Συνολικά 498 τίτλοι παιδικής λογοτεχνίας επιλέχθηκαν από το Πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας προκειμένου να αποτελέσουν την αναγνωστική μαγιά για την λειτουργία του Προγράμματος σε 961 δημοτικά σχολεία της χώρας. Τους τίτλους, σε 90 αντίτυπα τον καθένα, με συνολικό προϋπολογισμό 336.000 ευρώ, θα αγοράσει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), το οποίο διενεργεί το Πρόγραμμα της Φιλαναγνωσίας σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, για να τους αποστείλει στα σχολεία. Ολα αυτά στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος, «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», που συγχρηματοδοτείται, από την Ευρωπαϊκή Ενωση-Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους –ΕΣΠΑ 2007-2013. Ως εδώ όλα καλά. Περίπου 46 βιβλία θα καταλήξουν σε κάθε σχολείο -όχι μεγάλος αριθμός αλλά επαρκής τουλάχιστον για τη λειτουργία του Προγράμματος- και η αγορά του βιβλίου θα τονωθεί οικονομικά σε μια τρομερά δύσκολη εποχή. Όμως, η δημοσιοποίηση των τίτλων, τους οποίους επέλεξε η 9μελής Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή του Προγράμματος, προκάλεσε έντονους κραδασμούς στην εκδοτική κοινότητα.
Τα παράπονα των εκδοτών
Εκδότες μιλούν για αδιαφανή και εν ολίγοις μεροληπτικά κριτήρια, για παρατυπίες, για «έναν κατάλογο βιβλίων που καταρτίστηκε στο πόδι, για να μην πούμε πιο σκληρά λόγια», σύμφωνα με τον Γιάννη Σολδάτο, πρόεδρο του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου (ΣΕΚΒ), ο οποίος σε συνέλευσή του το απόγευμα της Δευτέρας 19 Νοεμβρίου, αποφάσισε να αποστείλει σχετικό εξώδικο στο ΕΚΕΒΙ. Για πριμοδότηση ενός «κυκλώματος» 2-3 μεγάλων εκδοτών που επιδιώκουν «να τα πάρουν όλα» κάνουν λόγο η Ελένη Κεκροπούλου (εκδόσεις Ενάλιος) και η Ιφιγένεια Βασιλάκου (εκδόσεις Αστάρτη) και ο Αλέξανδρος Καλέντης των ομώνυμων εκδόσεων διαμαρτύρεται διότι συμπεριλαμβάνονται στη λίστα της Συμβουλευτικής Επιστημονικής Επιτροπής και βιβλία που έχουν γράψει μέλη της. Για τη μικρή ποσοστιαία συμμετοχή τους στη λίστα, αναλόγως της παραγωγής τους, διαμαρτυρήθηκαν ο Γιάννης Κωνστανταρόπουλος (εκδόσεις Μίνωας) και ο Νώντας Παπαγεωργίου (εκδόσεις Μεταίχμιο) στο σωματείο τους, την Ένωση Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ).
Σε επικοινωνία του με το «Βήμα», ο πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ Θανάσης Ψυχογιός είπε ότι η διαδικασία επιλογής των βιβλίων είχε μεν κάποια προβλήματα, αλλά πιστεύει ότι μπορούν να επιλυθούν, ενώ ταυτόχρονα τονίζει ότι το να προχωρήσει αυτός ο διαγωνισμός είναι επιτακτική ανάγκη και για την αγορά αλλά και για τις παιδικές βιβλιοθήκες που θα έχουν την ευκαιρία να εμπλουτιστούν.
Σύμφωνα με τον Νίκο Καρατζά (βιβλιοπωλεία Ιανός), μέλος της ΕΝΕΛΒΙ, το ΕΚΕΒΙ πρότεινε και η Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή αποδέχτηκε το 80% των προς αγορά βιβλίων να είναι ελλήνων λογοτεχνών. Σύμφωνα με αυτό το κριτήριο αλλοιώνεται, εν μέρει, το αναλογικό κριτήριο με βάση την ποσότητα που παράγει κάθε εκδοτικός οίκος. Αν κάποιος παράγει περισσότερα βιβλία ξένων συγγραφέων, θα είναι φυσιολογικά «ριγμένος» στον τελικό κατάλογο σε σχέση με κάποιον εκδότη που εκδίδει στην πλειονότητά τους βιβλία ελλήνων λογοτεχνών. Από κει και πέρα τόνισε ότι η λίστα της επιτροπής έχει διάφορα τεχνικά λάθη, όπως βιβλία με λάθος ISBN, βιβλία συγγραφέων που έχουν εδώ και χρόνια αλλάξει εκδότη, άλλα βιβλία που είναι εξαντλημένα κτλ. Ζήτησε λοιπόν να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις και στην τελική λίστα να προτιμηθούν και άλλοι εκδότες από τους οποίους επιλέχτηκαν λιγότεροι τίτλοι.
Ο Νώντας Παπαγεωργίου τονίζει ότι η επιλογή του 25% των τίτλων από έναν μόνον εκδότη (Πατάκης, 120 τίτλοι στους 498), ακόμα κι αν αυτός είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός παιδικών βιβλίων της αγοράς, συνιστά «εξόφθαλμη μεροληψία». Κατά τη γνώμη του, η Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή δεν χρησιμοποίησε τα κατάλληλα εργαλεία, τους καταλόγους της ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ, αλλά τα επέλεξε χωρίς σαφή κριτήρια.
Αρκετοί εκδότες θέτουν και δεοντολογικό θέμα, καθώς στην επιτροπή συμμετέχουν δυο συγγραφείς κι ένας καθηγητής που έχουν δουλέψει για έναν συγκεκριμένο εκδότη. Εκτός αυτού, οι ίδιοι θέτουν και ηθικό ζήτημα, αφού έχουν επιλεγεί βιβλία συγγραφέων που ταυτόχρονα είναι και μέλη της Επιτροπής που τα επιλέγει.
Η απάντηση του ΕΚΕΒΙ
Συνεπεία όλων αυτών, το ΕΚΕΒΙ σπεύδει να εξηγήσει τα κριτήρια με τα οποία εργάστηκε η Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή. Από τους 33.000 τίτλους παιδικών βιβλίων στη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ που εστάλησαν στην επιτροπή, ο κατάλογος περιορίστηκε στους 498 τίτλους με κριτήρια: «Οι προς προμήθεια τίτλοι να είναι τόσοι, ώστε ο ανά τίτλο αριθμός αντιτύπων να μην είναι ούτε πολύ μεγάλος ούτε υπερβολικά μικρός (ο στόχος περίπου τα 100 αντίτυπα ανά τίτλο, ώστε να υπάρχει και κίνητρο ανατύπωσης για τον εκδότη). Τα προς προμήθεια βιβλία να είναι κατά το μεγάλο μέρος τους βιβλία Ελλήνων (κατά 75 έως 80 %), ενισχύοντας από τη μία τους έλληνες δημιουργούς αλλά και υπακούοντας από την άλλη στις ανάγκες του προγράμματος ώστε τα σχολεία να διαθέτουν, πρωτίστως, και βιβλία των ζώντων δημιουργών, οι οποίοι καλούνται να επισκεφθούν τα σχολεία και να συναντήσουν τους μαθητές. Αποφασίστηκε να υπάρχει ένα ποσοστό βιβλίων κλασικής λογοτεχνίας. Ορίστηκε μέγιστος αριθμός βιβλίων ανά συγγραφέα τα 6 βιβλία και, τέλος, ελήφθη υπόψη το μέγεθος της παραγωγής βιβλίων για παιδιά των εκδοτικών οίκων, προσπαθώντας οι αποφάσεις της να είναι εναρμονισμένες και σε σχέση με αυτό το κριτήριο».
Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο, έγινε προσπάθεια να υπάρξει «η καλύτερη δυνατή αντιπροσώπευση των λογοτεχνικών ειδών της λογοτεχνίας για μικρά και μεγάλα παιδιά (διήγημα, μυθιστόρημα, παραμύθι λαϊκό και έντεχνο, μικρή ιστορία, παραμυθική μικρή ιστορία), δόθηκε έμφαση στη λογοτεχνικότητα των κειμένων στη μυθοπλασία, στην ακρίβεια των επιστημονικών γνώσεων στα βιβλία γνώσεων, στην ποιότητα της γλώσσας και το ενδιαφέρον του θέματος για τα παιδιά».
Συνολικά 219 συγγραφείς (Ελληνες και ξένοι) και 56 εκδοτικοί οίκοι εκπροσωπούνται στην τελική λίστα.
Τη Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή του Προγράμματος Φιλαναγνωσίας αποτελούν: Αντα Κατσίκη-Γκίβαλου, καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών, Ανδρέας Καρακίτσιος, Καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Πολίτης, Επίκουρος Καθηγητής στο ΤΕΕΑΠΗ του Πανεπιστημίου Πατρών (Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής της Προσχολικής Ηλικίας), Γιάννης Σ. Παπαδάτος, Λέκτορας Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Πανεπιστημίου Αιγαίου, Κριτικός παιδικού βιβλίου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, συγγραφέας-εκπαιδευτικός, Πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ – Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Μάνος Κοντολέων, συγγραφέας-κριτικός, Ζωή Μπέλλα, ομότιμη σχολική σύμβουλος φιλολόγων, Κατερίνα Λάππα, εκπαιδευτικός, εμψυχώτρια παιδικής λογοτεχνίας, Βέργη Μελίνα, εκπαιδευτικός, δρ. λογοτεχνίας.
