Η κρίση έχει φέρει τα πάνω κάτω όχι μόνο στην οικονομία. Το ίδιο συμβαίνει και στην πολιτική. Και η σύγχυση δεν αποτυπώνεται πουθενά αλλού τόσο καλά όσο στη γλώσσα. Το νόημα πολλών όρων έχει αντιστραφεί – η μεταρρύθμιση σημαίνει αντιμεταρρύθμιση, ο «Ξένιος Ζευς» αστυνομική δίωξη των ξένων. Υπάρχουν όμως και όροι, όπως η «ανταγωνιστικότητα» ή το «Σχέδιο Μάρσαλ», που χάρη στην ανανέωσή τους εκφράζουν με καίριο τρόπο τη σημερινή πραγματικότητα. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Κλάους Λέγκεβι, καθηγητής των Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Εσεν, χαρακτηρίζει λάθος την πολιτική που ακολούθησε η Μέρκελ για την Ελλάδα και θεωρεί ως ρεαλιστική απάντηση στην κρίση την εφαρμογή ενός οικολογικού «Σχεδίου Μάρσαλ» για την Ελλάδα.
– Η Ανγκελα Μέρκελ υποστηρίζει ότι χωρίς αύξηση της ανταγωνιστικότητας δεν πρόκειται να επιζήσουν η Ευρώπη και το ευρώ. Συμφωνείτε με αυτό;
«Υπάρχουν δύο παραλλαγές του όρου «ανταγωνιστικότητα». Η πρώτη είναι η συνήθης οικονομική που πρέπει να αποδεχθεί και η Ελλάδα, αν θέλει να μη χάσει το τρένο των αγορών. Ωστόσο η Ανγκελα Μέρκελ χρησιμοποιεί μια δεύτερη ιδεολογική παραλλαγή του ως μέσο πίεσης έναντι των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου με στόχο να τους επιβάλει μέτρα, τα οποία βέβαια τελικά δεν αυξάνουν αλλά μειώνουν την ανταγωνιστικότητά τους».
– Μπορεί όμως μια ανταγωνιστικότητα που ισοδυναμεί με πόλεμο όλων εναντίον όλων να φέρει την εργασιακή ειρήνη στην Ευρώπη;
«Οικονομικά, η ανταγωνιστικότητα δεν είναι ούτε πολεμικός ούτε δαρβινιστικός όρος. Το αντίθετο μάλιστα: Ο ανταγωνιστής δεν εξοντώνει, αλλά αφήνει τον αντίπαλό του να ζήσει. Αυτό το βλέπουμε και στον αθλητισμό: Ο Ολυμπιακός νικά τη Σάλκε 4-0, αλλά δεν την αφανίζει ως ομάδα. Το ίδιο ισχύει και στην οικονομία: Κερδίζει εκείνος που προσφέρει προϊόντα σε χαμηλότερη τιμή, όχι κάποιος «μακελάρης» της αγοράς. Αυτός είναι ένας θεμελιακός οικονομικός μηχανισμός, που δεν μπορεί να αλλαχθεί αυθαίρετα».
– Σε περιόδους κρίσης όμως τα πράγματα είναι πιο άγρια. Ο ανταγωνισμός παίρνει τη μορφή φονικού όπλου.
«Υπάρχει σίγουρα και μια θρησκεία της ανταγωνιστικότητας. Οι οπαδοί της βλέπουν τον αντίπαλο ως εχθρό, τον οποίο πρέπει να ξεφορτωθούν με κάθε τρόπο. Αυτό αντίκειται όμως στους κλασικούς μηχανισμούς της αγοράς, οι οποίοι δίνουν ευκαιρίες σε όλους τους ανταγωνιστές».
– Βλέπετε δυνάμεις στην Ελλάδα που θα μπορούσαν να βάλουν φρένο σε αυτή την εξέλιξη;
«Το πρόβλημα είναι ότι η ελληνική αντιπολίτευση, από την άκρα Δεξιά ως την άκρα Αριστερά, έχει επιλέξει την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρώπη ως τους κύριους εχθρούς της».
– Συμπεριλαμβάνετε σε αυτούς και τον ηγετικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ;
«Οχι, αντίθετα συμφωνώ με τις θέσεις του. Στη βάση τους θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια συμμαχία μεταξύ των ελλήνων και των γερμανών εργαζομένων κατά της πολιτικής της Μέρκελ. Υπάρχουν όμως και άλλοι σε αυτό το κόμμα, που είναι αντιευρωπαϊστές. Αυτοί παραβλέπουν το πόσο σημαντική είναι η Ευρώπη και η Ευρωπαϊκή Ενωση για την Ελλάδα».
– Εχουν άδικο οι Ελληνες να τα βάζουν με την καγκελάριο;
«Καθόλου. Η πολιτική της για την Ελλάδα είναι σκέτο λάθος. Εκείνη ήταν που είπε στους Ελληνες, μαζί με τον Σαρκοζί: Θα σας δώσουμε λίγα χρήματα και σε αντάλλαγμα θα πρέπει να κάνετε παντού οικονομίες –εκτός του τομέα εισαγωγής όπλων…».
– Είσαστε υπέρ της στροφής προς τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Δεν πρόκειται για ουτοπικό εγχείρημα, αν ληφθεί υπόψη ότι δεν το υποστηρίζουν ισχυρές πολιτικές δυνάμεις;
«Σίγουρα είναι ουτοπικό. Αλλά ακόμη πιο ουτοπικά είναι τα σχέδια της τρόικας για τη σωτηρία της Ελλάδας. Το ότι μπαίνουν σε εφαρμογή δεν τα κάνει λιγότερο ουτοπικά».
– Είναι όμως φαραωνικά έργα, όπως το «Helios», εν όψει των τεράστιων όγκων ατσαλιού και τσιμέντου που απαιτούν η κατασκευή και η λειτουργία τους;
«Φυσικά και είναι οικολογικά. Μην ξεχνάτε ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από το πετρέλαιο, ενώ ταυτόχρονα πρωταγωνιστεί στην παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Ο στόχος θα έπρεπε να είναι η παραγωγή ενέργειας για τις εγχώριες ανάγκες και η εκ νέου βιομηχανοποίηση της χώρας. Ο,τι περισσεύει θα μπορούσε στη συνέχεια να εξαχθεί στις γείτονες βαλκανικές χώρες, που με τον τρόπο αυτόν θα απαλλάσσονταν από την εισαγωγή αερίου από τη Ρωσία. Σε περαιτέρω στάδια, η Ελλάδα θα μπορούσε να συνδεθεί με την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας και να αναπτύξει κοινή ενεργειακή πολιτική με την Τουρκία. Ολα αυτά ακούγονται πολύ «ουτοπικά», κανείς όμως δεν αμφισβητεί τη λογική τους».
– Ο κάτοχος του εναλλακτικού βραβείου Νομπέλ, Μάνφρεντ Σέερ, έλεγε ότι η παραγωγή εναλλακτικής ενέργειας για εξαγωγές είναι εξ αντικειμένου αντιοικολογική, ακόμη και όταν γίνεται με τον πιο οικολογικό τρόπο…
«Δεν νομίζω. Σε σύγκριση με το κάρβουνο, το πετρέλαιο και την ατομική ενέργεια, οι ζημιές που προκαλούν τα φωτοβολταϊκά πάρκα είναι ελάχιστες. Αλλά και αυτές θα μπορούσαν να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό, αν οι Ελληνες δέχονταν να χρησιμοποιήσουν πιο αποτελεσματικά την ενέργεια που έχουν ήδη στη διάθεσή τους. Με την αύξηση του συντελεστή αποτελεσματικότητας θα μπορούσαν να μειώσουν την κατανάλωσή τους, όπως γίνεται ήδη σε άλλες χώρες, κατά 50%. Ετσι θα έκαναν κι αυτοί την ουτοπία πράξη».
– Εχετε ταχθεί υπέρ ενός οικολογικού «Σχεδίου Μάρσαλ» για την Ελλάδα. Τι σημαίνει αυτό;
«Σημαίνει επενδύσεις στην Ελλάδα με χρήματα των διαρθρωτικών ταμείων της Κοινότητας και της ευρωπαϊκής τράπεζας ανάπτυξης, που θα διατεθούν όχι για την προέκταση των παλιών υποδομών, όπως οι αυτοκινητόδρομοι, αλλά για τη δημιουργία νέων που θα στηρίζονται σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Σε αυτό θα συμμετείχαν σίγουρα ευχαρίστως πολλοί τεχνικοί και επιστήμονες, που αντί να τρέχουν, όπως σήμερα, για δουλειά στο Βερολίνο ή στη Στοκχόλμη, θα μπορούσαν να μείνουν στην Ελλάδα».
– Ο ιστορικός της οικονομίας Αλμπρεχτ Ρίτσελ απέδειξε προσφάτως ότι η αξία του αρχικού Σχεδίου Μάρσαλ, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, δεν συνίστατο στην εισροή μεγάλων επενδύσεων, αλλά στο «κούρεμα» του πολεμικού χρέους της. Δεν θα βοηθούσε ανάλογα πολύ και την Ελλάδα ένα «κούρεμα» του χρέους;
«Οπωσδήποτε. Εξάλλου αυτό γινόταν πάντα σε περιόδους κρίσεων του χρηματιστικού συστήματος. Το δίλημμα ήταν πάντοτε: ή «κούρεμα» ή πόλεμος. Τον τελευταίο πρέπει φυσικά να τον αποφύγουμε με κάθε τρόπο».
Ρατσισμός
«Η Γερμανία να αναλάβει τις υποχρεώσεις της για τους μετανάστες»
«Η Γερμανία να αναλάβει τις υποχρεώσεις της για τους μετανάστες»
– Η κρίση έχει αλλάξει βαθιά την Ευρώπη. Τι είναι καλό και τι είναι κακό σε αυτές τις αλλαγές;
«Κακό είναι η επανεμφάνιση του εθνικισμού και του ρατσισμού. Καλό είναι η αντικειμενική τάση προς μια μεγαλύτερη ολοκλήρωση, που τελικά ίσως γίνει χωρίς τη συμμετοχή των Βρετανών και των Ελλήνων. Αυτό πρέπει όμως να το αποφασίσουν οι ίδιοι».
–Η κρίση έχει αλλάξει και τη σχέση των Ευρωπαίων έναντι των προσφύγων. Πώς βλέπετε αυτή την εξέλιξη;
«Στην Ευρώπη, η επανεμφάνιση του εθνικισμού συνοδευόταν πάντα από επιθέσεις εναντίον των ξένων. Το νέο σκάνδαλο είναι όμως ότι τα πλούσια κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανέθεσαν στην Ελλάδα και στην Τουρκία να λύσουν το προσφυγικό πρόβλημα. Τη νύφη την πληρώνουν τόσο οι πρόσφυγες, που αφήνονται αβοήθητοι, όσο και ο ελληνικός πληθυσμός, που ζει με τον φόβο της εγκληματικότητας που αναπτύσσεται υπό τέτοιες συνθήκες. Και ακόμη χειρότερα: Η ελληνική κυβέρνηση ρίχνει λάδι στη φωτιά λανσάροντας εμπρηστικά συνθήματα κατά των μεταναστών».
–Ποια θα έπρεπε να είναι η απάντηση στην Ευρώπη σε αυτή την κατάσταση;
«Η απάντηση είναι ότι η γερμανική κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει τις υποχρεώσεις της έναντι των προσφύγων στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει την αναγνώρισή τους και το δίκαιο μοίρασμά τους σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
