Από την εποχή των φιλοσοφικών σχολών της Αρχαίας Αθήνας ως σήμερα, η μέθοδος διδασκαλίας στο σχολείο παραμένει λίγο-πολύ η ίδια. Ο δάσκαλος παραδίδει κάθε πρωί το μάθημα στο σχολείο, οι μαθητές τον ακούν και το απόγευμα το μελετούν στο σπίτι τους. Ο Ινδοαμερικανός Σαλμάν Χαν (Salman Khan) έχει βάλει στόχο να ανατρέψει αυτή τη μακραίωνη παράδοση. Στο σχολείο που έχει στο μυαλό του τα πράγματα συμβαίνουν αντίστροφα. Το απόγευμα οι μαθητές παρακολουθούν στο σπίτι τους ένα βίντεο από το YouTube με το μάθημα της επόμενης ημέρας και το άλλο πρωί, στο σχολείο, συζητούν το μάθημα με τον δάσκαλο και λύνουν τις απορίες τους. Η ιδέα αυτή θεωρείται η καλύτερη, ως σήμερα, εφαρμογή του Διαδικτύου στην εκπαίδευση και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και τις χορηγίες μερικών από τους σημαντικότερους «γκουρού» της Πληροφορικής, μεταξύ των οποίων και του Μπιλ Γκέιτς.
Αφετηρία η σχολική… πλήξη
Ο πατέρας του Σαλμάν Χαν κατάγεται από το Μπανγκλαντές και η μητέρα του από την Ινδία. Σε νεαρή ηλικία μετανάστευσαν στις ΗΠΑ, όπου γεννήθηκε ο Σαλμάν Χαν. Στο σχολείο φάνηκε ότι ήταν ένα πολύ προικισμένο παιδί, αλλά ο ίδιος αισθανόταν πλήξη στην τάξη, όταν ο δάσκαλος αφιέρωνε την προσοχή του στους αδύνατους μαθητές που είχαν δυσκολίες να κατανοήσουν το μάθημα της ημέρας. Αυτό το στοιχείο θα έμενε απλά ως μια δυσάρεστη ανάμνηση της παιδικής του ηλικίας, αν η τύχη δεν τα έφερνε αλλιώς. Ο νεαρός μετανάστης αποφάσισε να καλύψει τη δίψα του για μάθηση μελετώντας μόνος του και με βάση τις γνώσεις που απέκτησε με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να σπουδάσει στο ΜΙΤ μηχανολόγος μηχανικός. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Harvard, από όπου αποφοίτησε με Μάστερ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Με αυτό το εφόδιο βρήκε πολύ γρήγορα μια καλοπληρωμένη δουλειά, ως οικονομικός αναλυτής σε ένα μικρό αμοιβαίο κεφάλαιο (hedge fund). Μια ημέρα του τηλεφώνησε η ξαδέλφη του Νάντια για να της λύσει κάποιες απορίες της στα Μαθηματικά. Ο Σαλμάν Χαν βρισκόταν στη Βοστώνη και η Νάντια 2.000 χιλιόμετρα νοτιότερα, στη Νέα Ορλεάνη, οπότε αναγκάστηκε για αυτό το «ιδιαίτερο μάθημα» να χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο. Κάποιος φίλος του, που είδε το εκπαιδευτικό υλικό που είχε ετοιμάσει για την ξαδέλφη του, τον προέτρεψε να το αναρτήσει στο Διαδίκτυο. Ετσι εμφανίστηκε το πρώτο βιντεο-μάθημα του Σαλμάν Χαν στον ιστότοπο YouTube το 2006. Ακολούθησαν και άλλα βιντεο-μαθήματα και η επιτυχία τους οδήγησε τον Χαν να ιδρύσει το 2008 την εταιρεία Ακαδημία Χαν (Khan Academy) και τελικά το 2009 να παραιτηθεί από τη δουλειά του ως αναλυτή και να αφιερώσει όλο τον χρόνο του στη νέα εταιρεία.
Η αναγνώριση
Η επιτυχία δεν άργησε να χτυπήσει την πόρτα του «ερασιτέχνη» εκπαιδευτικού. Τον Μάιο του 2010 η Αν Ντερ, σύζυγος του Τζον Ντερ, μεγαλομετόχου του Google και του Twitter, ενίσχυσε την εταιρεία του Χαν με 10.000 δολάρια. Οταν ο Χαν την ευχαρίστησε, λέγοντας ότι ήταν η μεγαλύτερη ως τότε χορηγία, η Αν Ντερ του ζήτησε να συναντηθούν και στη συνέχεια, εντυπωσιασμένη από το όραμα του νεαρού, προχώρησε σε νέα χορηγία ύψους 100.000 δολαρίων. Αυτή η έμπρακτη αναγνώριση της αξίας του έργου του Χαν ήταν και η αρχή της ανάπτυξης της Ακαδημίας. Σε λίγους μήνες είχε λάβει χορηγίες από τα μεγαλύτερα ονόματα της πληροφορικής: 5,5 εκατομμύρια δολάρια από τον Μπιλ Γκέιτς, 2 εκατομμύρια από την Google, 3 εκατομμύρια από την Netflix (βίντεο κατά παραγγελία – video on demand) και 5 εκατομμύρια από τον ιρλανδό μεγαλοεπιχειρηματία Σον Ο’ Σάλιβαν (υπολογιστικό νέφος – cloud computing). Η οικονομική ανεξαρτησία που προέκυψε από αυτές τις χορηγίες επέτρεψε στον Χαν να προχωρήσει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαδικτυακής διδασκαλίας, που στηρίζεται σε βιντεο-μαθήματα, online ασκήσεις, καθώς και διαδικτυακές εφαρμογές για την παρακολούθηση της προόδου των μαθητών από τους δασκάλους τους. Το σύστημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται είτε ως ένα πλήρες εικονικό (virtual) σχολείο, είτε ως μια πρόσθετη δραστηριότητα στο αναλυτικό πρόγραμμα ενός κλασικού σχολείου. Η Ακαδημία σήμερα απασχολεί 38 άτομα και προσφέρει 3.600 βιντεο-μαθήματα, τα οποία έχουν προβληθεί 220 εκατομμύρια φορές από το YouΤube. Επίσης προσφέρει μια συλλογή από 386 ασκήσεις μαθηματικών, οι οποίες έχουν επιλυθεί τον τελευταίο χρόνο 700 εκατομμύρια φορές από τους 5.700.000 μαθητές που επισκέπτονται τον ιστοχώρο της Ακαδημίας κάθε μήνα.
Το νέο σχολείο
Ο Σαλμάν Χαν.Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν εισαχθεί στα σχολεία εδώ και πολλά χρόνια. Ομως δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη ο τρόπος με τον οποίο αυτό το νέο εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην καθημερινή σχολική διδασκαλία με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η πρόταση της Ακαδημίας Χαν, που στηρίχθηκε στη σχολική εμπειρία του ιδρυτή της, προσπαθεί ακριβώς να βρει τη βέλτιστη χρήση των υπολογιστών στο σχολείο. Στο κλασικό σχολείο ο δάσκαλος απευθύνεται στον «μέσο» μαθητή, με αποτέλεσμα οι δυνατότεροι μαθητές να βαριούνται και ο δάσκαλος να προχωρεί στην «παράδοση» νέας ύλης προτού οι πιο αδύνατοι κατανοήσουν τα προηγούμενα. Αν όμως οι δυνατότεροι μαθητές κατανοούν το μάθημα της ημέρας από την απογευματινή μελέτη του διαδικτυακού υλικού στο σπίτι τους, τότε ο δάσκαλος έχει περισσότερο διαθέσιμο χρόνο το επόμενο πρωί στο σχολείο για να βοηθήσει τους πιο αδύνατους. Νομίζω ότι αξίζει τον κόπο, σε αυτό το σημείο, να μεταφέρω την εμπειρία μου από τη φοίτησή μου σε μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Το σχολείο είχε μία μόνο αίθουσα με έναν δάσκαλο, ο οποίος δίδασκε εκ περιτροπής τους μαθητές και των έξι τάξεων του Δημοτικού. Οι μαθητές των δύο πρώτων τάξεων ακολουθούσαν ξεχωριστό πρόγραμμα, ενώ η Γ’ τάξη είχε συνδιδασκαλία με τη Δ’ και η Ε’ με τη Στ’. Οσο ο δάσκαλος ήταν απασχολημένος με τους μαθητές μίας ή δύο τάξεων, κρατούσε απασχολημένους τους υπόλοιπους με δουλειά που κανονικά θα γινόταν στο σπίτι. Οσοι τελείωναν γρήγορα μπορούσαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα των ανώτερων τάξεων ενώ όσοι από τις ανώτερες τάξεις δεν είχαν τίποτα καινούργιο να μάθουν, διάβαζαν βιβλία από τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι μαθητές μπορούσαν να παρακολουθούν τα μαθήματα με τον ρυθμό που αυτοί επέλεγαν. Η διαφορά είναι ότι την εποχή εκείνη η επιτυχία της μεθόδου αυτής εξαρτιόταν από την ικανότητα του εκάστοτε δασκάλου, ενώ με τη μέθοδο του Χαν εξαρτάται μόνο από την ικανότητα ενός επιλεγμένου εκπαιδευτή και την ύπαρξη του Διαδικτύου.
Σχετικοί σύνδεσμοι
Ο κ. Χάρης Βάρβογλης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ. ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
