Ισως να μην ήταν ο μικρότερος σε ηλικία ομιλητής σε συνέδριο του Νταβός, σίγουρα όμως η 12χρονη Χαντίτζα Νιάζι μαγνήτισε το ακροατήριο.
Εκατοντάδες σύνεδροι άκουσαν την περασμένη εβδομάδα προσεκτικά τη Νιάζι, από τη Λαχόρη του Πακιστάν, να περιγράφει την εμπειρία της με τα μαζικά ανοιχτά online μαθήματα (massive open online courses, γνωστά ως MOOC), τα οποία εξαπλώνονται ταχύτατα σε όλο τον πλανήτη.
Όπως επισημαίνει η Αλισον Σμέιλ στους Νιου Γιορκ Τάιμς, τα προγράμματα αυτά διευκολύνουν την πρόσβαση σε καθηγητές μερικών από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, όπως είναι το Στάνφορντ, το Χάρβαρντ, το ΜΙΤ, το Γέιλ και το Πρίνστον.
Η Νιάζι παρακολουθεί μαθήματα δωρεάν – προς το παρόν τουλάχιστον – χάρις σε δύο από τους πρώτους προμηθευτές αυτής της νέας μορφής εκπαίδευσης, τους Udacity και Coursera. Το ίδιο κάνει και ο δίδυμος αδελφός της.
Η Νιάζι θα ήθελε από τους καθηγητές να είναι πιο ευχάριστοι και αστείοι. Εχει ήδη κάνει φιλίες με άλλους φοιτητές από το Ιράν και τη Βρετανία και θα ήθελε να ασχοληθεί με την αστροβιολογία γιατί τη γοητεύουν τα UFO.
Ο Coursera δημιουργήθηκε πριν από λίγους μόλις μήνες και ήδη παρακολουθούν διαλέξεις μέσω αυτού 2,4 εκατομμύρια φοιτητές από 196 χώρες. Πρόκειται ασφαλώς για ένα ενδιαφέρον παγκόσμιο πείραμα και το ερώτημα που δημιουργείται είναι ποιο θα είναι το οικονομικό μοντέλο που θα χρηματοδοτήσει αυτή την προσπάθεια.
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται ο επόμενος Αϊνστάιν», λέει η Δάφνη Κόλερ, μια καθηγήτρια πληροφορικής στο Στάνφορντ που ξεκίνησε τον Coursera μαζί με τον Αντριου Εντζι. «Ισως να ζει σε ένα μικρό χωριό της Αφρικής».
Ο Σεμπάστιαν Θραν, ένας άλλος καθηγητής από το Στάνφορντ που δημιούργησε τον Udacity όταν διαπίστωσε ότι το φθινόπωρο του 2011 περισσότεροι από 160.000 φοιτητές γράφτηκαν για να παρακολουθήσουν online μια σειρά διαλέξεων για την τεχνητή ευφυία, προβλέπει ότι αυτό το είδος εκπαίδευσης θα επηρεάσει δραστικά τους δυτικούς εκπαιδευτικούς θεσμούς.
Ο οικονομολόγος Λόρενς Σάμερς, πρώην πρόεδρος του Χάρβαρντ, είναι πιο προσεκτικός. «Θα χρειαστεί πολλή δουλειά και το κομμάτι που αφορά τους αμερικανούς φοιτητές είναι πολύ μικρό», δήλωσε στο Νταβός μετά το τέλος της ομιλίας της δωδεκάχρονης.
Ο ρόλος της έρευνας και των νέων ιδεών είναι αποφασιστικός, δήλωσε στους Νιου Γιορκ Τάιμς η σημερινή πρόεδρος του Χάρβαρντ Ντρου Τζίλπιν Φάουστ. Οι επιχειρήσεις είναι πολύτιμες πηγές καινοτομίας, αλλά ζουν κάτω από την τυραννία των ισολογισμών και του χρηματιστηρίου. Ένα πανεπιστήμιο επεκτείνει τον προβληματισμό και την έρευνα με τρόπους απρόβλεπτους, που συχνά χρειάζονται χρόνο, αλλά κάθε νέος φοιτητής που παρακολουθεί ένα πανεπιστήμιο σαν το Χάρβαρντ, είτε με τη φυσική του παρουσία είτε online, προσθέτει στην υπάρχουσα γνώση.
Το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ ένωσαν πέρυσι τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν το EdX, που προσφέρει δωρεάν μαθήματα από τα δύο πανεπιστήμια. Μέχρι στιγμής έχουν γραφτεί στο πρόγραμμα αυτό 753.000 φοιτητές από χώρες όπως η Ινδία, η Βραζιλία, το Πακιστάν και η Ρωσία.
Η δρ. Κόλερ επισημαίνει ότι η αξία μιας μεταπτυχιακής εκπαίδευσης, με όποιο τρόπο κι αν εξασφαλίζεται, μεγαλώνει διαρκώς. «Εχει περάσει η εποχή που πιστεύαμε πως αυτά που μάθαμε στο πανεπιστήμιο θα διαρκέσουν μια ζωή», τονίζει. «Υστερα από 15 χρόνια, αυτή η γνώση είναι ξεπερασμένη».
Με τα online μαθήματα πειραματίζονται και τα βρετανικά πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ. Τόσο ο Αντριου Χάμιλτον, αντιπρύτανης του πρώτου, όσο και ο Λέτσεκ Μπορίσιεβιτς, ομόλογός του στο δεύτερο, πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο να διατηρηθεί ζωντανή η μακροπρόθεσμη έρευνα.
