Κολέγια, ιδιωτικά πανεπιστήμια, άρθρο 16, άσυλο. Λέξεις που έχουν τυπωθεί ως σήμερα χιλιάδες φορές. Eχουν προκαλέσει ρίγη, αντιπάθειες, πολιτικό… άγχος μεγατόνων.
Σε περιόδους σαν τη σημερινή, ωστόσο, όπου όλα λέγονται με το όνομα τους, ας είμαστε ειλικρινείς. Ποιον απειλούν πραγματικά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια; Υγιής ανταγωνισμός στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας μας δεν υπάρχει, ούτε καν «ασθενής» ανταγωνισμός.
Υπάρχει κανείς που θα αμφισβητούσε το επίπεδο των δημόσιων πανεπιστημίων, από τα οποία μάλιστα προέρχεται η αφρόκρεμα της κοινοβουλευτικής μας ηγεσίας, εάν ιδρύονταν στη χώρα μας ιδιωτικά; Ο αντίλογος είναι μάλλον ότι το κράτος θα άφηνε τα ιδιωτικά να γιγαντωθούν, θα υποβάθμιζε τα δημόσια, θα τα υποχρηματοδοτούσε και θα τα άφηνε στη μοίρα τους.
Εγινε αυτό σε καμία άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Ιδιωτικά ιδρύματα υπάρχουν στις περισσότερες χώρες, παρά ταύτα, το κύρος, η διεθνής αναγνώριση και το υψηλό επιστημονικό επίπεδο ανήκει στην πλειονότητα των περιπτώσεων στα δημόσια.
Χρειάζονται συνεχείς και ισχυρές προσπάθειες σε μια μικρή χώρα που θέλει να ανοίξει τις πόρτες της διεθνώς και στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης. Ποιος θα περίμενε ποτέ από το Κέιμπριτζ ή το Χάρβαρντ να συνεργαστούν ή (γιατί όχι) να ανοίξουν παραρτήματα σε μια χώρα, όπου πολιτικοί και πανεπιστημιακοί τσακώνονται ακόμη για το αν τα ιδιωτικά κολέγια θα δίνουν πτυχία με επαγγελματικά δικαιώματα ή αν θα είναι κέντρα τύπου ΙΕΚ;
Δεν είναι αυτονόητο ότι αυτά τα ερωτήματα λύνονται κατευθείαν από την αγορά; Ενας εργοδότης έχει μπροστά του έναν υποψήφιο με πτυχίο από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και έναν με πτυχίο από ιδιωτικό πανεπιστήμιο παντελώς άγνωστο στον ίδιο, το οποίο συνεργάζεται όμως με ένα κολέγιο στην Ελλάδα. Ποιον θα διαλέξει;
Ισως είναι καλύτερη η περίοδος αυτή, όπου η ενωμένη Ευρώπη περνάει τις πιο δύσκολες στιγμές της να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πραγματικά ως κάτοικοι ενός κοινού πολιτικού και οικονομικού μορφώματος. Ενωμένο πλαίσιο σημαίνει ενωμένα συστήματα. Μόνο στην Ελλάδα απειλούνται τα δημόσια πανεπιστήμια από τη ύπαρξη μη κρατικών. Μόνο στην Ελλάδα ο επιστημονικός ανταγωνισμός οδηγεί σε καταστροφή του «δημόσιου» αγαθού της ανώτατης εκπαίδευσης.
Τα μικρά υβριδικά πειράματα οδηγούν σε πολιτικές «τρίπλες», συμφωνίες «κάτω από το τραπέζι» και ένα επιστημονικό χάρτη τοποθετημένο μόνιμα στο «γκρι».
Θα ήθελα πραγματικά να δω τι θα γινόταν αν δημιουργούνταν στη χώρα μας μη κερδοσκοπικά μη κρατικά πανεπιστήμια (για να μην χρησιμοποιήσω καμία «δύσκολη» λέξη) από μεγάλα ιδρύματα με παράδοση. Αν δημιουργούνταν μεγάλοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί με έλεγχο από το κράτος αλλά και από την αγορά.
Εγώ προσωπικά, και το Χάρβαρντ να ερχόταν στη χώρα μας, και όλα τα κολέγια να αναγνωρίζονταν πλήρως, πάλι στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, στο Αριστοτέλειο, στο ΕΜΠ, στο Οικονομικό θα ήθελα να στείλω το παιδί μου. Θα προτιμούσα, όμως, αυτά τα ιδρύματα να μπορούσαν να ανοίξουν τις «πύλες» τους διεθνώς, να μπορούν να εμπορεύονται τις πατέντες τους, να λαμβάνουν χορηγίες, να κάνουν έρευνα. Και κυρίως, να διαφημίζονται!
Σήμερα, τα δημόσια πανεπιστήμια σχεδόν αποκλειστικά δυσφημούνται. Δεν θα σχολιάσω γιατί, καθώς αποτελεί άλλο τεράστιο θέμα για το οποίο έχουν χυθεί τόνοι μελανιού. Καθηγητής πανεπιστημίου δεν γίνεσαι για να αράξεις, να σε αντιμετωπίζει ο γείτονάς σου με δέος και να σου μιλούν οι νέοι με σεβασμό. Γίνεσαι για να κάνεις έρευνα. Για να διδάξεις και να επεκτείνεις τη γνώση. Λίγους ξέρω που πραγματικά καταλαβαίνουν τι σημαίνει αυτό…
