Αλτσχάιμερ: Πολύτιμη η έγκαιρη διάγνωση

Ανάμεσα στα δέκα πιο σημαντικά ιατρικά θέματα στα γηρατειά το πρώτο είναι η άνοια. Ο ασθενής με άνοια δεν έχει σωματική υγεία (πάσχει ο εγκέφαλος), δεν έχει νοητική υγεία (επηρεάζονται οι ανώτερες νοητικές λειτουργίες), δεν έχει κοινωνική υγεία (απομονώνεται διότι δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των συνανθρώπων του) και, τέλος, δεν έχει συναισθηματική υγεία, διότι το συναίσθημά του γίνεται συνήθως επίπεδο, χωρίς διακυμάνσεις ή είναι καταθλιπτικό και σπάνια έχει ευφορία.

Στην πατρίδα μας, σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθυστερεί να τεθεί η διάγνωση περισσότερο από έναν χρόνο από την έναρξη των συμπτωμάτων.

Είναι πολύ σημαντικό οι ηλικιωμένοι ασθενείς που παρουσιάζουν κάποιες ήπιες διαταραχές είτε στις νοητικές τους λειτουργίες (μνήμη, λόγος, προσανατολισμός, προσοχή, συγκέντρωση, λύση προβλημάτων) είτε στη διάθεσή τους και στην κοινωνική τους ζωή να πηγαίνουν εγκαίρως στον γιατρό τους μαζί με τον περιθάλποντά τους. Ο γιατρός τους έπειτα από δομημένη συνέντευξη και σε συνεργασία με εκπαιδευμένο ψυχολόγο μπορεί να μετρήσει τις ανωτέρω διαταραχές, να δώσει συγκεκριμένες εργαστηριακές εξετάσεις και στη συνέχεια να θέσει τη διάγνωση όταν ακόμη ξεκινούν τα προβλήματα.

Υπάρχουν αρκετοί ασθενείς οι οποίοι έχουν κατάθλιψη, ιδιαίτερα στις ημέρες μας, και οι οποίοι αν ακολουθήσουν την κατάλληλη θεραπεία θα γίνουν καλά. Μπορεί όμως η κατάθλιψη να είναι το πρώτο σύμπτωμα της άνοιας.

Πολλοί ασθενείς με ήπια προβλήματα στη μνήμη τους έχουν αυξημένη ομοκυστεΐνη, χαμηλή Β12 ή χαμηλό φολικό οξύ. Παίρνοντας εγκαίρως την ανάλογη φαρμακευτική αγωγή γίνονται φυσιολογικοί. Σε αρκετούς ασθενείς βρίσκουμε προβλήματα στον θυρεοειδή, υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό, που επίσης διορθώνονται. Τέλος, υπάρχουν και σήμερα συνάνθρωποί μας που έχουν αρχόμενη άνοια και πάσχουν από σύφιλη, η οποία, όπως όλοι γνωρίζουμε σήμερα, θεραπεύεται. Αν ο ασθενής μας πάσχει από όλες τις ανωτέρω διαταραχές και επισκεφθεί εγκαίρως τον γιατρό του, υπάρχουν πολλές ελπίδες να επιστρέψει σε φυσιολογική κατάσταση.

Αλλά και αν ο ασθενής μας δεν έχει τίποτε από τα ανωτέρω και είναι σε προστάδιο της άνοιας (ήπια νοητική διαταραχή) συμμετέχοντας στις πολλαπλές και ποικίλες δραστηριότητες των Κέντρων Ημέρας που υπάρχουν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Χανιά, Βόλο, Καριώτισσα, που έχουν στόχο τη βελτίωση των νοητικών λειτουργιών, καθυστερεί τη μετάπτωση στην άνοια. Αλλά ακόμη και αν δεν ζουν στις αντίστοιχες πόλεις μπορούν να συμμετέχουν οι περιθάλποντες σε προγράμματα ενημέρωσης και στήριξης μέσω Διαδικτύου.

Με χαρά βέβαια ανακοινώνουμε ότι υπάρχει ελπίδα και για εκείνους που έχουν τα πρώτα συμπτώματα της άνοιας να βελτιωθούν αλλά και στη συνέχεια να παραμείνουν σε καλά επίπεδα παίρνοντας αναστολείς χολινεστερασών. Το 50% των ασθενών παρουσιάζουν βελτίωση, κυρίως των νοητικών λειτουργιών τους, τους επόμενους έξι μήνες, το 25% παραμένουν σταθεροί για περίπου έναν χρόνο, ενώ οι υπόλοιποι χειροτερεύουν, αλλά υπάρχει μελέτη που αποδεικνύει ότι χειροτερεύουν λιγότερο από ό,τι θα χειροτέρευαν αν δεν έπαιρναν αναστολέα χολινεστερασών.

Η τελευταία διαφοροποίηση στην αγωγή της άνοιας τύπου Alzheimer είναι η χορήγηση του διαδερμικού αυτοκόλλητου ριβαστιγμίνης. Το διαδερμικό αυτοκόλλητο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλους τους ασθενείς με άνοια της νόσου Alzheimer σε οποιοδήποτε στάδιο και της νόσου Parkinson και επιπροσθέτως σε εκείνους που έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες από άλλα φάρμακα ή δεν είναι αισθητό το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα. Παράλληλα το μεγαλύτερο όφελος που προσφέρει η καινοτόμος αυτή μορφή χορήγησης εντοπίζεται στην ταχύτητα επίτευξης της μέγιστης θεραπευτικής δόσης για το σύνολο σχεδόν των ασθενών, εύκολα, με εξαιρετική ανοχή και ασφάλεια.

Λόγω της γενικής πτώσης του επιπέδου υγείας που επιφέρουν τα οικονομικά προβλήματα στη χώρα μας, ο ηλικιωμένος ασθενής παραμερίζεται και δεν δίδεται πάντα η απαιτούμενη προσοχή στην υγεία του και στις ανάγκες του. Η Πολιτεία όμως σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer έχει φροντίσει έτσι ώστε ο ασθενής να μην πληρώνει στα Κέντρα Ημέρας για την εξέταση και επανεξέτασή του αλλά και να παίρνει τα φάρμακά του δωρεάν.

Η κυρία Μάγδα Τσολάκη είναι νευρολόγος-ψυχίατρος, καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer.