Η απόφαση της κυβέρνησης να ζητήσει από τη Γαλλία την προμήθεια (με τη μορφή μίσθωσης –leasing) δύο φρεγατών FREMM, καθώς και τεσσάρων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας (ΑΦΝΣ) Breguet Br. 1150 Atlantique, υπήρξε το «κερασάκι στην τούρτα» της επίσκεψης του Φρανσουά Ολάντ στην Αθήνα. Παρά την προσπάθεια του γάλλου προέδρου να υποβαθμίσει το γεγονός, πληροφορίες αναφέρουν ότι οι σχετικές ιδέες είχαν πέσει στο τραπέζι ήδη από το περασμένο καλοκαίρι.
Ωστόσο, άρχισαν να παίρνουν πιο συγκεκριμένη μορφή από τις αρχές του 2013, στο πλαίσιο και του σχεδιασμού της κυβέρνησης περί θαλασσίων ζωνών. Ετσι εξηγείται και η ευθεία σύνδεση φρεγατών και ΑΟΖ που προέκυψε από τις δηλώσεις του κ. Αντ. Σαμαρά και του κ. Ολάντ.
Οπως πληροφορείται «Το Βήμα» από στρατιωτικές πηγές, το ΓΕΕΘΑ είχε καταγράψει τις ανάγκες που πρέπει να ικανοποιηθούν εφόσον η Αθήνα θέλει να επεκτείνει ουσιαστικά το επιχειρησιακό πεδίο πέραν του Νοτίου Αιγαίου και ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι ανάγκες είχαν καθοριστεί με βάση και τις επιθυμίες του Πολεμικού Ναυτικού, αν και η είδηση για τη μίσθωση φρεγατών και ΑΦΝΣ από τη Γαλλία αιφνιδίασε ορισμένους.
Τροχιοδεικτικές βολές περί των σχεδιασμών της Αθήνας είχε πάντως ρίξει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας κ. Π. Παναγιωτόπουλος με παλαιότερες δηλώσεις του.
Για τα ΑΦΝΣ παρατηρείται εσχάτως έντονη κινητικότητα. Το ΓΕΕΘΑ θεωρεί απολύτως αναγκαία την απόκτησή τους μετά την απόσυρση των προηγουμένων (των Ρ-3Β Orion) το 2008. Ηδη η Αθήνα έχει ζητήσει από τις ΗΠΑ την προμήθεια τουλάχιστον τεσσάρων P-3C Orion για σκοπούς επιτήρησης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό ήταν άλλωστε ένα από τα θέματα που συζήτησε στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον ο Α/ΓΕΝ ναύαρχος Κ. Χρηστίδης.
Η ιστορία με τις φρεγάτες έχει περάσει διάφορες φάσεις από την πρώτη στιγμή που ετέθη στο τραπέζι. Αυτό έγινε κατά την επίσκεψη του πρώην προέδρου της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί στην Αθήνα και τη συνάντησή του με τον τότε πρωθυπουργό κ. Κ. Καραμανλή το 2008. Ηταν η «μετά Βουκουρέστι» εποχή, όταν η Ελλάδα ευχαριστούσε τον κ. Σαρκοζί για τη στήριξή του στο Σκοπιανό στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ.
Από τότε οι Γάλλοι πιέζουν για την προμήθεια. Ωστόσο, δεν υπήρξε κάποια διακρατική συμφωνία, όπως ορισμένοι επέμεναν. Οι κκ. Καραμανλής και Σαρκοζί συζήτησαν πάντως μια φόρμουλα προμήθειας «4+2» φρεγατών.
Αντιθέτως, η εταιρεία κατασκευής των FREMM, η DCNS, είχε υπογράψει μια συμφωνία με τον κ. Ν. Ταβουλάρη των Ναυπηγείων Ελευσίνας –Σύρου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμη και όταν η Ελλάδα ασφυκτιούσε υπό τη μέγγενη του μνημονίου, το Παρίσι πίεζε. Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του 2010 ο τότε γενικός γραμματέας της γαλλικής προεδρίας Κλοντ Γκεάν συναντήθηκε με τον κ. Γ. Παπανδρέου στο Μέγαρο Μαξίμου. Το θέμα των FREMM βρισκόταν στην κορυφή της συζήτησης. Στη συνέχεια τη σκυτάλη ανέλαβε ο τότε υπουργός Εθνικής Αμυνας κ. Ευ. Βενιζέλος. Στο πρώτο εξάμηνο του 2011 ο σημερινός πρόεδρος του ΠαΣοΚ πραγματοποίησε τουλάχιστον τρεις συναντήσεις με τη διεύθυνση της DCNS. Η γαλλική εταιρεία επέμενε εξαρχής για πώληση έξι φρεγατών με ένα ποσό που έφθανε τα 7 δισ. ευρώ (μαζί με τον οπλισμό). Το σχέδιο προέβλεπε την κατασκευή ενός σκάφους στη Γαλλία και των υπολοίπων στην Ελλάδα.
Η ελληνική πλευρά μιλούσε για δύο φρεγάτες, ενδεχομένως με την προσθήκη των πυραύλων Scalp Naval που λόγω του μακρού βεληνεκούς τους κάλυπταν μεγάλη περιοχή. Ο αριθμός «2» μάλλον προκάλεσε όμως τη δυσφορία των Γάλλων, που λέγεται ότι τις τιμολογούσαν στα 2,5 δισ. ευρώ. Τελικά οι συζητήσεις κατέρρευσαν.
Σήμερα οι Γάλλοι επανέρχονται με τη φόρμουλα του leasing.
Το κοινό γαλλοϊταλικό πρόγραμμα των FREMM προέβλεπε τη ναυπήγηση 17 σκαφών. Εξι από τις φρεγάτες που είχαν παραγγείλει οι Γάλλοι δεν μπορούν να συντηρηθούν λόγω μειωμένου αμυντικού προϋπολογισμού. Μία εξ αυτών θα πωληθεί στο Μαρόκο. Επομένως αναζητούνται νέοι πελάτες.
Ωστόσο, βασική διαφορά σε σχέση με τις προηγούμενες συνομιλίες είναι ότι αυτή τη φορά υπάρχει στο τραπέζι σχέδιο διακρατικής συμφωνίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, βασικές λεπτομέρειες θα οριστικοποιηθούν και η σύμβαση θα υπογραφεί κατά την επίσκεψη του γάλλου υπουργού Αμυνας Ζαν-Υβ λε Ντριάν στις 28 Φεβρουαρίου στην Αθήνα.

Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας
Η κυβέρνηση και το Πεντάγωνο κρατούν ως επτασφράγιστο μυστικό τις λεπτομέρειες της συμφωνίας. Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, η Αθήνα αναμένεται να προμηθευτεί την τέταρτη και την έβδομη φρεγάτα από τη γραμμή παραγωγής, με την πρώτη να παραδίδεται περί το 2015 – 2016. Εγκυρες πηγές αναφέρουν ότι η ενοικίαση θα στοιχίσει περίπου 50 εκατ. ευρώ ανά σκάφος, αλλά η διαπραγμάτευση συνεχίζεται και είναι πιθανόν η τιμή να μειωθεί. Αγνωστη επίσης είναι η χρονική διάρκεια της ενοικίασης. Εκτιμάται ότι περίπου 100 άτομα από την DCNS θα έρθουν στην Ελλάδα για τη συντήρηση. Ανθρωποι με γνώση του παρασκηνίου σημείωναν προς «Το Βήμα» ότι, αν και το τίμημα της μίσθωσης είναι χαμηλό, υπάρχουν κι άλλα ζητήματα που χρήζουν άμεσων αποφάσεων στον αμυντικό τομέα. Εκκρεμεί η απόφαση για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών ΜΕΚΟ, που με περίπου 400 εκατ. ευρώ μπορεί να τους προσφέρει 15 χρόνια ζωής, αλλά κυρίως η παραλαβή των τριών υποβρυχίων τύπου 214 που αποτελούν κλειδί για την Ανατολική Μεσόγειο.

Η ΑΟΖ μπορεί να περιμένει
Η διακοίνωση και η «ντρίμπλα» της Αθήνας
Η ΑΟΖ μπορεί να περιμένει. Η απόφαση της Αθήνας να καταθέσει ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, διαμαρτυρόμενη για την προκήρυξη εκ μέρους της Τουρκίας οικοπέδων για έρευνες υδρογονανθράκων, συνιστά την «ντρίμπλα» της ελληνικής κυβέρνησης τόσο έναντι της Αγκυρας όσο και στο εσωτερικό μέτωπο.
Η σχετική πρωτοβουλία ξεκίνησε από το Μέγαρο Μαξίμου, το κείμενο της διακοίνωσης όμως έλαβε την οριστική του μορφή έπειτα από διαβουλεύσεις με το υπουργείο Εξωτερικών, προτού κατατεθεί στα Ηνωμένα Εθνη. Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι με τη διακοίνωση ολοκληρώνεται ο κύκλος διαμαρτυριών που ξεκίνησε με το διάβημα της χώρας μας στην Αγκυρα τον Ιούλιο του 2012 και συνεχίστηκε με την ενημέρωση των εταίρων μας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, ερωτηματικά προκάλεσε σε αρκετούς η χρονική στιγμή που επελέγη για να κατατεθεί η ελληνική νότα στον ΟΗΕ. Και αυτό καθώς στις 5 Μαρτίου αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας με τη συμμετοχή των κκ. Αντ. Σαμαρά και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Υπήρξαν και υπηρεσιακές εισηγήσεις να καθυστερήσει η κατάθεση της διακοίνωσης μετά το Ανώτατο Συμβούλιο ώστε να μην επιβαρυνθεί το κλίμα. Τελικώς, επελέγη αυτό να γίνει πριν.
Μετά την αποκάλυψη του «Βήματος» για τις σκέψεις της κυβέρνησης περί κατάθεσης συντεταγμένων για τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας στον ΟΗΕ ως πρώτο βήμα για τη μελλοντική ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), ξεκίνησε μια ευρεία συζήτηση για τα επόμενα βήματα. Ουσιαστικά, η Αθήνα εμφανιζόταν εγκλωβισμένη ανάμεσα στην πρόθεσή της να απαντήσει στην τουρκική πρόκληση με τα οικόπεδα και στις τουρκικές προειδοποιήσεις για αντίδραση. Η Αγκυρα μπορεί να μην έχει προχωρήσει σε έρευνες στις συγκεκριμένες περιοχές (ορισμένες βρίσκονται καθαρά εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας), είχε όμως πρόσφατα στείλει σαφή μηνύματα ότι ίσως το πράξει. Η δημοσιότητα που έχει λάβει η προμήθεια δύο ερευνητικών σκαφών («Polarcus» και «Marmara») και οι δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων για έναρξη ερευνών σε Μαύρη Θάλασσα και ίσως Ανατολική Μεσόγειο επέβαλαν να γίνει αμέσως μια κίνηση από την Αθήνα.
Με τη συγκεκριμένη ρηματική διακοίνωση η κυβέρνηση, χωρίς να εμφανίζεται να απεμπολεί τα δικαιώματά της, καταγράφει τις θέσεις της στον ΟΗΕ και κερδίζει πολιτικό χρόνο. Παράλληλα, αξιοποιήθηκαν εσχάτως οι κατάλληλοι υπηρεσιακοί και πολιτικοί δίαυλοι ώστε να μετριαστούν οι πιθανές αντιδράσεις της Αγκυρας. Οπως φαίνεται από την ανακοίνωση που εξέδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών το απόγευμα της Παρασκευής, η Τουρκία δεν επιθυμεί άμεσα την κλιμάκωση.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ