Οσο πέφτει στις δημοσκοπήσεις, τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο πειρασμός για τον πρόεδρο. Ο Σαρκοζί βομβάρδισε τη Λιβύη, ο Ολάντ στέλνει στρατό στο Τιμπουκτού. Είτε με τη Δεξιά είτε με την Αριστερά, η Γαλλία έχει συμφέροντα στις πρώην αποικίες της Αφρικής. Γιατί να μην κάνει έναν πόλεμο λίγων εβδομάδων σε μια χώρα όπου το κράτος έχει καταρρεύσει και ο λαός υποφέρει από την πείνα και τη φτώχεια; Γιατί να μην επέμβει εκεί όπου ισλαμιστές και αυτονομιστές έχουν πάρει τα όπλα και ένα σπάνιο πείραμα εκδημοκρατισμού στη Μαύρη Ηπειρο έχει αποτύχει; Πόσω μάλλον που το Μάλι έχει έναν τεράστιο ορυκτό πλούτο. Κάτω από την άμμο της ερήμου κρύβονται πετρέλαιο, φυσικό αέριο, χρυσός και κυρίως ουράνιο, πυρηνικό καύσιμο απολύτως απαραίτητο για τη Γαλλία, όπου το 78,8% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια – το υψηλότερο ποσοστό στον κόσμο.
Νεο-αποικιοκρατία για μια χούφτα ουράνιο. Επισήμως, ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ είπε ότι επενέβη ξαφνικά και γρήγορα για να σταματήσει η προέλαση των ισλαμιστών ανταρτών προς την πρωτεύουσα Μπαμάκο –ύστερα από έκκληση της κυβέρνησης και με τις ευλογίες του ΟΗΕ. Επιμένει ότι δεν είναι δυνατόν να επιτρέψει τη δημιουργία ενός τρομοκρατικού κράτους ισλαμιστών στα σύνορα της Αλγερίας, στις πύλες της Ευρώπης.
Αλλοι λένε με νόημα ότι ο Ολάντ στέλνει βομβαρδιστικά στο εξωτερικό σε μια στιγμή που έχει τα χαμηλότερα ποσοστά αποδοχής στις δημοσκοπήσεις απ’ οποιονδήποτε άλλον πρόεδρο σε αυτή τη στιγμή της θητείας του στην ιστορία της Πέμπτης Δημοκρατίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, μακροπρόθεσμα, η Γαλλία έχει στρατηγικό συμφέρον να εξασφαλίσει τους πόρους στο Σαχέλ, όπως αποκαλείται η ευρύτερη περιοχή, ιδίως το πετρέλαιο και το ουράνιο που ο γαλλικός ενεργειακός κολοσσός Arreva εξορύσσει εδώ και δεκαετίες στον γειτονικό Νίγηρα.
Αν χαθεί ο έλεγχος στην τεράστια έρημο ανάμεσα στο Μάλι και στον Νίγηρα, ισλαμιστές θα επηρεάσουν μοιραία τον ανεφοδιασμό της Γαλλίας με το ουράνιο που εξορύσσεται εκεί. Το πόσο πολύτιμο είναι φαίνεται από τους αριθμούς: το 78,8% της ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας σήμερα παράγεται από πυρηνικά εργοστάσια, έναντι 25% που είναι ο μέσος όρος για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Πολλοί πιστεύουν ότι αυτός είναι ο πραγματικός λόγος της επέμβασης: για να μην καταρρεύσει η μεταφορά του ουρανίου από τη Δυτική Αφρική. Γνωστά και μεγάλα αποθέματα πετρελαίου, αλλά και ουρανίου, έχει και το Βόρειο Μάλι. Αλλά για να αρχίσει η εκμετάλλευση, από τις γαλλικές εταιρείες, χρειάζεται επίσης ηρεμία, τάξη και ασφάλεια, σε μια περιοχή από τον Κόλπο της Σύρτης, στη Λιβύη, ως τις εκβολές του Νίγηρα. Δημιουργία, εκεί, ενός τόξου αστάθειας, με διάφορα αποτυχημένα κράτη να μετατρέπονται σε μικρές ή μεγάλες Σομαλίες, με αναζωπύρωση εθνοτικών, φυλετικών και θρησκευτικών συγκρούσεων; Θα ήταν ο απόλυτος εφιάλτης για το Παρίσι.
Το μεγάλο δράμα το ζουν, όπως πάντα, οι άμαχοι στο Βόρειο Μάλι. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να φύγουν από τα σπίτια τους για να σωθούν. Τουλάχιστον 150.000 έχουν καταφύγει σε γειτονικά κράτη. Σε πόλεις, όπως η Κόνα, που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του πυρός, οι κάτοικοι δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει. Οι δρόμοι ήταν στρωμένοι με πτώματα δύο ημέρες προτού κάνουν επίθεση οι Γάλλοι.
Προς το παρόν τα δύο τρίτα των Γάλλων στηρίζουν την επιχείρηση στο Μάλι. «Την παρουσιάζουν ως μια ανθρωπιστική αποστολή, που είναι αναγκαία και από στρατηγική άποψη, για την ασφάλεια της χώρας από τρομοκρατικές επιθέσεις. Μπορεί όμως να γίνει ωρολογιακή βόμβα, με μεγάλους κινδύνους αποσταθεροποίησης για την Ευρώπη, λόγω των κυμάτων των προσφύγων, της επισιτιστικής κρίσης και της εξαγωγής πολιτικής βίας» λέει στο «Βήμα» η δρ Μαρί Ροντέ, της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.
Η AQIM πέρασε την τελευταία 10ετία ασχολούμενη με το έγκλημα –απαγωγές για λύτρα, λαθρεμπόριο, διακίνηση ναρκωτικών –από τα οποία έχει μεγάλα κέρδη. Οταν κατέρρευσε το καθεστώς του Καντάφι, οι μαύρες αγορές πλημμύρισαν με όπλα και άνεργους μισθοφόρους πρόθυμους να τα χρησιμοποιήσουν. Και, όπως στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν, η περιοχή γίνεται ασφαλής παράδεισος και πόλος έλξης για τρομοκράτες. Ετσι, σε κάποιο επίπεδο, η λογική για την επέμβαση της Γαλλίας είναι μια παραλλαγή του δόγματος Μπους για προληπτική δράση».
Είναι να αναχαιτίσουν τους ισλαμιστές και να απελευθερώσουν τα κατεχόμενα εδάφη στον Βορρά; Σε αυτή την περίπτωση ο αριθμός των στρατιωτών που λέει ότι θα αναπτύξει η Γαλλία (περί τους 2.500) μαζί με την αφρικανική δύναμη του ΟΗΕ (όταν και αν αναπτυχθεί) θα είναι πολύ κατώτερος από εκείνον που χρειάζεται για να πετύχει μια τέτοια επιχείρηση. Είναι να ενισχύσουν το αποτυχημένο κράτος στο Μάλι; Τότε θα χρειαστούν πολύ περισσότερα πράγματα, ιδίως στο πολιτικό και στο οικονομικό μέτωπο, απ’ όσα έχουμε δει να προσφέρονται» καταλήγει ο Φαμ.
Το Μάλι θυμίζει Αφγανιστάν στη Σαχάρα
Μιλάει στο «Βήμα» ο Τζ. Πίτερ Φαμ, διευθυντής του Κέντρου για την Αφρική, στο Atlantic Council
«Είναι το Μάλι ένα Αφγανιστάν στη Σαχάρα;» ρώτησε «Το Βήμα» τον Τζ. Πίτερ Φαμ, διευθυντή του Κέντρου για την Αφρική στο Atlantic Council και αρθρογράφο στους «New York Times».
Μιλάει στο «Βήμα» ο Τζ. Πίτερ Φαμ, διευθυντής του Κέντρου για την Αφρική, στο Atlantic Council
«Είναι το Μάλι ένα Αφγανιστάν στη Σαχάρα;» ρώτησε «Το Βήμα» τον Τζ. Πίτερ Φαμ, διευθυντή του Κέντρου για την Αφρική στο Atlantic Council και αρθρογράφο στους «New York Times».
«Πράγματι, υπάρχουν παραλληλισμοί ανάμεσα στην κατάσταση που επικρατούσε στο Αφγανιστάν στους μήνες και στα χρόνια πριν από την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και στις πρόσφατες εξελίξεις στο Μάλι. Οι ισλαμιστές αντάρτες έχουν καταλάβει τρεις επαρχίες στον Βορρά, μια τεράστια έκταση, μετά το πραξικόπημα του Μαρτίου. Από τότε η περιοχή έχει γίνει μαγνήτης για εξτρεμιστές απ’ όλη την Αφρική. Μαζί τους πολεμούν τώρα αντάρτες από τη Νιγηρία και το Σουδάν» μας λέει.
Και τονίζει: «Ολοι αυτοί έθεσαν στο περιθώριο, με τη βία, τους εθνικιστές της φυλής των Τουαρέγκ, και επέβαλαν μια άγρια θρησκευτική απολυταρχία που θυμίζει Ταλιμπάν. Απαγόρευσαν το αλκοόλ, το τσιγάρο, τη μουσική και κάθε «αντιισλαμική» συμπεριφορά, τιμωρούν με μαστίγια και λιθοβολισμούς, γκρεμίζουν μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς στο Τιμπουκτού.
Η AQIM πέρασε την τελευταία 10ετία ασχολούμενη με το έγκλημα –απαγωγές για λύτρα, λαθρεμπόριο, διακίνηση ναρκωτικών –από τα οποία έχει μεγάλα κέρδη. Οταν κατέρρευσε το καθεστώς του Καντάφι, οι μαύρες αγορές πλημμύρισαν με όπλα και άνεργους μισθοφόρους πρόθυμους να τα χρησιμοποιήσουν. Και, όπως στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν, η περιοχή γίνεται ασφαλής παράδεισος και πόλος έλξης για τρομοκράτες. Ετσι, σε κάποιο επίπεδο, η λογική για την επέμβαση της Γαλλίας είναι μια παραλλαγή του δόγματος Μπους για προληπτική δράση».
Οι ανησυχητικές ομοιότητες δεν σταματούν εδώ. «Οι Γάλλοι δεν μας έχουν πει καθαρά ποιος είναι ο στόχος του πολέμου τους εναντίον της Αλ Κάιντα στη Βόρεια Αφρική. Είναι να μην επιτρέψουν στους εξτρεμιστές να προελάσουν πέρα από τις περιοχές που κατέχουν; Αν είναι έτσι, η επέμβαση έχει αποτύχει, γιατί μόλις προχθές οι αντάρτες κατέλαβαν μια πόλη 320 χλμ. έξω από την πρωτεύουσα, πολύ εκτός της ζώνης που ελέγχουν.
Είναι να αναχαιτίσουν τους ισλαμιστές και να απελευθερώσουν τα κατεχόμενα εδάφη στον Βορρά; Σε αυτή την περίπτωση ο αριθμός των στρατιωτών που λέει ότι θα αναπτύξει η Γαλλία (περί τους 2.500) μαζί με την αφρικανική δύναμη του ΟΗΕ (όταν και αν αναπτυχθεί) θα είναι πολύ κατώτερος από εκείνον που χρειάζεται για να πετύχει μια τέτοια επιχείρηση. Είναι να ενισχύσουν το αποτυχημένο κράτος στο Μάλι; Τότε θα χρειαστούν πολύ περισσότερα πράγματα, ιδίως στο πολιτικό και στο οικονομικό μέτωπο, απ’ όσα έχουμε δει να προσφέρονται» καταλήγει ο Φαμ.
Αλ Κάιντα Αφρικής
«Τζιχάντ» από Ατλαντικό και Μεσόγειο ως Ινδικό
Ηταν όλοι εκεί. Ισλαμιστές από την Αλγερία, το Μάλι, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Μαυριτανία ήταν πίσω από το λουτρό αίματος με τους ομήρους στη βάση της ΒΡ στην Αλγερία, την περασμένη Πέμπτη. Η «πολυεθνική» σύνθεση της οργάνωσης «Ταξιαρχία Μουλαταμίν», που χτύπησε σε αντίποινα για το Μάλι, δείχνει καθαρά τη διείσδυση της Αλ Κάιντα στη Μαύρη Ηπειρο. Από την Αλγερία, στις όχθες της Μεσογείου, ως τη Νιγηρία στον Ατλαντικό, και από το Μάλι, στη Σαχάρα, ως τη Σομαλία στον Ινδικό, η Αλ Κάιντα έχει συμμαχίες με δεκάδες ένοπλες αφρικανικές οργανώσεις.
«Τζιχάντ» από Ατλαντικό και Μεσόγειο ως Ινδικό
Ηταν όλοι εκεί. Ισλαμιστές από την Αλγερία, το Μάλι, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Μαυριτανία ήταν πίσω από το λουτρό αίματος με τους ομήρους στη βάση της ΒΡ στην Αλγερία, την περασμένη Πέμπτη. Η «πολυεθνική» σύνθεση της οργάνωσης «Ταξιαρχία Μουλαταμίν», που χτύπησε σε αντίποινα για το Μάλι, δείχνει καθαρά τη διείσδυση της Αλ Κάιντα στη Μαύρη Ηπειρο. Από την Αλγερία, στις όχθες της Μεσογείου, ως τη Νιγηρία στον Ατλαντικό, και από το Μάλι, στη Σαχάρα, ως τη Σομαλία στον Ινδικό, η Αλ Κάιντα έχει συμμαχίες με δεκάδες ένοπλες αφρικανικές οργανώσεις.
Στη Σομαλία οι αντάρτες της Αλ Σαμπάμπ εκτέλεσαν γάλλους ομήρους και απειλούν ότι θα μεταφέρουν τον τζιχάντ κάτω από τον Πύργο του Αϊφελ. Εχουν ήδη απαγορεύσει τη μουσική, το ποδόσφαιρο και τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στα εδάφη που ελέγχουν, γύρω από το Μογκαντίσου, εκεί που θέλουν να ιδρύσουν το «χαλιφάτο στον Ινδικό ωκεανό».
Μέλη της Αλ Σαμπάμπ (σημαίνει «νεολαία» στα αραβικά) σκότωσαν 76 ανθρώπους σε διπλή επίθεση στην Ουγκάντα, στη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, το 2010. Ηταν η πιο φονική επίθεση μιας οργάνωσης που έχει σημαντικά έσοδα από την «οικονομία των απαγωγών», δυτικών ομήρων, για λύτρα.
Δεκάδες βομβιστικές επιθέσεις, με 3.000 νεκρούς από το 2009, έχουν κάνει οι ισλαμιστές της Μπόκο Χαράμ, στη Νιγηρία. Εμπνευσμένοι από τους Ταλιμπάν, οι φανατικοί της Χαράμ (πλήρες όνομα: Οργάνωση της Αλ Σούνα για την Κατήχηση και το Τζιχάντ) θέλουν να επιβάλουν τον νόμο της σαρίας στα βόρεια της χώρας. Χριστιανικές εκκλησίες και μπαρ, όπου καταναλώνεται αλκοόλ, είναι συχνοί στόχοι.
Οι αφρικανικές ομάδες επωφελούνται από την τεχνογνωσία της Αλ Κάιντα για τη διεξαγωγή επιθέσεων και τη διάδοση της προπαγάνδας τους. Μερικές φορές η συνεργασία είναι ευκαιριακή. Αλλοτε γίνεται απευθείας με χρήματα, όπλα και βοήθεια για την εκπαίδευση των μουτζαχεντίν.
Μετά το τέλος του πολέμου κατά των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν, εκατοντάδες εθελοντές από τη Βόρεια Αφρική, γνωστοί ως «Αφγανοί Αραβες», επέστρεψαν στο Μαγκρέμπ.
Βετεράνοι του τζιχάντ, οι ισλαμιστές όρμησαν στη βία που ξέσπασε στην Αλγερία το 1991, όταν το στρατιωτικό κατεστημένο ακύρωσε τη νίκη τους στις εκλογές. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στον εμφύλιο που έγινε σύμβολο του ιερού πολέμου στην Αφρική. Ο πιο σκληρός πυρήνας των ισλαμιστών ήταν η Σαλαφιστική Ομάδα για την Κατήχηση και τον Αγώνα (GSPC), που δρούσε κυρίως στην Αλγερία από το 1999. Τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλώσει τις επιχειρήσεις κατά κυβερνητικών και στρατιωτικών στόχων στις γειτονικές χώρες –Μάλι, Νίγηρα, Τσαντ, Μαυριτανία –και συνεργάζεται με οργανώσεις ισλαμιστών στην Τυνησία, στη Λιβύη και στο Μαρόκο. Τον Ιανουάριο του 2007 το GSPC άλλαξε την ονομασία του σε Αλ Κάιντα στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
