έχει δικαίωμα να διεκδικήσει μια νέα επταετία, αλλά για τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η συνταγματική «διευκρίνιση» του Ιανουαρίου 2012 επιτρέπει στον πρωθυπουργό να είναι υποψήφιος για το προεδρικό αξίωμα χωρίς να εγκαταλείψει το πρωθυπουργικό γραφείο του.

Θα είναι υποψήφιος για την προεδρία ο κ. Ερντογάν; Αγνωστο αυτή τη στιγμή. Ο ίδιος το θέλει, οι γύρω του το θεωρούν βέβαιον, αλλά ο πρωθυπουργός θέλει μια προεδρία με άμεσα εκτελεστικά δικαιώματα. Μια προεδρία που να είναι μείγμα αμερικανικού και γαλλικού τύπου. Δεν είναι εύκολο να την εξασφαλίσει. Πρέπει προηγουμένως να γίνουν γενναίες θεσμικές αλλαγές, να υπάρξει ένα νέο Σύνταγμα, και εδώ υπάρχουν δυσκολίες. Ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να τις ξεπεράσει.

Δεν είναι εύκολος πολιτικός χαρακτήρας ο κ. Ερντογάν, αλλά η πολιτική του και ο τρόπος που χειρίζεται διαφορα ζητήματα τελευταία έχουν ανατρέψει προγνωστικά, αναλύσεις, ακόμη και αποφάσεις της τουρκικής Βουλής. Η τακτική που εφάρμοζε ως πρόσφατα ήταν απλούστατη: ανακάλυπτε έναν «εχθρό», εξαπέλυε εναντίον του δημαγωγικούς καταρράκτες, το πλήθος ζητωκραύγαζε και οι κάλπες αναδείκνυαν τον ίδιο και το κόμμα του νικητή, χωρίς απάτες, άσκηση βίας κτλ. Οι στρατιωτικοί, ο Τύπος, οι πανεπιστημιακοί, το δικαστικό σώμα ήταν ο «εχθρός» στην πρώτη εκλογική εμφάνισή του πριν από δέκα και πλέον χρόνια. Απέδωσε. Το Ισραήλ και οι πραξικοπηματίες στρατιωτικοί πήραν την πρώτη θέση στον κατάλογο των εχθρών της δεύτερης εκλογικής αναμέτρησης. Και τη δεύτερη φορά η τακτική απέδωσε. Ας σημειωθεί ότι δεν ήταν αβάσιμα τα επιχειρήματα σε βάρος του εκάστοτε «εχθρού» που παρέθετε ο κ. Ερντογάν.

Τούρκοι και ξένοι πολιτικοί αναλυτές όμως έχουν μπερδευτεί. Το τετρασέλιδο διπλωματικό έγγραφο με την «Ανάλυση της σημερινής πολιτικής κατάστασης» στην Τουρκία που έφθασε στις αρχές Φεβρουαρίου στο Κογκρέσο προλαμβάνει τον αναγνώστη με τη φράση «άνω-κάτω στη χώρα τελευταία». Με αυτό το κείμενο και με άλλα παρομοίου περιεχομένου φθάνει ο νέος αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι στην Αγκυρα την ερχόμενη Παρασκευή. Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ Φράνσις Ριτσιαρντόνε θα του δώσει μια πολύ ζωντανή εικόνα για μερικά «φαινόμενα που γεννούν απορίες», έγραψε πρόσφατα ο «Monde». Το γεγονός ότι ο πρεσβευτής είναι στο στόχαστρο του ίδιου του Ερντογάν και όλου του κρατικού μηχανισμού επειδή σχολίασε αρνητικά την καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης στην Τουρκία ίσως κάνει πιο «πικάντικη» την ενημέρωση.

Πριν από περίπου έναν μήνα οι Τούρκοι έμειναν κατάπληκτοι βλέποντας στις οθόνες της τηλεόρασής τους –και την επομένη σε όλες τις εφημερίδες –τον κ. Ερντογάν να σφίγγει το χέρι του στρατηγού ε.α. Εργκίν Σαϊγκούν, ακριβώς εκείνου που ήταν κρατούμενος επειδή ως αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων είχε απειλήσει, τον Απρίλιο του 2007, με άμεση στρατιωτική επέμβαση αν η κυβέρνηση προχωρούσε σε κάποια θεσμικά μέτρα. Την επομένη έσπευσε ο πρόεδρος Γκιουλ να σφίξει το χέρι του στρατηγού και να φωτογραφηθεί μαζί του. Αλλάζει κατεύθυνση η κυβέρνηση, ειδικά ο κ. Ερντογάν; Δείχνουν μεταμέλεια για τη δίωξη τριακοσίων και πλέον στρατιωτικών που παραμένουν στην ανάκριση έναν και πλέον χρόνο για συμμετοχή σε πραξικόπημα; Μήπως αληθεύουν οι φήμες για «μαζική απόλυση των κρατουμένων» που θα κάνει ο κ. Ερντογάν με ταυτόχρονη απόλυση του αρχηγού των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτσαλάν και έναρξη «ουσιαστικού διαλόγου με το πολιτικό κόμμα που εκπροσωπεί τους τρομοκράτες του ΡΚΚ»; Υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν είναι αβάσιμη αυτή η «φήμη».