Τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη για να σωθεί; αναρωτιέται ο αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Μενάσε, ο οποίος για τις ανάγκες του βιβλίου του «Το ευρωπαϊκό χρονικό» πέρασε έξι μήνες στις Βρυξέλλες ερευνώντας τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Ο 59χρονος Μενάσε, που θεωρείται ένας από τους καλύτερους συγγραφείς της γενιάς του στον γερμανόφωνο κόσμο και έλαβε το εφετινό βραβείο Χάινριχ Μαν από την Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου, εξεπλάγη όταν διαπίστωσε πως, αντίθετα προς την ευρέως διαδεδομένη εντύπωση, «η γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν είναι ταμπουρωμένη στα γραφεία της, μακριά από τον έξω κόσμο. Δεν είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι που κάθονται εκεί δεν έχουν εμπειρία από τον πραγματικό κόσμο», λέει σε συνέντευξή του στην Deutsche Welle. «Εξεπλάγην από το πόσο ανοιχτή είναι η γραφειοκρατία των Βρυξελλών και με πόσο διαφανή τρόπο διεκπεραιώνει τις δουλειές της».
Αντίθετα, ο Μενάσε είναι πολύ επικριτικός προς την ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Οι υπεύθυνες πολιτικές ελίτ ψηφίζονται εθνικά και προετοιμάζονται σε εθνικό επίπεδο για την επανεκλογή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι αναγκασμένες αδιάκοπα να φροντίζουν τα εθνικά τους συμφέροντα. Γι’ αυτό μου γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η ανάπτυξη της ΕΕ και της Ευρώπης μπορεί να προχωρήσει προς τα εμπρός μέσω της αποδυνάμωσης της ευρωπαϊκής Επιτροπής», λέει.
Δίνει ένα παράδειγμα: «Πριν από την εισαγωγή του κοινού νομίσματος, η Επιτροπή είχε δηλώσει ότι θα επιτύχαινε μόνο σε συνδυασμό με μια κοινή δημοσιονομική πολιτική. Η Επιτροπή πρότεινε η ΕΕ να βοηθήσει την Ελλάδα να αναπτύξει ένα φορολογικό σύστημα βασισμένο στα συλλογικά ευρωπαϊκά πρότυπα. Η Γερμανία, η Πολωνία και η Βρετανία άσκησαν βέτο. Γιατί; Λόγω των εθνικών συμφερόντων. Οι Πολωνοί είπαν: «Δεν επιθυμούμε συλλογική ευρωπαϊκή φορολογική νομοθεσία γιατί προς το παρόν προσελκύουμε επιχειρήσεις και κεφάλαια μέσω φορολογικών κινήτρων». Οι Γερμανοί άσκησαν βέτο διότι θεώρησαν ότι η Επιτροπή θα το μεταχειριζόταν αυτό σαν σκαλοπάτι προς ένα πανευρωπαϊκό φορολογικό σύστημα. Οι Γερμανοί δεν το επιθυμούσαν καθώς είπαν ότι οι φορολογικοί συντελεστές και ο προϋπολογισμός πρέπει να παραμείνουν ζητήματα εθνικής κυριαρχίας».
Στην ερώτηση αν θα ήταν καλύτερο να αποχωρήσει η Βρετανία από την ΕΕ «ως αποτέλεσμα του εγωισμού της», ο Μενάσε απαντάει ότι «στην ΕΕ οι αγγλικές πολιτικές δημιουργούν μια αδιάκοπη σειρά κρίσεων. Δεν έχουν το ευρώ, δεν ανήκουν στη Σένγκεν και δεν συμμετέχουν στη συλλογική επιτήρηση των τραπεζών. Δεν μπορεί, λόγω των βρετανικών εθνικών συμφερόντων, να εμποδίζεται η πρόοδος ολόκληρης της ηπείρου και μία χώρα να κρατά ομήρους τις υπόλοιπες 26».
Ο Μενάσε επικρίνει επίσης «τις διστακτικές πολιτικές της Ανγκελα Μέρκελ, εκείνες που οδήγησαν στο να γίνεται η κρίση όλο και πιο ακριβή. Αν και η πολιτικές που εφάρμοσε είναι, κατά κάποιον τρόπο, βιώσιμες. Οι ψηφοφόροι της βρίσκονται στη Γερμανία. Ανησυχούσε ότι ο γερμανός φορολογούμενος θα έλεγε «Δεν θέλουμε μια καγκελάριο που στέλνει τα χρήματά μας στην Ελλάδα». Δεν ξέρω αν γνώριζε πραγματικά πόσο πιο ακριβά κόστιζαν οι τακτικές καθυστέρησης που εφάρμοζε αλλά συχνά ψήφιζε κατά πιθανών λύσεων τις οποίες στη συνέχεια υπερψήφιζε».
Για να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των ευρωπαίων πολιτών η ΕΕ, ο αυστριακός συγγραφέας προτείνει στους πολιτικούς να βγουν δημόσια και να πουν: «Υπήρξαν αποτυχίες. Θα τις διορθώσουμε προκειμένου να απολαμβάνετε ελευθερία μετακίνησης, ελευθερία εγκατάστασης, ένα κοινό νόμισμα και ούτω καθεξής. Τότε θα ανακτούσε την εμπιστοσύνη του ο κόσμος».
