Οι Φιλιππίνες είναι η πρώτη χώρα που δέχτηκε να καλλιεργηθεί στο έδαφος της μια γενετικά τροποποιημένη ποικιλία ρυζιού. Το «χρυσό ρύζι» όπως ονομάζεται αυτή τη ποικιλία αυξάνει τις ποσότητες βιταμίνης Α στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι δημιουργοί της υποστηρίζουν ότι θα περιορίσει την εμφάνιση διαφόρων ασθενειών, κυρίως σε παιδιά, στις αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη.
Το νέο ρύζι
Το «χρυσό ρύζι» (Golden Rice) δημιουργήθηκε από δύο ερευνητές στα τέλη της δεκαετίας του 1990 – τον Πίτερ Μπέγιερ, καθηγητή Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ στη Γερμανία και τον Ινγκο Πότρικους, του Ινστιτούτου Φυτικών Επιστημών στην Ελβετία. Εμφύτευσαν στο DNA μιας «συμβατικής» ποικιλίας ρυζιού γονίδια β-καροτίνης. Η τροποποίηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα το φυτό να παράγει αυτή τη χημική ουσία που παίζει κεντρικό ρόλο στη παραγωγή βιταμίνης Α στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι κόκκοι της ποικιλίας έχουν έντονο κίτρινο χρώμα για αυτό και το ρύζι έλαβε την ονομασία «χρυσό».
Το ιστορικό
Οι δοκιμές που έγιναν την πρώτη πενταετία έδειξαν ότι το χρυσό ρύζι βοηθούσε στην αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης Α στον ανθρώπινο οργανισμό αλλά όχι σημαντικά. Επιπλέον οι αντιδράσεις εναντίον των γενετικά τροποποιημένων τροφών και οι δυσκολίες στην έκδοση αδειών για σχετικές καλλιέργειες είχαν οδηγήσει σε στασιμότητα την έρευνα και την εξέλιξη του προγράμματος για το χρυσό ρύζι.
Ομως τα τελευταία χρόνια μια σειρά από οργανισμούς με σημαντικότερο το φιλανθρωπικό ίδρυμα του συνιδρυτή της Microsoft και μεγιστάνα της βιομηχανίας των υπολογιστών Μπιλ Γκέιτς στήριξαν την έρευνα για το «χρυσό» ρύζι. Ετσι αναπτύχθηκε τελικά ένα φυτό της ποικιλίας που μπορεί να οδηγήσει σε αξιοσημείωτη αύξηση της παραγωγής βιταμίνης Α στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι τελευταίες δοκιμές έδειξαν ότι η κατανάλωση μόλις 60 γραμμαρίων μαγειρεμένου «χρυσού» ρυζιού προκαλεί αξιοσημείωτη αύξηση βιταμίνης Α στον ανθρώπινο οργανισμό.
«Η έλλειψη βιταμίνης Α είναι θανάσιμη απειλή. Επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών και οδηγεί στον θάνατο περί τα δύο εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Είναι επίσης βασική αιτία τύφλωσης στον Τρίτο Κόσμο. Η αύξηση της βιταμίνης Α στο ρύζι είναι ένας απλός και άμεσος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος» αναφέρει ο Αντριαν Ντούμποκ, στέλεχος του προγράμματος Golden Rice. Μετά τη γνωστοποίηση ότι οι Φιλιππίνες θα καλλιεργήσουν το χρυσό ρύζι πολλές χώρες (Ινδία, Μπαγκλαντές, Ινδονησία κ.α) ανακοίνωσαν ότι εξετάζουν σοβαρά το ίδιο ενδεχόμενο.
Και χρυσές… μπανάνες
Οι έρευνες για τη δημιουργία του «χρυσού» ρυζιού έδωσαν το έναυσμα για τη δημιουργία και άλλων «χρυσών» φυτών που θα μπορούν να αντιμετωπίσουν την έλλειψη της βιταμίνης Α. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι «χρυσές» μπανάνες που ανέπτυξε ομάδα του Πανεπιστημίου Κουίνσλαντ της Αυστραλίας, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Τζέιμς Ντέιλ. Οι «χρυσές» μπανάνες παρουσιάζουν επίσης αυξημένη παραγωγή β-καροτίνης, ενώ οι επιστήμονες προσπαθούν να αυξήσουν επίσης τα επίπεδα σιδήρου που περιέχονται σ’ αυτές. Στόχος είναι να καταπολεμηθεί, παράλληλα με την έλλειψη βιταμίνης Α, και η έλλειψη σιδήρου στα παιδιά των, αφρικανικών κυρίως, χωρών όπου η μπανάνα είναι βασικό είδος διατροφής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η «χρυσή» μπανάνα, όταν ξεφλουδίζεται, δεν θα είναι κίτρινη, αλλά… πορτοκαλί!
