Κάνουν λάθος όσοι αποδίδουν το σηµερινό αδιέξοδο στη δεκαετία του ’80 και στην αναρρίχηση του ΠαΣοΚ στην εξουσία. Αντιθέτως, ήταν το ΠαΣοΚ που εξασφάλισε τον εκσυγχρονισµό και τον εξευρωπαϊσµό της κοινωνίας. Η φράση «δεν µπορούµε να κάνουµε πολιτική µε δανεικά», που κατά κόρον επαναλαµβάνουν όσοι θέλουν να καταδικάσουν τη δεκαετία του ’80, είναι τουλάχιστον απλοϊκή, αφού οι µοναδικές χώρες που «δεν κάνουν πολιτική µε δανεικά» είναι εκείνες που δεν µπορούν να δανειστούν. Παντού και πάντοτε ο δανεισµός, η στάση πληρωµών και η επιστροφή σε νέο δανεισµό είναι ο αέναος κύκλος του καπιταλισµού. Σχεδόν όλες οι ανεπτυγµένες χώρες έχουν διπλασιάσει, τριπλασιάσει ή δεκαπλασιάσει το δηµόσιο και το ιδιωτικό χρέος τους τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’70 εκατομμύρια Ελληνες έπρεπε να ήταν ευχαριστημένοι με ένα αξιοπρεπές πιάτο φαγητού και ένα δεύτερο παντελόνι. Οι γονείς μας ήταν τριαντάρηδες σε μια «βαλκανική Ελλάδα», σαν αυτή στην οποία σήμερα επιστρέφουμε. Το χρήμα ήταν μετρημένο, τα «τζάκια» και οι κομματάρχες του ’60 εξακολουθούσαν να ελέγχουν τα πάντα, ενώ οι θεσμοί είχαν ακόμη το άρωμα της χούντας, της θρησκοληψίας και του παρακράτους. Το ΠαΣοΚ έγινε μια δύναμη υπερηφάνειας και χειραφέτησης για τους νέους, τις γυναίκες, τους επιστήμονες, τους εργαζομένους, τους αγρότες, τους υπαλλήλους, τους συνταξιούχους. Τα πολλά νέα σχολεία και πανεπιστήμια, το ΕΣΥ, τα έργα σε όλη τη χώρα και κυρίως η αποφασιστική ενίσχυση των ατομικών δικαιωμάτων είχαν τη σφραγίδα του ΠαΣοΚ. Η θεσμοθέτηση της ισότητας των δύο φύλων έναντι του νόμου, η ενίσχυση της θέσης και της αυτονομίας του ατόμου απέναντι σε όλες τις δομές εξουσίας –από την εργοδοσία και την Αστυνομία ως τις κάθε είδους κρατικές υπηρεσίες, την Εκκλησία και τον Στρατό -, η ρωμαλέα αύξηση των αποδοχών και η θωράκιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα ήταν έργα του ΠαΣοΚ. Ηταν Δημοκρατία στην πράξη. Τα θανάσιμα αμαρτήματα της διακυβέρνησης δεν μπορούν να ακυρώσουν το γεγονός ότι το ΠαΣοΚ έδωσε υπόσταση, ευκαιρίες και ανάστημα στον ανώνυμο και στον αδύναμο.
Αυτό μπορούμε να το συλλάβουμε καλύτερα τώρα που αποδεχόμαστε αμίλητα και καταθλιπτικά την απαξίωση της εργασίας και την αποψίλωση των δικαιωμάτων και όλα αυτά με ένα αίσθημα ενοχής απερίγραπτο. Σαν να θεωρούμε απόλυτα φυσιολογική και απαραίτητη τη μεταμόρφωσή μας σε Ευρωπαίους δεύτερης κατηγορίας. Με την ανεργία στο 27%, με την αδικία και την κατάρρευση παντού τριγύρω, είναι εμφανές ότι η Αλλαγή και οι κατακτήσεις της έχουν χαθεί και ότι γι’ αυτό χρειαζόμαστε σήμερα ένα κίνημα ακόμη μεγαλύτερο από εκείνο του 1981 για να κατεδαφίσει τα «αυτονόητα» της παρακμής και να ανοίξει μια νέα προοπτική. Ωστόσο δεν φαίνεται να υπάρχουν ακόμη οι ηγεσίες εκείνες που μπορούν να εμπνεύσουν, να τολμήσουν και να διαχειριστούν κάτι τόσο μεγάλο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
