CNN: Γιατί οι εξελίξεις στο Μάλι απασχολούν τη διεθνή κοινότητα

Τις τελευταίες μέρες η Γαλλία έχει επέμβει στρατιωτικά στην πρώην αποικία της, το Μάλι, για να ανακόψει την προέλαση ισλαμιστών ανταρτών στην πρωτεύουσα Μπαμάκο και να βοηθήσει τον κυβερνητικό στρατό να ανακαταλάβει θέσεις και πόλεις στην πλούσια, σε ουράνιο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και χρυσό, χώρα της δυτικής Αφρικής. Μάλιστα, στο πλαίσιο της ΕΕ συμφώνησε και η Ελλάδα να στείλει τρεις εκπαιδευτές στη φλεγόμενη αυτή τη στιγμή περιοχή. Δεν έχουν καθοριστεί, ωστόσο, οι αρμοδιότητες ούτε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το είδος της εκπαίδευσης αλλά ούτε και το χρονοδιάγραμμα. Σε κάθε περίπτωση οι Ευρωπαίοι έχουν στόχο να συνδράμουν στην εκπαίδευση τόσο των κυβερνητικών στρατευμάτων στο Μάλι όσο και εκείνων των γειτονικών χωρών.

Γιατί όμως, οι εξελίξεις σε αυτή τη χώρα που σε μεγάλο μέρος της καλύπτεται από την έρημο Σαχάρα, απασχολούν τις κυβερνήσεις της Ευρώπης, των ΗΠΑ και των γειτονικών κρατών; Την απάντηση επιχειρεί να δώσει το αμερικανικό δίκτυο CNN μέσα από την καταγραφή έξι σημείων-κλειδιών.

Πολλές χώρες της βορειοδυτικής Αφρικής, από την Αλγερία στις ακτές της Μεσογείου μέχρι την Ακτή Ελεφαντοστού στον Νότο, έχουν γίνει επίσης θέατρα ισλαμικής βίας και τα καθεστώτα τους είναι ανεπαρκώς εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες εξεγέρσεων εμπνευσμένων από μια νίκη των ανταρτών στο Μάλι. Γι αυτό η Αλγερία, παρά την οδυνηρότατη μνήμη της γαλλικής αποικιοκρατίας, βοηθά τους Γάλλους να στείλουν στρατό στο Μάλι. Επίσης, το Μάλι είναι, παραδοσιακά, σταθμός για λαθρεμπόριο ναρκωτικών, ανθρώπων (human trafficking) και εμπορευμάτων. Στην έρημό του στο παρελθόν έχουν προσγειωθεί για ανεφοδιασμό ακόμη και ολόκληρα αεροπλάνα γεμάτα κοκαϊνη με τελικό προορισμό την Ευρώπη.

Παράδεισο για τους εξτρεμιστές αποτελεί η πλήρης απουσία κρατικών Αρχών στη δυτική Αφρική γενικότερα, όχι μόνο στο Μάλι. Η διαφθορά, οι απαγωγές και το λαθρεμπόριο έχουν φέρει κοντά ένοπλες συμμορίες και ισλαμιστές, οι ομάδες των οποίων σε κάποιες περιπτώσεις ταυτίζονται. Ο ιερός πόλεμος (τζιχάντ) χρηματοδοτείται από το οργανωμένο έγκλημα και καθώς η διεξαγωγή του έχει δυσκολέψει σε άλλα σημεία του πλανήτη, όπως το Πακιστάν ή η Υεμένη, ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο Μάλι ξένοι μαχητές (Σαουδάραβες, Πακιστανοί κ.ά.) δίπλα στους ήδη υπάρχοντες (Αλγερινούς, Μαυριτανούς κ.ά ). «Είμαστε υπεύθυνοι να διασφαλίσουμε ότι η Αλ Κάιντα δεν θα εγκαταστήσει μια βάση επιχειρήσεων στη Βόρεια Αφρική και ειδικά στο Μάλι» δήλωσε προ ημερών ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ Λίον Πανέτα.

«Ξεσηκωθείτε, υπηρέτες του Αλλάχ, ας ανάψουμε μια πυρκαγιά κάτω από τον γαλλικό [χριστιανικό] σταυρό που καταρρέει!» γράφουν στις ιστοσελίδες τους πολυεθνικές ισλαμιστικές οργανώσεις όπως το δίκτυο Σινάμ-αλ-Ισλάμ. Η πρόσφατη απαγωγή δεκάδων ξένων στην Αλγερία από τοπική ισλαμιστική ομάδα δείχνει τι φοβούνται περισσότερο οι δυτικοί: την εξαγωγή του «τζιχάντ». Επίσης οι Γάλλοι φοβούνται τη δράση κάποιων μειοψηφικών αλλά ακραίων στοιχείων της γαλλικής μουσουλμανικής κοινότητας ( η μεγαλύτερη σε χώρα της Ευρώπης, αριθμεί πέντε εκατομμύρια ανθρώπους) με κρούσματα όπως αυτό του νεαρού δολοφόνου της Τουλούζης, ο οποίος σκότωσε επτά άτομα και, όπως αποδείχθηκε κατόπιν, είχε επισκεφτεί περιοχές που ελέγχονται από ένοπλους μαχητές στο Πακιστάν.

Πριν από δώδεκα χρόνια το Μάλι ήταν μία από τις έξι αναπτυσσόμενες χώρες που προσκλήθηκαν επίσημα στην σύνοδο του G8 στην Ιταλία. Το 2002 επιτεύχθηκε η αναίμακτη παράδοση της εξουσίας από έναν δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο στον επίσης εκλεγμένο διάδοχό του. Η χώρα θεωρείτο υπόδειγμα διαδικασίας εκδημοκρατισμού, καθώς τα ΜΜΕ λειτουργούσαν χωρίς λογοκρισία και οι γυναίκες συμμετείχαν όλο και περισσότερο στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Σπουδαία ιστορική βάση για το φαινόμενο αυτό είναι η ανεκτική παράδοση του σουφισμού, δηλαδή μίας πιο φιλοσοφημένης και ανθρωπιστικής εκδοχή του Ισλάμ, σε σχέση με τον συχνά άτεγκτο και δογματικό σουνιτισμό. Τώρα πληθαίνουν οι καταγγελίες για νέα κρούσματα εφαρμογής της «σαρία» στο Μάλι, όπως δημόσιες μαστιγώσεις, ακρωτηριασμοί κτλ., ενώ οι αντάρτες κλείνουν ραδιοσταθμούς ή τους επιβάλλουν να μην αναπαράγουν μουσική.

Εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι του Μάλι είτε έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους καταφεύγοντας σε συγγενικά σπίτια σε ασφαλέστερες περιοχές, είτε επιβιώνουν υπό άθλιες συνθήκες σε στρατόπεδα προσφύγων. Τουλάχιστον 150.000 πρόσφυγες έχουν καταφύγει σε γειτονικά κράτη. Η ελονοσία και η διάρροια σκοτώνουν καθημερινώς παιδιά, όπως καταγγέλλουν ανθρωπιστικές οργανώσεις. Επίσης φουντώνει το θλιβερό φαινόμενο της «στρατολόγησης» αγοριών και εφήβων σε ομάδες ανταρτών, με αντάλλαγμα ένα πιάτο φαγητό και έναν γλίσχρο μισθό.

Αυτήν τη στιγμή το Μάλι είναι το πεδίο δοκιμής για τη βούληση και την ικανότητα της Δύσης να αντιμετωπίσει την αυξημένη ένοπλη δράση των ισλαμιστών στην Αφρική. Αν οι Γάλλοι απωθήσουν τους ενόπλους πίσω στην έρημο και σε απομονωμένα χωριά, θα έχουν κερδίσει μία πρώτη νίκη. Αν όμως οι ένοπλοι εισβάλλουν στις μεγάλες πόλεις και ανακατευτούν με το πλήθος, τότε οι Γάλλοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με την προοπτική της στρατιωτικής κατοχής, δεχόμενοι επιθέσεις τύπου αντάρτικου πόλεων, με «καμικάζι» βομβιστές αυτοκτονίας, όπως συνέβη με τους Αμερικανούς το 1992 στο Μογκαντίσου της Σομαλίας. Αυτή η ζοφερή προοπτική μπορεί να έχει μεγάλο πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση του προέδρου Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία, καθώς οι πιθανές απώλειες αμάχων θα πυροδοτήσουν εύλογα ένα αντιπολεμικό και αντινεοαποικιακό κίνημα.