Ο πληθυσμός του πλανήτη ζει περισσότερο, αλλά με χειρότερη υγεία. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η μεγαλύτερη μελέτη που έχει γίνει ποτέ σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα ευρήματά της αναδεικνύουν σε νέο σημαντικό παράγοντα κινδύνου την παχυσαρκία, η οποία για πρώτη φορά ξεπερνά στην παγκόσμια κατάταξη τον υποσιτισμό. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο πεθαίνουν επειδή είναι υπέρβαροι παρά από πείνα.
Η έκθεση, η οποία φέρει τον τίτλο «Το Παγκόσμιο Βάρος των Ασθενειών 2010» (The Global Burden of Disease 2010), δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Lancet» και συντάχθηκε με τη συμμετοχή σχεδόν 500 επιστημόνων από 50 χώρες. Οι ερευνητές, ο οποίοι εργάστηκαν επί μια πενταετία, κατέγραψαν τις ασθένειες και τα αίτια θανάτου σε όλο τον πλανήτη το 2010 και συνέκριναν την κατάσταση με εκείνη του 1990 προκειμένου να εντοπίσουν συγκεκριμένες τάσεις.
Η αισιόδοξη διαπίστωση είναι ότι το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται ενώ έχουμε αρχίσει σε μεγάλο βαθμό να νικάμε μολυσματικές ασθένειες-μάστιγες του παρελθόντος. Όπως φάνηκε ωστόσο τα επιπλέον χρόνια μας τα ζούμε με προβλήματα υγείας ενώ οι χρόνιες παθήσεις αναδεικνύονται στη νέα μάστιγα της ανθρωπότητας.
Οι πληγές του 21ου αιώνα
Σύμφωνα με τα ευρήματα των ειδικών οι καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά επεισόδια αναδεικνύονται στη νέα μεγάλη πληγή του πλανήτη αφού το 2010 ένα στα τέσσερα άτομα – συνολικά 13 εκατομμύρια άνθρωποι – πέθαναν εξαιτίας τους. Μεγάλη πληγή παραμένει το AIDS, το οποίο ήταν η αιτία για τον θάνατο 1,5 εκ. ατόμων, κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Παρ’ όλα αυτά το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε ορισμένα μέρη, εξαιτίας της προόδου στην αντιμετώπιση των μολυσματικών ασθενειών και της παιδικής θνησιμότητας, η άνοδος είναι θεαματική: στις Μαλδίβες για παράδειγμα έχει αυξηθεί κατά 30 χρόνια από το 1970. Η «ψαλίδα» ωστόσο ανάμεσα στις χώρες με το μεγαλύτερο και το μικρότερο προσδόκιμο ζωής παραμένει σε γενικές γραμμές η ίδια από τη δεκαετία του 1970. Η περιοχή με το μικρότερο προσδόκιμο ζωής στον πλανήτη είναι η Κάτω της Σαχάρας Αφρική, κυρίως εξαιτίας του AIDS και της ελονοσίας.
Το γεγονός ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο δεν σημαίνει όμως και ότι ζουν καλύτερα. Το απρόσμενο εύρημα της μελέτης ήταν η διαπίστωση της μεγάλης αύξησης των χρόνιων προβλημάτων υγείας, ιδιαίτερα των μυσσκελετικών παθήσεων (κυρίως των πόνων του αυχένα και της μέσης), των ψυχικών και νοητικών διαταραχών καθώς και της κατάχρησης ουσιών.
«Υπήρξε μια προοδευτική μετατόπιση από τον θάνατο στα χρόνια προβλήματα» ανέφερε ο Κρίστοφερ Μάρεϊ του Πανεπιστημίου της Γουόσινγκτον στο Σιάτλ, επικεφαλής της μελέτης. «Αυτό που σε αρρωσταίνει δεν σε σκοτώνει απαραίτητα».
Δείκτης μάζας σώματος: το νέο «μέτρο» της υγείας;
Για πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο τα παραπανίσια κιλά φαίνονται να αποτελούν τεράστιο «βάρος» για την υγεία του πληθυσμού – μεγαλύτερο από τον υποσιτισμό, ο οποίος κυριαρχούσε ως απειλή στο παρελθόν. Το 1990 η υποθρεψία ήταν η υπ’ αριθμόν 1 αιτία ασθενειών και θανάτου ενώ ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) βρισκόταν στη δέκατη θέση. Στη νέα έκθεση ο υποσιτισμός έχει «πέσει» στην όγδοη θέση ενώ ο υψηλός ΔΜΣ έχει ανέβει στην έκτη.
Αυτό γιατί το να είναι κάποιος υπέρβαρος – ιδιαίτερα σε συνδυασμό με το κάπνισμα και το αλκοόλ – οδηγεί συχνά σε καρδιαγγειακά επεισόδια, τα οποία όπως φάνηκε ευθύνονται για το ένα τέταρτο των θανάτων στον πλανήτη. Όπως διαπιστώθηκε το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην «καλοζωισμένη» Δύση. Ο ΔΜΣ φαίνεται να ανεβαίνει και σε άλλες περιοχές – σε ορισμένες μάλιστα, όπως η Μέση Ανατολή, σημαντικά.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι τομείς στους οποίους θα πρέπει να στραφούν οι προσπάθειες στο μέλλον είναι η καταπολέμηση της παχυσαρκίας, του καπνίσματος και του αλκοόλ αλλά και η φροντίδα εξασφάλισης καλύτερων και υγιέστερων γηρατειών μέσω της καταπολέμησης των χρόνιων προβλημάτων υγείας.
«Το μεγάλο βάρος που ανακαλύψαμε ότι σχετιζόταν με τα προβλήματα υγείας ήταν μια έκπληξη» τόνισε ο καθηγητής Μάρεϊ. «Ως τώρα οι μελέτες εστίαζαν στη θνησιμότητα, τελικά όμως υπάρχει ένα τεράστιο βάρος που προέρχεται από ασθένειες οι οποίες δεν σκοτώνουν».
