Πρωτότυπο φάρμακο ή «αντίγραφο»; Το ερώτημα απασχόλησε αρκετά την ελληνική κοινωνία αμέσως μετά την έλευση της οικονομικής κρίσης στη χώρα. Σε συνέντευξή του στο «Βήμα», ο κ. Φρανκ Ρ. Λίχτενμπεργκ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ και στέλεχος του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομικών Ερευνών (National Bureau of Economic Research), απαντά ότι το μυστικό βρίσκεται στην ισορροπία, δηλαδή στο «σωστό μείγμα αυθεντικών και γενόσημων φαρμάκων».
Κύριε Λίχτενμπεργκ, υπήρχε ένα εκτενές debate στην Ελλάδα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, γύρω από τα πρωτότυπα και τα γενόσημα φάρμακα, και συγκεκριμένα για το ποια πρέπει να επιλέγει ο γιατρός. Ποια είναι η γνώμη σας σε αυτό το ζήτημα, δεδομένης της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα;
«Πιστεύω ότι δεν είναι στ’ αλήθεια θέμα «επιλογής» όπως το λέτε, αλλά στην πραγματικότητα είναι θέμα σωστής ισορροπίας. Τα γνήσια φάρμακα είναι τα προϊόντα μιας μακράς και πολύπλοκης διαδικασίας και εργασίας που περιλαμβάνει εκτεταμένη έρευνα, σημαντικές επενδύσεις σε χρήμα και σε ανθρώπινους πόρους. Και είναι αποδεδειγμένο ότι –γενικά –αυτά είναι τα φάρμακα που βελτιώνουν τη συνολική ποιότητα ζωής γιατί είναι καινοτόμα και καλύτερα από παλαιότερα. Από την άλλη πλευρά, αυτά τα φάρμακα είναι πιο ακριβά από τα γενόσημα βραχυπρόθεσμα. Το να πετύχουμε λοιπόν μια ισορροπία σημαίνει ότι χρειαζόμαστε το σωστό μείγμα αυθεντικών και γενόσημων φαρμάκων. Αν, για παράδειγμα, ένα γενόσημο φάρμακο πέσει στην αγορά αμέσως μετά την κυκλοφορία του αυθεντικού φαρμάκου, για το οποίο μια εταιρεία έχει διαθέσει χρόνο, χρήμα και εργατοώρες, τότε δεν έχει κανέναν λόγο να το ξανακάνει. Αντίθετα, αν υπάρχει ένα λογικό χρονικό κενό ανάμεσα στην κυκλοφορία του αυθεντικού και σ’ εκείνη του γενόσημου, τότε δεν θα υπάρχει πρόβλημα. Θα πρέπει επίσης να σκεφτούμε ότι τα γενόσημα φάρμακα είναι κυρίως αντίγραφα της αυθεντικής συνταγής. Συνεπώς, αν δεν υπάρχει αυθεντικό ή αν αρχίσει να εκλείπει, τότε μοιραία δεν θα υπάρχει και γενόσημο. Γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι ζήτημα σωστής ισορροπίας μεταξύ των δύο επιλογών».
Μπορεί μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία σήμερα είναι οικονομικά ευάλωτη, να αντέξει το αυξημένο κόστος των πρωτότυπων φαρμάκων;
«Το Σύστημα Υγείας μιας χώρας, μέρος του οποίου είναι και το φάρμακο, είναι εξ ορισμού μακροπρόθεσμο ζήτημα. Αυτοί που τα σχεδιάζουν θα πρέπει πάντα να το κάνουν με προβολή στις επόμενες δεκαετίες και όχι στο παρόν. Τα φάρμακα είναι μέρος του Συστήματος Υγείας γιατί έχουν την ικανότητα να διατηρούν ή και να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Τα αυθεντικά, καινοτόμα φάρμακα βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών ώστε να χρησιμοποιούν λιγότερο το Σύστημα Υγείας, με την έννοια της νοσηλείας και άλλων πόρων. Για τον λόγο αυτόν μια επένδυση σήμερα στην έρευνα και στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων φέρνει καλύτερη ποιότητα ζωής και μικρότερα έξοδα για την υγεία στο μέλλον. Πραγματικά πιστεύω ότι η επένδυση στην έρευνα και στην καινοτομία –όπως και σε άλλους τομείς σαν την Παιδεία και την Ανάπτυξη –είναι ένας ασφαλής δρόμος εξόδου από τη σημερινή κατάσταση. Επιπλέον δημιουργεί και ένα ασφαλέστερο περιβάλλον που αποτρέπει να εμφανιστούν ξανά τέτοιες καταστάσεις».
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η υγεία των Ελλήνων επιδεινώνεται. Εχουμε αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης, έχουμε καρδιακά περιστατικά, ενώ υπάρχουν και ενδείξεις ότι θα μειωθεί το προσδόκιμο ζωής στα επόμενα χρόνια. Τι θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει;
«Η Ελλάδα βιώνει κάτι τρομερά δύσκολο για τους πολίτες της. Είναι φυσιολογικό ότι θα υπάρχουν συγκεκριμένες συνέπειες στη γενική ψυχολογία του πληθυσμού. Βέβαια, κάποιοι το βιώνουν χειρότερα από άλλους. Πάντως από τα τρέχοντα στοιχεία που έχω μελετήσει δεν προκύπτει κάποια μείωση του προσδόκιμου ζωής. Αντίθετα, φαίνεται να υπάρχει η φυσιολογική αύξηση, ως συνήθως. Ακόμη όμως κι αν προκύψει μια μείωση του προσδόκιμου ζωής, αυτό θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα της απουσίας νέων, καινοτόμων φαρμάκων τα τελευταία δύο χρόνια».
Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα δεν έχουν κυκλοφορήσει νέα φάρμακα τα τελευταία δύο χρόνια. Ωστόσο περίπου 200 φάρμακα αναμένεται να κυκλοφορήσουν από τον επόμενο μήνα. Πιστεύετε ότι θα συμβάλουν στη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού; Τι να περιμένουμε;
«Οπως σας ανέφερα και πριν, γενικά μιλώντας, τα νέα καινοτόμα φάρμακα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής. Αυτό έχει συγκεκριμένες συνέπειες σε άλλα επιμέρους ζητήματα: ένα πιο υγιές άτομο έχει βελτιωμένη κοινωνική ζωή, είναι πιο αισιόδοξο και πιο παραγωγικό. Παραγωγικότητα σημαίνει πιο ποιοτική εργασία, σημαίνει καλύτερα αποτελέσματα για το κοινό καλό και την πρόοδο, και πιο πολλά αγαθά. Επιπλέον η χρήση καινοτόμων φαρμάκων, σήμερα, μειώνει την ανάγκη νοσηλείας και εξόδων υγείας στο μέλλον. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την αυξημένη παραγωγικότητα στο παρόν μπορεί να ισορροπήσει το αυξημένο κόστος ενός γνήσιου φαρμάκου».
Ενα άλλο πρόβλημα που «μαστίζει» την Ελλάδα είναι η υπερσυνταγογράφηση. Και επιβαρύνει το Σύστημα, και είναι εστία διαφθοράς. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
«Αυτό είναι ένα πρόβλημα που εμφανίζεται σε διάφορες χώρες. Υπάρχουν πολλά διεθνή πρότυπα για το πώς να ξεπεραστεί το πρόβλημα με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Υπάρχουν συγκεκριμένα λογισμικά που εφαρμόζουν την ηλεκτρονική συνταγογράφηση ώστε οτιδήποτε συνταγογραφείται να ελέγχεται ηλεκτρονικά από τις αρμόδιες αρχές. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψετε τον τροχό στο συγκεκριμένο ζήτημα. Από την άλλη πλευρά, τα πάντα πρέπει να είναι διάφανα σε περιπτώσεις όπου διεφθαρμένοι άνθρωποι προσπαθούν να εκμεταλλευθούν υπάρχοντα κενά και εκμεταλλεύονται τους φόρους που πληρώνουν οι πολίτες. Αυτό είναι ζήτημα αυστηρών και ξεκάθαρων νομικών κανόνων που θα έπρεπε να ισχύουν για όλους όσοι προσπαθούν να αποκομίσουν προσωπικό όφελος από ένα τέτοιο ζήτημα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
