Φτωχότερη η Μέση Ανατολή

Γεννημένος δύο χρόνια μετά την λήξη του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έζησε της διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Βρετανοί και οι Γάλλοι που νίκησαν του Οθωμανούς πήραν τα λάφυρα τους. Και σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης Sakes Picot η Γαλλία λαμβάνει τη Συρία και το Λίβανο και η Μεγάλη Βρετανία την Παλαιστίνη και το Ιράκ. Το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ο Αγάπιος Χαζίμ είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ομως ο μαθητής, του δασκάλου πατέρα του, καταφέρνει να φοιτήσει στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Βυρηττού και να συντάξει μια διπλωματική εργασία με τίτλο «Ο Θεός στον Αριστοτέλη» η οποία θα συζητιέται δεκαετίες αργότερα.

Το Φθινόπωρο του 1948 ως διάκονος και με το όνομα Ιγνάτιος θα μεταβεί στο Παρίσι και με μια υποτροφία 100 λιβανέζικων λιρών θα εισέλθει στον Αγιο Σέργιο όπου θα συναναστραφεί από την μία πλευρά με τα ιερά «τέρατα» της Ρωσικής Διασποράς και κυρίως τους κορυφαίους εκ των κορυφαίων θεολόγων του περασμένου αιώνα όπως ο Ιωάννης Μέγεντορφ, ο Αλέξανδρος Σμέμαν, ο Παύλος Εβδοκίμοφ και ο Βλαδίμηρος Λόσκυ και από την άλλη με τους κοσμικούς διανοουμένους του Πανεπιστημίου της Σορβώνης όπου διδάσκει αραβική φιλολογία. Ο ίδιος αναπολώντας τα χρόνια εκείνα δήλωνε: «Η ζωή ήταν δύσκολη εκεί. Το 1948 υπήρχε μεγάλη φτώχεια, όμως η γαλλική γλώσσα που ήξερα καλά και το γεγονός ότι ήμουν κληρικός βοήθησαν πολύ να γνωρίσω εξαίρετους ανθρώπους. Εκεί δίδασκα αραβικά στη Σορβόνη επειδή είχα πάρει και το πτυχίο της αραβικής φιλοσοφίας…. (…). Στην Γαλλία ιδρύσαμε τον «Σύνδεσμο». Εκεί προσπαθήσαμε να βρεθούμε μαζί Ρώσοι, Ελληνες και Αραβες ήταν όμορφα χρόνια. Αξιωθήκαμε να πραγματοποιήσουμε μαζί τα οράματά μας».

Ο διάκονος Ιγνάτος, το 1961, γίνεται βοηθός Επίσκοπος και το 1965 Μητροπολίτης Λαοδικείας, όπου ενθρονίστηκε μετά από πέντε χρόνια, δηλαδή το 1970. Και το 1979 εκλέχθηκε Πατριάρχης Αντιοχείας διαδεχόμενος τον μακαριστό Ηλία τον Δ’.

Ο διάλογος με τους Προχαλκηδονίους, τους Ρωμαιοκαθολικούς, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και το Ισλάμ αποτέλεσαν από την πρώτη στιγμή την ανάρρησής του στον Πατριαρχικό θρόνο βασικούς πυλώνες της πορείας του. Ο έβδομος αραβόφωνος Πατριάρχης στο θρόνο της Αντιόχειας, μετά από μια μακρά παράδοση ελληνοφώνων, την ημέρα της εκλογής του δηλώνει: «Είμαστε ένα χρώμα και ένα άρωμα με τον αραβικό πολιτισμό της Μέσης Ανατολής. Νιώθουμε απολύτως στο σπίτι μας και τίποτα δεν μας αποξενώνει από αυτό. Ακόμη και όταν απλώνεται το σκοτάδι, «και το φως εν της σκοτία φαίνει, και η σκοτία αυτό ου κατέλαβεν», διότι είμαστε σίγουροι ότι Αυτός που κατέβηκε στον Αδη, κράτησε την καρδιά του καθαρή, δίνοντας βέβαιη την προσδοκία και για την ανάσταση του λαού του».

Από το 1961 συμμετείχε ως βοηθός Επίσκοπος στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών εκπροσωπώντας την Εκκλησία της Αντιόχειας και το 1983 θα εκλεγεί ενώ ήταν Πατριάρχης ένας από τους Προέδρους του. Το 1972 στηρίζει, κατευθύνει και ιδρύει μαζί με άλλους πρωτοπόρους το Συμβούλιο Εκκλησιών Μέσης Ανατολής και ως Πατριάρχης μαζί με τους εκπροσώπους των Πατριαρχείων Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων και την Εκκλησία της Κύπρου, των Συροικωβιτών, της Κοπτικής Εκκλησίας, της Μαρωνιτικής και των Ευαγγελικών κοινοτήτων στο πλαίσιο του Συμβουλίου θα υπογράψει μια διακήρυξη με την οποία θα τονίσει την ανάγκη ανάπτυξης του διαχριστιανικού και διαθρησκειακού διαλόγου με στόχο την ειρήνη, την καταλλαγή και την κατανόηση.

Ο διάλογος με τους Ρωμαιοκαθολικούς αποτελούσε μία από τις επιλογές του και στόχος του ήταν πάντα η διατήρηση της χριστιανικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή γι αυτό και συναντήθηκε με Πάπες και Καρδιναλίους και όταν άλλοι «έτρεμαν» ο ίδιος προλόγιζε το βιβλίο του Καρδιναλίου Ιωσήφ Ράτσιγκερ και σημερινού Πάπα Βενεδίκτου του ΙΣΤ’.

Με τον «Σύνδεσμο» στο Παρίσι θα ρθει από τα νεανικά του χρόνια σε επαφή και θα γνωριστεί με μεγάλες προσωπικότητες της ελληνόφωνης θεολογικής κίνησης της εποχής όπως ο Νικόλαος Νησιώτης και ο τότε διάκονος και σημερινός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος. Και ως Πατριάρχης θα ενισχύσει πάση θυσία τον «Σύνδεσμο» και την «Κίνηση Νεολαίας» στη χώρα του ως κινήματα ανοίγματος προς την νεολαία. Όταν όμως ορισμένοι θα τα χρησιμοποιήσουν ως εφαλτήρια ανόδου θα πει: «Όταν κάποιος από την Κίνηση θέλησε να γίνει πολιτικός, διαφώνησα και είπα ότι δεν είμαστε πολιτικό κόμμα. Ο σκοπός που έγινε αυτή η κίνηση είναι να ανοίξουμε τις Εκκλησίες για τα παιδιά μας και να γνωρίσουν τον Χριστό εκεί. Ετσι έχουμε σήμερα παιδιά που νηστεύουν και προσεύχονται στον Θεό, έχουμε σήμερα ποιότητα στην Εκκλησία μας».

Ο φτωχός φοιτητής του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Βηρυτού από νωρίς στήριξε την ανάπτυξη ενός Ορθόδοξου εκπαιδευτικού συστήματος, αντίστοιχου με αυτού των ξακουστών σχολείων που διοικούνται επί αιώνες από τα τάγματα των Ρωμαιοκαθολικών μοναχών. Ετσι θα οικοδομήσει και θα λειτουργήσει δεκάδες πρότυπα σχολεία στα οποία σήμερα φοιτούν ακόμη και παιδιά μουσουλμάνων τα οποία κατά τη διάρκεια του μαθήματος των θρησκευτικών χωρίζονται από τους χριστιανούς συμμαθητές του και διδάσκονται από ειδικούς θεολόγους για την δική τους πίστη.

Η Μονή του Μπαλαμάντ στο Λίβανο θα αποτελέσει το σημείο από όπου μια μικρή ιερατική σχολή επί της Πατριαρχίας του θα αναπτυχθεί σε ένα πρότυπο διεθνές πανεπιστήμιο με πολλές ειδικότητες.

Ταυτόχρονα βοηθά στην ανάπτυξη νέων μοναστηριών τα οποία συνοδεύει από οικοδομικές εγκαταστάσεις όπου ιδρύει σχολεία, επαγγελματικές σχολές και ορφανοτροφεία, δείχνοντας ότι οι Ορθόδοξοι είναι παρόντες σε κάθε σημείο της Συρίας, του Λιβάνου και του Ιράκ.

Επί δεκαετίες ο μακαριστός Ιγνάτιος έβλεπε τους πολέμους να καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμα τους. Πρώτα οι Οθωμανοί, μετά οι Γάλλοι, μετά οι Αγγλοι, οι συρράξεις στο Λίβανο, οι πόλεμοι στο Ιράκ, η αιματοχυσία στην Παλαιστίνη, οι φανατικές ομάδες που συγκρούονταν και εν μέσω όλων αυτών ελάχιστοι χριστιανοί. Εκατοντάδες χιλιάδες Ορθόδοξοι τους οποίους έπρεπε να προστατεύσει. Αλλοι απ´ αυτούς στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν τις οικογένειες τους έφευγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, το Μεξικό, την Βραζιλία, στα αδέλφια τους στην Ελλάδα αλλά ο ίδιος έμενε εκεί μαζί μ αυτούς που απέμεναν στηρίζοντας τους, μιλώντας τους, παρηγορώντας τους. Σήμερα δεν ζει στο μάταιο τούτο κόσμο. Δεν μπορεί να μιλήσει. Δεν μπορεί να τοποθετηθεί στα γεγονότα. Όμως η Μέση Ανατολή γνωρίζει ποιο ήταν το μήνυμα του. Γνωρίζει ότι πλέον είναι φτωχότερη και δεν έχει κανέναν να του πει όσα ο ίδιος είπε το 1983 όταν και πάλι η περιοχή δοκιμαζόταν όπως σήμερα: «Κύλησαν οι μέρες και κάναμε τη χρονιά του 1983 την χρονιά του Κάιν, που σκότωσε τον αδελφό του από τον ίδιο πατέρα και μητέρα, για να φτάσει στη σκέψη ότι ο φόνος είναι αρετή και ότι η δολοφονία είναι τίμιο πράγμα. Ξεχάσαμε να επισκεφθούμε τους αρρώστους και κάναμε πολλούς να αρρωστήσουν. Ξεχάσαμε τα ορφανά, σκοτώσαμε τους πατεράδες τους και αυτό έκανε τα ορφανά να διπλασιαστούν. Αντί να βοηθήσουμε τις χήρες και τα ορφανά τους κάναμε να φτάσουν σ´ έναν αριθμό τεράστιο. Η χρονιά του 1983 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά του Κάιν. Η χρονιά που βούτηξαν τα χέρια στο αίμα μέχρι επάνω. Μια χρονιά που έκανε τον άνθρωπο πολύ κακό και έκρυψε τις αρετές του Θεού που είναι μέσα του από τη στιγμή που γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία». Τα γεγονότα εκείνα εκτυλισσόταν στη Βηρυτό, στο Ορος Λιβάνου, την Τρίπολη, την Αρκαδία. Ο Ιγνάτιος μιλούσε νηφάλια, μεστά, ως γνήσιος Ορθόδοξος ιερέας, έχοντας απέναντι του ακραίες φωνές τις οποίες κατάφερνε πολλές φορές να χαμηλώνουν το βλέμμα και την φωνή ενώπιον του. Σήμερα το 2012 ποιος θα μιλήσει για την Δαμασκό, το Χαλέπι, την Χομς; Και ποιος άραγε θα είναι αυτός που θα κάνει τις ακραίες φωνές να σιγήσουν;