Ο Σι Τζιν Πινγκ, ο οποίος εκλέγεται στο 18ο συνέδριο του κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος την ερχόμενη Πέμπτη γενικός γραμματέας του κόμματος, αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της πιο πολυάνθρωπης χώρας και δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου σε μια ιστορική στιγμή για την Κίνα. Το κόμμα και η χώρα έχουν προβλήματα. Η οικονομία της δείχνει κουρασμένη και η κοινωνική πίεση είναι φανερή. Το σύστημα φαίνεται να έχει παραωριμάσει και χρειάζεται μεταρρυθμίσεις. Ο απλός Κινέζος, μολονότι τρεις φορές πλουσιότερος από ό,τι πριν από δέκα χρόνια, αρχίζει να δυσπιστεί για την ηγεσία του και να διαμαρτύρεται κατεβαίνοντας στους δρόμους, απεργώντας και στιγματίζοντας δημόσια ακόμη και κομματικούς αξιωματούχους.
Σε κομματικές συγκεντρώσεις ακούγονται σχόλια για τον Μάο Τσε Τουνγκ που «ήταν απολυταρχικός» ή γίνονται υπαινιγμοί για τον μαρξισμό ότι «κατάντησε απελπιστικά απαρχαιωμένος». Πριν από λίγες ημέρες η κομματική εφημερίδα «Λαϊκή Ημερησία» δημοσίευσε ομιλία κάποιου καθηγητή ο οποίος, μεταξύ άλλων, διαπίστωνε ότι η Κίνα «είναι ασταθής στη βάση της, έχει αστική τάξη που αποσκίρτησε και υψηλά κλιμάκια εκτός ελέγχου». Πάνω από 30 εκατομμύρια διαβάζουν καθημερινά δεκάδες μπλογκ που φέρνουν στη δημοσιότητα σκάνδαλα και παράνομους πλουτισμούς ανώτατων κομματικών αξιωματούχων. Ο απερχόμενος πρόεδρος Χου Ζιντάο μίλησε πριν από λίγες ημέρες για ένα «πνεύμα κυνισμού» που έχει απλωθεί πάνω στην Κίνα.
Αυτά όλα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από τον νέο ηγέτη της Κίνας. Πώς θα πολιτευθεί; Τον περασμένο Ιούλιο το θεωρητικό όργανο του κόμματος, το «Κιούσι», του έδειξε τον δρόμο: «Η κυβερνητική ηγεσία να προχωρήσει αναδιαρθρώνοντας το πολιτικό σύστημα» έγραψε.
Εύκολα λόγια αλλά όχι τόσο εύκολα στην πράξη. Ο Σι έχει όραμα, θέλει και αυτός να δημιουργήσει «πλούτο και ελπίδα» στους πολίτες, έχει ισχυρή υποστήριξη στο νέο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚ και στον στρατό. Αλλά τι χρειάζεται σήμερα η Κίνα; Πιο χαλαρό κρατικό καπιταλισμό, αγρότες που μεταναστεύουν σε βιομηχανικές περιοχές ή περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, όπως προτείνει ένα ημικρατικό think tank.
Ο Σι λέει ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι «άμεση και επείγουσα προτεραιότητα». Εχει να αντιμετωπίσει μια πρόκληση, όπως και ένα δίλημμα.
Η πρόκληση είναι ότι πρέπει να μη φανεί κατώτερος των δύο προηγούμενων ηγετών, του Ντενγκ Σιάο Πινγκ και του Χου, οι οποίοι μέσα σε δύο δεκαετίες ανέβασαν την Κίνα στο ύψος της μεγάλης οικονομικής δύναμης –με αποθέματα 3 τρισ. δολαρίων –και έφεραν τον μέσο πολίτη στο οικονομικό επίπεδο αναπτυγμένων χωρών.
Το δίλημμα ίσως είναι πιο δύσκολο. Το ΚΚ έπαψε από καιρό να είναι το μονολιθικό επαναστατικό σύνολο των χρόνων του Μάο. Μέσα στο κόμμα και –πολύ εντονότερα –μέσα στην ανερχόμενη και συνεχώς διογκούμενη μεσαία τάξη εκδηλώνονται ήδη δύο τάσεις. Είναι οι «σκληροί», οι οποίοι αντιδρούν σε πολιτικές αλλαγές, ζητούν ενίσχυση των αστυνομικών μέτρων και καμία ανοχή στους διαφωνούντες, και είναι οι «φιλελεύθεροι», οι οποίοι ζητούν και προτείνουν «ανοίγματα» παντού: στην οικονομία, στη διοίκηση, στο πολιτικό σύστημα, στην Παιδεία.
Πιστεύεται ότι ο Σι θα χαράξει μια πολιτική που θα συνδυάζει την οικονομική ανάπτυξη με την πολιτική σταθερότητα –λίγο-πολύ στα χνάρια «οικοδόμησης μιας αρμονικής κοινωνίας» του Χου. Η πάταξη της διαφθοράς και η αντιμετώπιση της δυσπιστίας του κόσμου είναι στις προτεραιότητες, αλλά η μεθόδευση άγνωστη. Ισως οι μεταρρυθμίσεις του αρχίσουν με αγροτικές αλλαγές, όπως ιδιωτικοποίηση της γης για να περιοριστεί η αστυφιλία. Ισως προχωρήσει σε αναμόρφωση της Δικαιοσύνης, ώστε κάποτε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του πολίτη σε αυτήν. Ταυτόχρονα ίσως αρχίσει να ελευθερώνει τις τραπεζικές συναλλαγές και τις αγορές, ώστε να αναζωογονηθεί το επενδυτικό ενδιαφέρον των ξένων.
Ο Σι, ο οποίος τον ερχόμενο Μάρτιο αναλαμβάνει και πρόεδρος της Κίνας, έχει να χειριστεί και τις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Η περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού Ωκεανού δεν αποκλείεται να δοκιμαστεί από έντονη κρίση. Οι ΗΠΑ μεταφέρουν εκεί το βάρος της εξωτερικής πολιτικής τους, η Ιαπωνία διεκδικεί ρόλο καθοριστικό και η Βόρεια Κορέα παραμένει εγκαιροφλεγής βόμβα. Στην περιοχή πνέει εθνικιστικός άνεμος με αδιόρατες συνέπειες.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
