Πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης –και έχει τη σημασία του αυτό –η έναρξη στις αρχές του μήνα των εργασιών της κατασκευής του αγωγού South Stream. Πρόκειται για τον αγωγό που θα φέρει ρωσικό φυσικό αέριο από τη Μαύρη Θάλασσα στην Ευρώπη, υπολογίζεται να κοστίσει 16 δισ. δολάρια και το πρώτο σκέλος του θα είναι έτοιμο να λειτουργήσει στις αρχές του 2016 μεταφέροντας 40 δισ. κυβικά μέτρα αέριο τον χρόνο. Δύο χρόνια αργότερα ο αγωγός θα έχει ολοκληρωθεί και η δυναμικότητά του θα φθάσει τα 63 δισ. κυβικά μέτρα, ποσότητα που καλύπτει το 22% των αναγκών της Ευρώπης σε ενέργεια. Πηγές στη Δυτική Ευρώπη και στη Ρωσία υποστηρίζουν ότι το τελικό κόστος του South Stream θα ξεπεράσει τα 30 δισ. δολάρια αλλά αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα ούτε την ιδιοκτήτρια Gazprom ούτε το Κρεμλίνο. Εχει και αυτό την εξήγησή του.
Υπάρχει πολιτικός παράγων –με έντονο εθνικό χρώμα –στην υπόθεση και η σημασία του είναι αυταπόδεικτη. Ο ρωσικός αγωγός στέλνει στα αζήτητα τον αγωγό Nabucco τον οποίο σχεδιάζουν από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 η Ουάσιγκτον και αμερικανικά συμφέροντα. Είναι αλήθεια ότι αυτά τα σχέδια από καιρό έπαυσαν να ενδιαφέρουν χώρες όπως η Γεωργία, η Τουρκία, η Ουγγαρία κ.ά., από τις οποίες θα περνά, δεν έπαυσαν όμως να είναι διαρκώς θέμα ανταλλαγής μνημονίων της Ουάσιγκτον με τις κυβερνήσεις χωρών της Ευρώπης και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αξιωματούχων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Ευρωπαίων. Εχει και η Αθήνα γίνει αποδέκτρια του σχετικού αμερικανικού ενδιαφέροντος, μερικές φορές μάλιστα απαράδεκτης μορφής.
Είναι ενδιαφέρουσα η αμερικανική αντίδραση. Το νέο Κογκρέσο πρόκειται να συζητήσει στα μέσα Ιανουαρίου «τα περιθώρια ανάσχεσης της ρωσικής ενεργειακής διείσδυσης (…) στο κέντρο του ευρωπαϊκού ΝΑΤΟ» με βάση «διαφωτιστική έκθεση» (Illuminated Report) του Enterprise Institute. Αμερικανικές πηγές αναφέρουν ότι δύο στοιχεία προβάλλουν στην έκθεση. Το ένα αφορά τις οικονομικές συνέπειες για την Αμερική από την «προφανή αποτυχία να υλοποιηθεί το σχέδιο του αγωγού Nabucco» –δεν φαίνεται να είναι τόσο σημαντικές αυτές οι συνέπειες –και το δεύτερο για την «πολιτική μέγγενη» στην οποία εισέρχεται στην πραγματικότητα ολόκληρη η βιομηχανική ανάπτυξη της Ευρώπης αφού θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική ενέργεια.
Πρόσφατο άρθρο στην εβδομαδιαία αμερικανική οικονομική επιθεώρηση «Barron’s», το οποίο ασχολήθηκε με το ενεργειακό πρόβλημα στις αναπτυγμένες χώρες, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι: (α) η Αμερική δεν είναι σε θέση να ανταγωνιστεί ενεργειακά τη Ρωσία και (β) η Μόσχα με το όπλο της ενέργειας θα είναι σε θέση «να ρυμουλκεί πολιτικά» προς τις απόψεις της χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, ακόμη και η Τσεχία και η Σλοβενία.
Ωστόσο ο Nabucco δεν εξεμέτρησε το ζην μέχρι στιγμής. «Βρίσκεται πάντοτε στα ενεργειακά σχέδια της ΕΕ» δήλωσε τον Νοέμβριο ο πρόεδρός της Χέρμαν βαν Ρομπάι. Προφανώς δεν έδωσε τη δέουσα σημασία στη δήλωση του ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν ότι «δεν φλέγεται» (!) από την επιθυμία να συνδεθεί με τον Nabucco ούτε του τούρκου υπουργού Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ ότι η Αγκυρα εξετάζει προτάσεις για σύνδεση με αυτόνομο αγωγό, τον Transanatolian.
«Ανοίγματα» στις… διασωληνώσεις
Η Ελλάδα ψηφίζει South Stream
Ξεκινώντας από την Ανάπα, στις ακτές της Αζοφικής, ο South Stream καταποντίζεται στον βυθό της Μαύρης Θάλασσας, «αναδύεται» στα παράλια της Βουλγαρίας και καταλήγει μέσω Σερβίας στην Κεντρική Ευρώπη. Συνολικό μήκος: 900 χλμ. Ετσι η ρωσική παρουσία ενισχύεται στα Βαλκάνια και στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης με το πιο ισχυρό νόμισμα, την ενέργεια. Οι μνήμες είναι πολύ ζωντανές ακόμη από τον χειμώνα του 2009 και του 2010, όταν λόγω οικονομικών διαφωνιών με την Ουκρανία η Ρωσία έκλεισε τις στρόφιγγες των αγωγών που μέσω Ουκρανίας φέρνουν πετρέλαιο σε Γερμανία, Αυστρία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Γαλλία, με αποτέλεσμα να παγώσει ο κόσμος και η οικονομία αυτών των χωρών. Μόνο όταν υπήρξε μια ευνοϊκή για τη Ρωσία συμβιβαστική λύση αποκαταστάθηκε η ροή φυσικού αερίου. Το «Spiegel» είχε γράψει τελευταία ότι η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ στην πρόσφατη επίσκεψή της στη Μόσχα «εξασφάλισε» υπόσχεση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν ότι θα είναι «ομαλή» και «άνευ διακοπής» η τροφοδότηση του South Stream με αέριο. Υπάρχουν και προεκτάσεις στον αγωγό. Τα σχέδια προβλέπουν «ανοίγματα» από τη Βουλγαρία προς τα βορειοδυτικά (Σλοβενία, Αυστρία, Σερβία και Ουγγαρία) και προς νοτιοδυτικά (προς την Ελλάδα και την Ιταλία). Ηδη αντιπροσωπεία του ιταλικού μονοπωλίου ΕΝΙ βρίσκεται στη Μόσχα για «σοβαρές διαπραγματεύσεις με την Gazprom», σύμφωνα με το πρακτορείο ANSA. Η Ελλάδα εξαρχής προσανατολίστηκε στη σύνδεσή της με τον South Stream.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ