Ξεκινώ τονίζοντας ότι η ως την τελευταία στιγμή εμμονή της τρόικας στο θέμα των εργασιακών αλλαγών είναι ακατανόητη. Δεν ξέρω αν αυτή η εμμονή οφείλεται στους τεχνοκράτες που θέλουν να δείξουν πως κάνουν καλά τη δουλειά τους ή στην προσπάθεια της γερμανικής κυβέρνησης να επιδείξει, για ψηφοθηρικούς λόγους, ακόμη μεγαλύτερη αυστηρότητα στους «ανεύθυνους» Ελληνες. Αν οι εταίροι μας δεν επιθυμούν την έξοδό μας από το ευρώ, αυτή η άκρως αδιάλλακτη στάση διακινδυνεύει σε έναν βαθμό την ψήφιση του μνημονίου καθώς και την τωρινή και μελλοντική σταθερότητα της συμμαχικής κυβέρνησης. Επιπλέον εξαγριώνει ακόμη περισσότερο τον έλληνα πολίτη, εντείνει τον έντονο αντιευρωπαϊσμό της κοινωνίας, καθώς και την παραπέρα άνοδο της Ακροδεξιάς. Πρόκειται για μια στρουθοκαμηλική πολιτική –εκτός βέβαια εάν οι δυνάμεις που θέλουν τη χώρα μας εκτός ευρωζώνης έχουν τελικά υπερισχύσει -, πράγμα για το οποίο αμφιβάλλω.
Σε ό,τι αφορά την υποθετική ερώτηση «Ακόμη και αν τελικά ψηφιστούν τα μέτρα, θα μπορέσει να επιβιώσει η κυβέρνηση Σαμαρά μετά την έντονη δυσαρέσκεια της ΔΗΜΑΡ και του ΠαΣοΚ στην πρόσφατη δήλωση του Πρωθυπουργού πως η διαπραγμάτευση έχει ολοκληρωθεί;» (δήλωση που δημιουργεί σοβαρούς τριγμούς στο εσωτερικό των δύο κομμάτων της συμπολίτευσης), η απάντησή μου είναι καταφατική. Παρ’ όλη τη δυσαρέσκειά τους και τα δύο κόμματα έχουν κάθε συμφέρον να συνεχίσουν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, τη στήριξη της κυβέρνησης Σαμαρά. Η μεν ΔΗΜΑΡ έχει ήδη υποστεί σημαντική φθορά στον χώρο της Αριστεράς εγκρίνοντας τα αντιλαϊκά δημοσιονομικά μέτρα. Αν στη συνέχεια αποφασίσει να ρίξει την κυβέρνηση, αυτό θα οδηγήσει ακόμα μια φορά σε εκλογές. Σε αυτή την περίπτωση η φθορά του κόμματος θα πολλαπλασιασθεί. Οχι μόνο γιατί ο κόσμος δεν θέλει άλλες εκλογές. Αλλά και γιατί το κόμμα του κ. Κουβέλη φέρει μεγάλη ευθύνη για τις δεύτερες εκλογές που έβλαψαν σοβαρά την αξιοπιστία, τη διαπραγματευτική ικανότητα και την οικονομία της χώρας.
Οσο για το ΠαΣοΚ, η τυχόν πτώση της συμμαχικής κυβέρνησης μετά την ψήφιση των μέτρων θα δημιουργήσει γενικευμένο χάος. Θα οδηγήσει επίσης στην παραπέρα καθίζηση ενός κόμματος που ο παρών αρχηγός του είναι σοβαρά τραυματισμένος από το σκάνδαλο της λίστας Λαγκάρντ –πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει στην πρόωρη διάλυσή του. Αρα και οι δύο εταίροι της κυβέρνησης, ακόμα και αν ακολουθήσουν το στενά κομματικό τους συμφέρον, θα πρέπει λογικά να θέλουν την επιβίωση της τωρινής κυβέρνησης. (Βέβαια η λογική δεν είναι πάντα ίδιον των ελληνικών κομμάτων.)
Πέρα από τα παραπάνω, όπως υποστήριξα σε ένα προηγούμενο άρθρο μου («Το Βήμα», 16.9.2012), η κυρία Μέρκελ θα αναγκαστεί σύντομα να εγκαταλείψει τα ημίμετρα και την αδιανόητη πολιτική «πρώτα λιτότητα και μετά ανάπτυξη». Μια πολιτική που ενέτεινε την ύφεση, τη φτώχεια και την ανεργία σε όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Η καγκελάριος έχει επιτέλους αντιληφθεί ότι η επιβολή λιτότητας σε περίοδο ύφεσης είναι καταστροφική, ακόμα και για τη χώρα της. Ετσι η γερμανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή το εξής δίλημμα: Ή να προχωρήσει γρήγορα στη ριζική αλλαγή ευρωπαϊκών θεσμών και οικονομικής πολιτικής ή να δεχθεί την κατάρρευση του ευρωζωνικού οικοδομήματος. Επειδή το δεύτερο δεν συμφέρει τη χώρα της, νομίζω πως προγραμματίζονται σοβαρές αλλαγές που θα βοηθήσουν πολύ πιο ουσιαστικά τις υπερχρεωμένες χώρες καθώς και την οικονομική ανάπτυξη της ευρωζώνης πιο γενικά. Και είναι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που η γερμανίδα καγκελάριος άλλαξε στάση έναντι της χώρας μας –αφού μια ελληνική έξοδος στη σημερινή συγκυρία θα υπέσκαπτε κάθε πρόγραμμα αναδιαμόρφωσης της ευρωζώνης.
Αν τα παραπάνω ισχύουν, και η ΔΗΜΑΡ και το ΠαΣοΚ έχουν συμφέρον να στηρίξουν τη συμμαχική κυβέρνηση. Γιατί σίγουρα θα θέλουν να δείξουν πως παίζουν κάποιον ρόλο στη διαδικασία αναμόρφωσης της ευρωζώνης. Επιπλέον, αν με την περίφημη δόση των 31,5 δισ. η οικονομία αρχίσει να κινείται και η ύφεση να υποχωρεί, θα κερδίσουν περισσότερα αν είναι εντός παρά εκτός της κυβέρνησης.
Συμπέρασμα: Αν τα μέτρα δεν ψηφιστούν, τα αποτελέσματα θα είναι αρνητικά για τα δύο μικρά κόμματα της συμπολίτευσης και καταστροφικά για τη χώρα. Αν τα μέτρα ψηφιστούν, η ΔΗΜΑΡ και το ΠαΣοΚ έχουν κάθε συμφέρον να εξακολουθήσουν τη στήριξη της κυβέρνησης Σαμαρά.
Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στη London School of Economics.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
