Μπορούν τα πρότυπα πειραματικά σχολεία να αποτελέσουν τα μαγικά εργαστήρια για την ανασυγκρότηση της ελληνικής εκπαίδευσης; Μπορεί να (ξανα)γίνουν σήμερα σημείο αναφοράς για τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία; Η απάντηση θα δοθεί στο τέλος του ερχόμενου μήνα, όταν το υπουργείο Παιδείας θα ανακοινώσει τις αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας τους, με στόχο την επαναφορά στο εκπαιδευτικό τοπίο της χώρας του θεσμού των «αρίστων». Οι φιλόδοξες παρεμβάσεις θα ισχύσουν (και θα δοκιμαστούν) από την επόμενη σχολική χρονιά.
Οπως ακριβώς τα πρώτα πειραματικά σχολεία που ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1910, έτσι και τα νέα πειραματικά σχολεία θα δέχονται στο εξής μαθητές μόνο με εξετάσεις, ενώ θα αξιολογούν με τον δικό τους τρόπο διδακτικό προσωπικό και αποφοίτους. Αυτή η παράδοση είχε διακοπεί από τη δεκαετία του 1980 και σε όλη τη διάρκεια των πρώτων κυβερνήσεων του ΠαΣοΚ, οπότε τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία έχασαν σταδιακά όλα τους τα χαρακτηριστικά και εξομοιώθηκαν με όλα τα άλλα σχολεία της μέσης εκπαίδευσης, κρατώντας μόνο τον τίτλο τους. Ηταν η εποχή της «Αλλαγής», που τα βρήκε «ελιτίστικα»· κι ας είχαν περάσει από τα θρανία τους ουκ ολίγοι από τους πολιτικούς ταγούς και των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου –ο ίδιος ωστόσο τέλειωσε το ιδιωτικό Κολλέγιο Αθηνών. Ετσι καταργήθηκαν οι εξετάσεις για την επιλογή των μαθητών, η αυστηρή επιλογή των εκπαιδευτικών τους, τα ξεχωριστά προγράμματα, η στενή και καθημερινή σύνδεσή τους με τα ΑΕΙ και φυσικά η ευθύνη που είχαν τελικά οι πανεπιστημιακοί καθηγητές για τη λειτουργία τους.
Τώρα, στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, τα «σχολεία των αρίστων» –προσωνύμιο που κέρδισαν την εποχή της ακτινοβολίας τους –επανέρχονται όχι για να αποκλείσουν υποψηφίους, όπως είχαν συκοφαντηθεί κατά το παρελθόν, αλλά για να εμπνεύσουν την ανάγκη της αριστείας και στο υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα. Κατ’ αρχήν με απλά διαγνωστικά τεστ.
Κλήρωση τέλος


Σε αυτή τη συγκυρία, η ανάγκη πολλών οικογενειών να πάρουν τα παιδιά τους από ιδιωτικά σχολεία, στα οποία φοιτούσαν, λόγω της αδυναμίας τους να αντεπεξέλθουν οικονομικά στις υποχρεώσεις τους, έχει δημιουργήσει «ουρές» ενδιαφερομένων στις πόρτες πρότυπων και πειραματικών δημόσιων σχολείων, από τα οποία περιμένουν ξανά καινοτομίες στη διδακτική τους προσέγγιση και εκπαιδευτικές επιτυχίες. Ενας νέος νόμος για τα πρότυπα και πειραματικά λύκεια είχε ήδη ψηφιστεί πριν από ενάμιση χρόνο, επί υπουργίας στην Παιδεία της κυρίας Αννας Διαμαντοπούλου. Ωστόσο ουδέποτε εφαρμόστηκε. «Πάγωσε» λόγω της τεταμένης κατάστασης που επικρατούσε τότε στον χώρο της εκπαίδευσης. Ετσι και πέρυσι οι μαθητές των πρότυπων σχολείων επελέγησαν με κλήρωση, όπως γινόταν όλα τα προηγούμενα χρόνια, κι ας προέβλεπε εξετάσεις ο νέος νόμος.
Η επαναφορά των εξετάσεων θα είναι το κύριο στοιχείο και της υπουργικής απόφασης που αναμένεται να ανακοινώσει τον ερχόμενο μήνα ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος και προβλέπεται να ισχύσει στα πειραματικά σχολεία από την επόμενη χρονιά, και μάλιστα από το Δημοτικό (στην τελευταία τάξη του για το «πέρασμα» στο Γυμνάσιο). Εξετάσεις προβλέπονται, φυσικά, και για τη μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο. Στην πρώτη τάξη του Δημοτικού οι μαθητές θα εξακολουθήσουν να εισάγονται με κλήρωση.
Ετσι από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο τα πειραματικά σχολεία αποκτούν νέες συμβάσεις με τα πανεπιστήμια και σύνδεση με τα προγράμματά τους, εσωτερική αξιολόγηση, ομίλους αριστείας προκειμένου να αναπτυχθούν οι ιδιαίτερες κλίσεις και ικανότητες των μαθητών που φοιτούν σε αυτά.
Οι όμιλοι θα λειτουργούν πέρα από το ωρολόγιο πρόγραμμα (δηλαδή την 8η και 9η ώρα), μία ή δύο φορές την εβδομάδα, και θα αφορούν γνωστικούς τομείς όπως τα Μαθηματικά, η Γλώσσα, η Λογοτεχνία, τα Εικαστικά, ο Αθλητισμός κ.ά. «Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία θα λειτουργούν σχεδόν κατά 90% σύμφωνα με το νέο τους πλαίσιο» λέει στο «Βήμα» εκπαιδευτικός και μέλος της επιτροπής που έχει οριστεί από το υπουργείο Παιδείας για την υλοποίηση των αλλαγών. Η επιτροπή αυτή λειτουργεί εθελοντικά.
Προτάσεις σχολείων


«Οι εξετάσεις που θα γίνονται σκοπό έχουν να ελέγχουν βασικές δεξιότητες των παιδιών, αν μπορούν να κατανοήσουν ένα κείμενο, αν κατανοούν σε ένα πρώτο επίπεδο τα Μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες. Φυσικά στις εξετάσεις αυτές μπορούν να λάβουν μέρος παιδιά απ’ όλη τη χώρα» λέει η συνομιλήτριά μας.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν και σκέψεις να εισάγονται σε ένα ποσοστό 40% οι καλύτεροι στις εξετάσεις αυτές και στη συνέχεια να επιλέγονται σε μια δεύτερη κατανομή οι καλύτεροι από εκείνους που συμπλήρωσαν βαθμολογίες από 11 ως 15 –θα ξέρουμε τον ερχόμενο μήνα αν θα γίνει αποδεκτή ή θα απορριφθεί αυτή η πρόταση.

«Περιμένουμε ως την 1η Φεβρουαρίου τις προτάσεις και των ίδιων των σχολείων, προτού ληφθούν από τον υπουργό οι τελικές αποφάσεις» αναφέρει η εκπρόσωπος της επιτροπής που θα εισηγηθεί τον τρόπο λειτουργίας των πρότυπων και πειραματικών σχολείων. Πάντως ήδη έχουν επιλεγεί διαδικασίες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών των σχολείων αυτών, αλλά και των διευθυντών τους. Η σημερινή πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας πάντως έχει γνωρίσει από πρώτο χέρι τον θεσμό που επιχειρεί να αναβιώσει, και μάλιστα σε καλές εποχές του. Ο κ. Αρβανιτόπουλος είναι ο ίδιος απόφοιτος πειραματικού· της Ιωνιδείου Σχολής στον Πειραιά. Και δεν είναι ο μόνος. Απόφοιτοι πειραματικών είναι τόσο ο υφυπουργός κ. Θ. Παπαθεοδώρου (της Πάτρας) όσο και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου κ. Αθανάσιος Κυριαζής (της Βαρβακείου).

Διαδικασία
Τέλος Ιουνίου ανά σχολική μονάδα οι εξετάσεις

Οι εξετάσεις και τα τεστ δεξιοτήτων για την εισαγωγή στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία υπολογίζεται ότι θα γίνουν στα τέλη του επόμενου Ιουνίου. Δεν πρόκειται φυσικά για εξετάσεις εθνικού τύπου, αλλά για εξετάσεις ανά σχολική μονάδα, πάνω σε θέματα που θα επιλεγούν από τους εκπροσώπους τους.
Σήμερα λειτουργούν περίπου 60, από τα οποία 28 είναι ολοήμερα δημοτικά και ορισμένα σχολεία πανεπιστημίων. Ωστόσο αρκετά είναι μόνο κατ’ όνομα πειραματικά, καθώς δεν εφαρμόζουν, στον βαθμό που το έκαναν στο παρελθόν, τα καινοτόμα προγράμματα των πανεπιστημίων. Οπως λένε οι εκπαιδευτικοί τους, σχεδόν κανένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα ή νεοεισαχθέν αντικείμενο ή έστω και βιβλίο δεν δοκιμάστηκε πρώτα στα πειραματικά τα τελευταία 15 χρόνια.
Κατά το σχέδιο νόμου τα σχολεία αυτά θα λειτουργούν με ξεχωριστό ωρολόγιο πρόγραμμα, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μονάδας. Ακόμη, όπως αναφέρεται στο σχετικό άρθρο του νόμου, «ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τμήμα για το νηπιαγωγείο ή την Α’ Δημοτικού ή την Α’ Γυμνασίου ή την Α’ Λυκείου κάθε σχολικού έτους καθορίζεται με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων (ΔΕΠΠΣ), που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του Επιστημονικού Εποπτικού Συμβουλίου (ΕΠΕΣ) κάθε σχολείου, αφού ληφθούν υπόψη οι συνθήκες λειτουργίας του».
Επίσης «με απόφαση της ΔΕΠΠΣ, ύστερα από αίτηση των ασκούντων τη γονική μέριμνα των ενδιαφερόμενων μαθητών, είναι δυνατή η κατά παρέκκλιση των διατάξεων των προηγούμενων παραγράφων εγγραφή και φοίτηση σε ΠΠΣ μαθητών με πιστοποιημένες ιδιαίτερες ικανότητες, σε αριθμό που δεν υπερβαίνει το 1% των μαθητών του σχολείου. Με απόφαση του υπουργού Παιδείας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ορίζονται οι προϋποθέσεις, τα αρμόδια όργανα και οι διαδικασίες πιστοποίησης. Η επιλογή των μαθητών στα ΠΠΣ, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, γίνεται ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους. Η ευθύνη και τα έξοδα μετακίνησης των μαθητών βαρύνουν τους ασκούντες τη γονική τους μέριμνα, τόσο για την πλήρη φοίτησή τους όσο και για τη φοίτησή τους στους ομίλους».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ