Γιάννης Μαυριτσάκης: Ο «μοναχικός λύκος» του θεάτρου

Το Αγόρι, κεντρικό πρόσωπο στο έργο, διακόπτει βίαια τις σχέσεις του με την πραγματικότητα. Κλεισμένο στον εαυτό του, συναναστρέφεται δημιουργήματα της φαντασίας του, αρνείται το φαγητό, τη δουλειά, την καθημερινότητα και αποστρέφεται κάθε επικοινωνία. Η μητέρα του απευθύνεται στον διευθυντή της, έναν επιθεωρητή σφαγείων, μήπως και καταφέρει να οδηγήσει τον γιο της στην κάθαρση. Η πρωτοβουλία της αυτή θα έχει ανείπωτες επιπτώσεις…

Γεμάτο μυστικά σύμβολα και συμβολισμούς, το «Vitrioli» του Γιάννη Μαυριτσάκη, που κάνει πρεμιέρα στα μέσα Μαρτίου στη Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Ολιβιέ Πι, έχει ήδη παρουσιαστεί στο Παρίσι από τον ίδιο γάλλο δημιουργό: στη μετάφραση της Δήμητρας Κονδυλάκη και σε μορφή θεατρικής ανάγνωσης ανέβηκε στο Οντεόν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Chantiers d’ Europe». Και δεν είναι το μόνο: τον Μαυριτσάκη η πατρίδα του μοιάζει να τον έμαθε μέσω… Ευρώπης.

«Είναι ένας μεγάλος σύγχρονος ποιητής» λέει γι’ αυτόν ο Ολιβιέ Πι, μέχρι πρόσφατα καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Οντεόν και από το καλοκαίρι του 2014 επικεφαλής στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, ο οποίος δουλεύει το «Vitiroli» με έλληνες ηθοποιούς. «Η γλώσσα του είναι ανεπτυγμένη και ακριβής. Τη χειρίζεται με έναν πολύ προσωπικό τρόπο. Και είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις ότι ένα τέτοιο έργο γράφτηκε από έναν Ελληνα» αναφέρει με αφορμή το «Wolfgang» η Κατερίνα Ευαγγελάτου, που το σκηνοθέτησε στο Εθνικό το φθινόπωρο του 2008.

Το έργο είχε ως αφετηρία το πραγματικό γεγονός που μαθεύτηκε το καλοκαίρι του 2006 και αφορούσε την απαγωγή και κράτηση ενός δεκάχρονου κοριτσιού, επί οκτώ χρόνια, από ένα 36χρονο Αυστριακό. Από εκείνη τη συνεργασία η Ευαγγελάτου κρατά την ανάμνηση ενός κλειστού και αρκετά μοναχικού ανθρώπου που κρατούσε μια απόσταση από την παράσταση.

Ωστόσο ήταν ο Δημήτρης Τάρλοου αυτός που σύστησε στους έλληνες θεατές τον συγγραφέα Μαυριτσάκη, τον Ιανουάριο του 2008, όταν ζήτησε από τη Μάρθα Φριτζήλα να σκηνοθετήσει στο θέατρο Πορεία το «Τυφλό σημείο» του, με θέμα την απώλεια. Η επιτυχία της παράστασης είχε ως αποτέλεσμα να σταθεί κοινό και κριτική απέναντι σε έναν καλλιτέχνη τον οποίο ως τότε γνωρίζαμε ως ηθοποιό.

Εναν χρόνο μετά, το καλοκαίρι του 2009, το Φεστιβάλ Αθηνών συμπεριέλαβε στο πρόγραμμά του την «Κωλοδουλειά», το τρίτο θεατρικό του –το σκηνοθέτησε ο Αγγελος Μέντης – με κεντρκή ηρωίδα μια εργαζόμενη σε ταχυφαγείο που βρίσκει διέξοδο στα παιχνίδια της φαντασίας της. Το «Vitrioli» είναι το τέταρτο που ανεβαίνει στη χώρα μας.

Πριν και μετά

Το 2004 ήταν (και) για τον Γιάννη Μαυριτσάκη ένας καθοριστικός χρόνος. Προηγουμένως ήταν ηθοποιός. Μετά θεατρικός συγγραφέας. Σαν να επέλεξε έναν άλλον τρόπο έκφρασης, καθώς δεν τον ενδιέφερε πια η έκφραση του θεάτρου από την πλευρά της υποκριτικής.

Επειδή όμως τίποτε δεν δημιουργείται από τη μια στιγμή στην άλλη, ας πιάσουμε το νήμα από την αρχή. Γεννημένος το 1964 στο Μόντρεαλ, ξεκίνησε να σπουδάζει Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών προτού τα εγκαταλείψει όλα για το θέατρο. Απόφοιτος της Δραματική Σχολής του Εθνικού Θεάτρου (1986), ακολούθησε την υποκριτική και συνεργάστηκε αρχικά με τον Γιώργο Μιχαηλίδη (στη «Λούλου») και μετά με τον Γιάννη Κακλέα και την ομάδα του, τον Τεχνοχώρο, όπου αποτέλεσε βασικό μέλος: Βικτόρ στο «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία», Τζιοβάνι στο «Κρίμα που είναι πόρνη», μαθητής στο «Μετά τον φόνο» και Ρομπέρτο Τσούκο στο ομώνυμο θεατρικό του Μπερνάρ Μαρί-Κολτές, ένα έργο και ένας συγγραφέας που τον επηρέσαν. «Είναι ένας μοναχικός λύκος» λέει για εκείνον ο Κακλέας, ο οποίος τον γνώρισε νωρίς.

Στα χρόνια του θεάτρου τον διέκρινε μια σκοτεινή ματιά πάνω στην πραγματικότητα, σαν να τον γοήτευε να χάνεται σε καταστάσεις ονείρου. Ταλαντούχος ηθοποιός, με μια χαρακτηριστική εμφάνιση, ο Γιάννης Μαυριτσάκης είχε έναν δικό του τρόπο να διεισδύει και να ανακαλύπτει μυστικές πλευρές του ρόλου. «Προΐστατο στις δραματουργικές αναλύσεις. Είχε βάθος. Σαν να χώνεται σε κάτι σκοτεινά λαγούμια. Σαν να ήθελε να ανακαλύψει κάτι –κάτι που τον βασάνιζε» θυμάται ο Κακλέας. «Και τότε έγραφε χωρίς να δημοσιοποιεί τα γραφτά του» λέει, «και ζωγράφιζε. Είναι πολύ καλός ζωγράφος».

Οταν ο Τεχνοχώρος διαλύθηκε, ο ηθοποιός Μαυριτσάκης συνεργάστηκε με τον Στάθη Λιβαθινό στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού. Επαιξε στην πρώτη μεγάλη επιτυχία της ομάδας, στο «Αγάπης Αγώνας Αγονος» του Σαίξπηρ, καθώς και στις παραστάσεις ποίησης «Αυτό που δεν τελειώνει Ι και ΙΙ». Ηταν ο Ιάσων στη «Μήδεια» του Λιβαθινού με το Εθνικό στην Επίδαυρο, ενώ ερμήνευσε και τον Σάρον στον «Μολιέρο» του Μπουλγκάκοφ. Τότε, στη χρονιά-τομή 2004, μια ξαφνική αδιαθεσία ήταν που αρχικά τον απομάκρυνε από τις παραστάσεις. Προσωρινά τον αντικατέστησε ο ίδιος ο σκηνοθέτης αλλά τελικά δεν ξαναγύρισε ποτέ στο σανίδι.

«Παρ’ όλο που μοιάζει κλειστός και λίγο ανεξήγητος, ήταν και είναι αξιαγάπητος από όλους και ειδικά από μένα» λέει ο Στάθης Λιβαθινός, που τον χαρακτηρίζει τρυφερό, ιδιαίτερο, δημιουργικό, ευάλωτο και ενδιαφέροντα. Σαν να μην ήταν ποτέ της παρέας. «Μας έλειψε η ξαφνική αποχώρηση» σημειώνει επιβεβαιώνοντας τον Κακλέα: «Πάντα κάτι έγραφε».

Εντονα πολιτικοποιημένος και με ευαισθησίες, ο Μαυριτσάκης –και αυτό φαίνετα ξεκάθαρα στη θεματολογία του –ενδιαφέρεται για την αδικία του κόσμου, και ας μην εντάσσεται το έργο του στον θεατρικό ρεαλισμό.

πότε & πού:
«Vitrioli» του Γιάννη Μαυριτσάκη, σε σκηνοθεσία Oλιβιέ Πι. Παίζουν: Μαρία Κεχαγιόγλου, Δημήτρης Μοθωναίος, Περικλής Μουστάκης, Κίτυ Παϊταζόγλου, Γιάννος Περλέγκας, Μηνάς Χατζησάββας, Νίκος Χατζόπουλος. Εθνικό Θέατρο, Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος», Πρεμιέρα στις 15/3. Παραστάσεις ως 28/4.