Στις αρχές της δεκαετίες του 1980 το τηλεσκόπιο υπεριωδών ακτίνων ΙRΑS εντόπισε την παρουσία ενός γιγάντιου νέφους σκόνης γύρω από το άστρο Fomalhaut που βρίσκεται σε απόσταση 25 ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό Ιχθύς Νότιος. Το 2008 νέες παρατηρήσεις αποκάλυψαν την παρουσία ενός μεγάλου πλανήτη εντός του νέφους. Η ανακάλυψη έλαβε μάλιστα μεγάλη δημοσιότητα αφού ήταν ο πρώτος από τους περίπου 500 εξωηλιακούς πλανήτες που είχαν εντοπιστεί μέχρι τότε ο οποίος είχε εντοπισθεί όχι με έμμεσο τρόπο αλλά με άμεση παρατήρηση.
Ομως ορισμένοι επιστήμονες αμφισβήτησαν την ανακάλυψη υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχει πλανήτης και ότι η κίνηση των υλικών του νέφους σκόνης ξεγέλεσε τους ερευνητές κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι υπάρχει πλανήτης στο εσωτερικό του. Μια νέα μελέτη επιστημόνων στις ΗΠΑ έρχεται να επιβεβαιώσει την ύπαρξη του Fomalhaut b όπως ονομάστηκε ο μυστηριώδης πλανήτης.
Το άστρο και ο πλανήτης
Το Fomalhaut είναι ένα πολύ νεαρό άστρο η ηλικία του οποίου υπολογίζεται στα 100-300 εκατομμύρια έτη. Εχει περίπου διπλάσια διάμετρο και μάζα από τον Ηλιο και είναι 16 φορές πιο φωτεινό από το μητρικό μας άστρο. Διάφορες παρατηρήσεις που είχαν γίνει στο νέφος σκόνης που περιβάλλει το άστρο είχαν υποδείξει την ύπαρξη ενός πλανήτη αλλά το 2008 ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Μπέρκλι ανακοίνωσε ότι τον εντόπισε. Η παρατήρηση είχε γίνει απευθείας στο ορατό φως με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και ήταν η πρώτη φορά που ένας πλανήτης εντοπιζόταν με άμεσο τρόπο. Ο Fomalhaut b υπολογίστηκε ότι είχε μάζα παρόμοια με εκείνη του Ποσειδώνα.
Η επιστημονική σύγκρουση
Αμέσως μετά την ανακοίνωση κάποιοι επιστήμονες αμφισβήτησαν την ανακάλυψη υποστηρίζοντας ότι η τροχιά που εμφανιζόταν να έχει ο πλανήτης δεν ήταν συμβατή με κανένα γνωστό μοντέλο πλανητικής κίνησης. Σύμμαχός τους ήταν το διαστημικό τηλεσκόπιο υπερύθρων Spitzer που δεν είχε καταφέρει να εντοπίσει την «υπέρυθρη υπογραφή» του πλανήτη.
Ανάμεσα στους επιστήμονες που αμφισβήτησαν έντονα την ανακάλυψη ήταν κάποιοι που βρίσκονταν από παλαιότερα σε ανοικτή σύγκρουση με την ερευνητική ομάδα που είχε κάνει την ανακοίνωση και πολλοί θεώρησαν ότι επρόκειτο για ένα ακόμη επεισόδιο αυτής της βεντέτας.
Η επιβεβαίωση
Παρόλα αυτά το ερώτημα παρέμενε και έτσι μια ερευνητική ομάδα αστρονόμων από τις ΗΠΑ και τον Καναδά αποφάσισε να δώσει την λύση. Μελέτησαν εκ νέου τα δεδομένα που έχει συλλέξει το Hubble και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πλανήτης υπάρχει και ότι μάλιστα οι βαρυτικές δυνάμεις του είναι εκείνες που καθορίζουν το σχήμα που έχει το γιγάντιο νέφος σκόνης μέσα στο οποίο βρίσκεται.
Αν και η ερευνητική ομάδα απέτυχε και εκείνη να εντοπίσει τον πλανήτη υπέρυθρα (χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο Subaru) εντούτοις τα μέλη της ισχυρίζονται ότι αυτό δεν αλλάζει σε τίποτε την άποψή τους. «Ο μη εντοπισμός του πλανήτη με τα υπέρυθρα τηλεσκόπια δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αλλά ότι απλά είναι σχετικά μικρός, ίσως δύο φορές μικρότερος από τον Δία, και γι αυτό δεν είναι εύκολος ο εντοπισμός του» αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».
