Οπου υπάρχει «εύκολο» χρήμα υπάρχουν και δολοπλοκίες, μηχανορραφίες, απάτες. Δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα και ο ελεγχόμενος μηχανισμός… διανομής πλούτου, όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το ποδοσφαιρικό στοίχημα, αλλά και κάθε μορφής τυχερό παιχνίδι προγνωστικών αγώνων. Το στοίχημα προηγήθηκε του ποδοσφαίρου κατά αρκετούς αιώνες στην κοινωνία, έστω κι αν ήταν επικεντρωμένο σε άλλα είδη «αθλητισμού». Η ανέλιξη του μοντέρνου ποδοσφαίρου έφερε σχεδόν αμέσως και το στοίχημα στον χώρο. Στη Βρετανία βέβαια, όπου γεννήθηκε το μοντέρνο ποδόσφαιρο, υπήρξε και η ανάλογη παιδεία του κοινού όσον αφορά το στοίχημα και τους κανόνες του. Οταν το στοίχημα και η «αρρώστια» του τζόγου μετακόμισαν και στην ηπειρωτική Ευρώπη, άρχισαν να εμφανίζονται και τα πρώτα κρούσματα στημένων αγώνων.

Στην Ελλάδα το Προ-Πο που μπήκε στην καθημερινότητα των φιλάθλων το 1959 συνδέθηκε με αρκετά ύποπτα αποτελέσματα, ενώ τη δεκαετία του 1970 κορυφώθηκαν οι φήμες που ήθελαν παίκτες και παράγοντες να διαμορφώνουν αποτελέσματα για να πλουτίσουν μέσω των προγνωστικών ποδοσφαίρου. Το στοίχημα άρχισε να μπαίνει στη ζωή των ποδοσφαιρόφιλων ως «παράνομη» δραστηριότητα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τα κουπόνια που κυκλοφορούσαν κυρίως σε συγκεκριμένα συνεργαζόμενα καφενεία. Η επανάσταση του Διαδικτύου άλλαξε όλα τα δεδομένα, καθώς επέτρεψε σε κάθε κάτοχο πιστωτικής κάρτας να ανοίξει λογαριασμό σε εταιρεία του εξωτερικού. Κάπου εκεί άρχισε να χάνεται και ο έλεγχος και να εμφανίζονται τα πρώτα μαζικά κρούσματα στημένων αγώνων.

Ο ελβετός πρώην ειδικός ανακριτής της UΕFΑ Πέτερ Λιμάχερ σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε πριν από μερικά χρόνια όταν οι γερμανικές αρχές ξεσκέπασαν ένα κύκλωμα που έστησε περισσότερα από 200 ματς σε εννέα χώρες υποστήριξε ότι «όλα ξεκίνησαν από τον Πανιώνιο». Πρόκειται για το περιβόητο ματς του Κυπέλλου UΕFΑ τον Δεκέμβριο του 2004 Πανιώνιος – Ντιναμό Τιφλίδας 5-2 (ημίχρονο 0-1), που καταγράφηκε με τη στοιχηματική ορολογία «διπλό ημίχρονο – άσος τελικό». Τότε άρχισε και η UEFA να παρακολουθεί τους περίεργους στοιχηματισμούς, ακόμη και σε αδιάφορα ματς της Β’ Εθνικής κατηγορίας. Αποκορύφωμα; Η λίστα που έστειλε προς την ΕΠΟ με 41 αγώνες, διαβαθμισμένους από ύποπτους ως άκρως διεφθαρμένους ανάλογα με το πόσο πιθανό ήταν να έχει χειραγωγηθεί το αποτέλεσμα.
Η παραπλάνηση και το μεγάλο κόλπο
Μάλιστα ο Λιμάχερ ανέδειξε το μεγάλο κόλπο με βάση το οποίο κάποιοι πλουτίζουν από τη μια μέρα στην άλλη: «Διαπιστώσαμε ότι πια δεν κανονίζονται όλα πριν από τον αγώνα, αλλά ζωντανά. Και ότι μας παραπλανούν με ρευστότητα, η οποία αρχικά τοποθετείται στη «λάθος» ομάδα, για να ποντάρουν λίγο πριν από τη λήξη του αγώνα στη «σωστή». Για να στηθεί ένας αγώνας δεν πρέπει να γίνουν από πριν συνεννοήσεις. Αυτό γίνεται και κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούν συγκεκριμένη γλώσσα χειρονομιών. Ακόμη και από τον πάγκο. Από αξιόπιστη πηγή μάθαμε ότι σε ένα παιχνίδι της Β’ Εθνικής Ελλάδος την αγωνιστική περίοδο 2008-2009 ένας πρόεδρος συλλόγου καθόταν στον πάγκο έχοντας έναν φορητό υπολογιστή με απευθείας σύνδεση με την ασιατική αγορά στοιχημάτων, η οποία είχε συμπεριλάβει στο κουπόνι στοιχήματος το παιχνίδι. Ετσι μπορούσε να παρακολουθεί ζωντανά τις στοιχηματικές αποδόσεις εκεί και ταυτόχρονα να επεμβαίνει στο παιχνίδι».
Στη δικογραφία της πολύκροτης υπόθεσης των στημένων αγώνων που είδε το φως της δημοσιότητας το καλοκαίρι του 2011 υπάρχουν συνομιλίες για «επιδρομές που κάνει ο Τσακογιάννης με μπράβους του σε γήπεδα της επαρχίας και οι οποίοι κρατώντας λάπτοπ παίζουν παράνομο στοίχημα, με αγώνες τους οποίους κανονίζουν επί τόπου. Σαν κομάντος αλλοίωσης αποτελεσμάτων», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σε αυτή την υπόθεση, όπου η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών κυρία Ελένη Ράικου έχει βγάλει… στη σέντρα 83 άτομα, οι έρευνες και οι ανακρίσεις συνεχίζονται, ενώ εκκρεμούν οι δίκες με κατηγορούμενους ως επικεφαλής (κατά το εισαγγελικό πόρισμα) τους προφυλακισμένους Μάκη Ψωμιάδη (Καβάλα), Γιώργο Τσακογιάννη (Ηλιούπολη) και το πρώην αφεντικό του Ολυμπιακού Βόλου Αχιλλέα Μπέο που έμεινε προφυλακισμένος έναν χρόνο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αφορμή για την εκκίνηση των παρακολουθήσεων συνομιλιών μεταξύ παραγόντων του ποδοσφαίρου αποτέλεσε η δημοσιοποίηση ηχητικών αποσπασμάτων από συνομιλίες ανθρώπων του ελληνικού ποδοσφαίρου που ενέπλεκαν διεθνείς διαιτητές, ενώ ακούγονταν και απειλές «θα έρθουν Ρώσοι και Τσετσένοι»…
Αυτές δεν είναι βέβαια οι πρώτες καταγγελίες που έχουν γίνει για στημένα ματς. «Κακά τα ψέματα, μόνο οι ασχολούμενοι με το στοίχημα επιβιώνουν από τη Β’ Εθνική και κάτω» δήλωνε το καλοκαίρι του 2009 στην εφημερίδα «Φως» ο μεγαλομέτοχος του Εθνικού Αστέρα Νίκος Παπαδόπουλος. «Συμμορίες, κυκλώματα και το στοίχημα δεν σε αφήνουν ήσυχο πλέον» είχε καταγγείλει επανειλημμένα ο πολύπειρος ως ποδοσφαιροπαράγοντας Αλέξης Κούγια, ενώ όντας μεγαλομέτοχος της Νίκης Βόλου, ο παλαιός τερματοφύλακας και πρόεδρος της ΑΕΚ Στράτος Γιδόπουλος είχε δηλώσει: «Το πρωτάθλημα της Γ’ Εθνικής είναι ελεγχόμενο από το παράνομο στοίχημα».
Κυκλώματα και στα Μουντιάλ
Ανάλογες καταγγελίες για στημένα ματς επί ελληνικού εδάφους εκτόξευσε στο βιβλίο του «The Fix» (Το στήσιμο) ο καναδός συγγραφέας Ντέκλαν Χιλ, αναφερόμενος στο ποδοσφαιρικό τουρνουά των Ολυμπιακών Αγώνων 2004. «Οι Ασιάτες που έστηναν αγώνες σε κάθε είδους τουρνουά, ήταν σίγουρα και στην Αθήνα. Ξέρουμε ότι προσέγγισαν ποδοσφαιριστές, προπονητές και παράγοντες. Σίγουρα πλήρωσαν και κάποιους παίκτες» υποστηρίζει ο Χιλ, ο οποίος στο βιβλίο του γράφει ότι υπήρξαν στημένοι αγώνες ακόμη και σε επίπεδο Μουντιάλ, αναφέροντας το παράδειγμα της Γκάνας και πιο συγκεκριμένα την ήττα της στη φάση των «16» του Μουντιάλ 2006 από τη Βραζιλία. «Επρεπε να χάσουν με δύο γκολ διαφορά και να χάνουν από το πρώτο ημίχρονο. Τελικά ηττήθηκαν με 3-0» υπογραμμίζει ο Χιλ για εκείνο το ματς.
Ο πρώην επικεφαλής ασφαλείας της FIFA Κρις Ιτον αποκάλυψε ότι η Διεθνής Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία θεωρούσε ύποπτο το ματς της Εθνικής Ελλάδας με τη Νιγηρία στο Μουντιάλ 2010. Μάλιστα μιλώντας σε αγγλικό τηλεοπτικό δίκτυο υποστήριξε ότι ο Σάνι Καϊτά που είχε αποβληθεί σ’ εκείνο το ματς ενδέχεται να είχε χρηματιστεί! Τελικά δεν αποδείχθηκε κάτι και η νίκη της Ελλάδας (2-1 με γκολ των Τοροσίδη και Σαλπιγγίδη) παραμένει χωρίς στίγματα.
Ο ρέφερι Χόιτσερ και οι αδελφοί Σάπινα
Το πρώτο μεγάλο σκάνδαλο στημένων αγώνων με υπόβαθρο το στοίχημα ήταν η υπόθεση που ξέσπασε το 2005 με πρωταγωνιστή τον γερμανό διαιτητή Ρόμπερτ Χόιτσερ, ο οποίος τιμωρήθηκε με φυλάκιση 14 μηνών για τα ματς που έστησε κατ’ εντολή της σπείρας των κροατών αδελφών Αντε, Μίλαν και Φίλιπ Σάπινα εκ των οποίων φυλακίστηκε τελικά μόνο ο αρχηγός της σπείρας Αντε. Οι Κροάτες επέλεγαν ματς, στοιχημάτιζαν ανάλογα και ο διαιτητής φρόντιζε να έρθει το σωστό αποτέλεσμα. Μερικά χρόνια αργότερα αποδείχθηκε ότι τα αδέλφια Σάπινα αποτελούσαν ένα πλοκάμι ενός ολόκληρου συστήματος που χειραγωγούσε αγώνες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες!
Οι γερμανικές αρχές συνέλαβαν δεκάδες εμπλεκόμενους, μεταξύ των οποίων και ποδοσφαιριστές ομάδων χαμηλότερων κατηγοριών που αποδείχθηκε ότι μετείχαν στην ευρύτερη οργάνωση χωρίς καν να το γνωρίζουν. Το μόνο που ήξεραν ήταν το ποσό που θα έβαζαν στην τσέπη τους στην περίπτωση που το αποτέλεσμα ήταν το «σωστό».
Από τη στιγμή που ακόμη και διοργανώσεις της εμβέλειας του Παγκοσμίου Κυπέλλου έχουν στιγματιστεί, είναι λογικό να υπάρχουν αμφιβολίες και υποψίες ακόμη και για αγώνες προκριματικών. Χαρακτηριστικό, ίσως και υπερβολικό, είναι το παράδειγμα του ρώσου βουλευτή που ζήτησε τη διεξαγωγή έρευνας για τον αποκλεισμό της Εθνικής Ρωσίας από τη Σλοβενία στα μπαράζ για το Μουντιάλ 2010.

Ιταλικά και τουρκικά παρατράγουδα, ακόμη και θανατική ποινή στην Κίνα
Εκατομμύρια ευρώ στην ισοπαλία Κιέβο – Κατάνια
Ενώ στην Τουρκία το σκάνδαλο στημένων αγώνων (με πρωταγωνίστρια την πρωταθλήτρια Φενέρμπαχτσε την οποία η UEFA απέβαλε από το Τσάμπιονς Λιγκ 2011-2012) «θάφτηκε» από τις αθλητικές αρχές περίπου όπως συνέβη και στην Ελλάδα, στη γειτονική Ιταλία οι «καμπάνες» πέφτουν βροχή. Οι έρευνες παραμένουν σε εξέλιξη και όσο περνάει ο καιρός οι διωκτικές αρχές αποκτούν περισσότερα όπλα στην καταπολέμηση της μάστιγας του στοιχηματικού στησίματος μελετώντας ακόμη και το πόσα χρήματα άλλαξαν χέρια σε συγκεκριμένα στοιχήματα. Στην «προαναγγελθείσα» ισοπαλία Κιέβο – Κατάνια 1-1 παίχτηκαν εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 2,38 εκατ. στην εταιρεία Betfair, από τα οποία 2,24 εκατ. ευρώ είχαν επενδυθεί στην ισοπαλία, ενώ ένα μεμονωμένο στοίχημα 217.000 στερλινών (περίπου 230.000 ευρώ) παίχτηκε στο ακριβές σκορ (1-1)!
Επιπλέον οι ιταλικές αρχές δεν δίστασαν να τιμωρήσουν με δεκάμηνο αποκλεισμό τον προπονητή της Γιουβέντους Αντόνιο Κόντε θεωρώντας ότι γνώριζε τη χειραγώγηση δύο αγώνων της Σιένα στη Β’ κατηγορία, την οποία προπονούσε προτού μετακομίσει στο Τορίνο. Στην ίδια υπόθεση τιμωρήθηκαν με υποβιβασμό η Λέτσε κι η Γκροσέτο.
Στην Κίνα, αν και το καθεστώς δεν επιτρέπει τη δημοσίευση «αρνητικών» ειδήσεων, έγινε γνωστό ότι ο κορυφαίος διαιτητής της χώρας Λου Γιουν, που σφύριξε και στο Μουντιάλ 2002, βρέθηκε κατηγορούμενος για συμμετοχή σε στημένα ματς και κινδυνεύει ακόμη και με θανατική καταδίκη αν κριθεί ένοχος. Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Λαϊκής Ημερησίας» ακόμη 100 διαιτητές και προπονητές είναι μπλεγμένοι σε σκάνδαλο στημένων αγώνων και παραμένουν φυλακισμένοι σε στρατόπεδα κοντά στο Πεκίνο και στην Καντόνα.

Τα όπλα FIFA και UEFA για τον εντοπισμό στησίματος αγώνων
Και ανιχνευτής ψεύδους για τη στοιχηματική απάτη
Ο γενικός γραμματέας της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (FIFA) Ζερόμ Βάλκε μιλώντας στο πρόσφατο συνέδριό της, που διοργανώθηκε σε συνεργασία με την Interpol στη Φινλανδία, υποστήριξε ότι «δεν υπάρχει κανένα πρωτάθλημα στον πλανήτη με… ανοσία στην ποδοσφαιρική διαφθορά». Σημειώνεται ότι FIFA και Interpol έχουν υπογράψει από το 2011 δεκαετή σύμβαση συνεργασίας που υπολογίζεται ότι θα στοιχίσει 20 εκατ. ευρώ με στόχο την καταπολέμηση της μάστιγας των στημένων αγώνων. Επικεφαλής του ειδικού τμήματος της Interpol ανέλαβε ο Ραλφ Μούτσκε αντικαθιστώντας τον Κρις Ιτον, ο οποίος είχε θέσει τα θεμέλια της νεοσύστατης υπηρεσίας που στεγάζεται στη Λυών της Γαλλίας.

Το… ραντάρ
Τα τελευταία χρόνια τα κυκλώματα έχουν βρεθεί απέναντι σε αρκετά επικίνδυνους αντιπάλους, καθώς στην «ομάδα» εκείνων που προστατεύουν τον νόμο ανήκει μεταξύ άλλων και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης (Εarly Warning System) της FIFA. Χάρη στη συνεργασία δεκάδων στοιχηματικών εταιρειών, η Διεθνής Ομοσπονδία μπορεί να πληροφορηθεί ύποπτη στοιχηματική δραστηριότητα και να κινείται αναλόγως. Το εν λόγω σύστημα τέθηκε σε λειτουργία το 2007 και εκτός από τις διοργανώσεις της FIFA χρησιμοποιήθηκε και από τη ΔΟΕ στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (UEFA) είχε ανοίξει τον δρόμο υπογράφοντας συμφωνία το 2006 με την εταιρεία Betradar που συνεργάζεται με δεκάδες στοιχηματικές εταιρείες για να παρακολουθούνται περίεργοι στοιχηματισμοί, ενώ λίγο αργότερα το σύστημα συμπεριέλαβε και αρκετές ασιατικές εταιρείες. Από το 2009 το σύστημα της UEFA έχει τον κωδικό BFDS (Betting Fraud Detection System/Σύστημα Ανίχνευσης Στοιχηματικής Απάτης) και παρακολουθεί λεπτομερώς όλους τους αγώνες των πρωταθλημάτων Α’ και Β’ κατηγορίας και του Κυπέλλου των 53 χωρών-μελών της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας. Ενα καινούργιο «όπλο» στην καταπολέμηση του φαινομένου φαίνεται ότι ανακάλυψαν οι αρχές της Σιγκαπούρης. Στο πλαίσιο του πολέμου ενάντια στα κυκλώματα στημένων αγώνων και ποδοσφαιρικής διαφθοράς οι παράγοντες της ομοσπονδίας της ασιατικής χώρας υποχρεώνουν τους ποδοσφαιριστές να υπογράψουν ότι αποδέχονται τους τυχαίους ελέγχους στους οποίους θα υποβάλλονται στον αντιχνευτή ψεύδους. «Το μέτρο φαίνεται αποτελεσματικό και είμαστε ευτυχείς που αποδίδει η μέθοδος. Σίγουρα δεν μπορείς να εξαφανίσεις το πρόβλημα, αλλά μπορείς να το περιορίσεις» παραδέχτηκε ο γραμματέας της ομοσπονδίας Ουίστον Λι, ενώ την πλήρη στήριξη στο πρόγραμμα της Σιγκαπούρης εξέφρασε ο αντιπρόεδρος της FIFA πρίγκιπας Αλί μπιν αλ Χουσεΐν.

Ενστάσεις
Οπως ήταν λογικό όμως, τις ενστάσεις της για το μέτρο κατέθεσε η Διεθνής Ενωση Ποδοσφαιριστών αναφερόμενη στην περίπτωση των παικτών της Λοκομοτίβ Πλόντβιβ που υποχρεώθηκαν απ’ τον εισαγγελέα να περάσουν το σχετικό τεστ. Ο ανιχνευτής ψεύδους χρησιμοποιείται πλέον από αρκετές ανακριτικές και διωκτικές αρχές με θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στη Νότια Κορέα οι ανακρίσεις για στημένα ματς στις οποίες χρησιμοποιήθηκε ανιχνευτής ψεύδους οδήγησαν τις Αρχές στο να απαγγείλουν κατηγορίες σε 46 ποδοσφαιριστές και έξι συλλόγους.
Ισως το πιο σημαντικό όπλο των Αρχών είναι η διάθεση για επιβολή αυστηρών ποινών στους ενόχους, κυρίως από τα αθλητικά δικαστήρια τα οποία σε αντίθεση με τα ποινικά μπορούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο λαμβάνοντας υπόψη ακόμη και σοβαρές ενδείξεις. Αυτό πράττουν παραδοσιακά οι ιταλοί αθλητικοί δικαστές και πλέον το ίδιο φαίνεται να εφαρμόζει και η UEFA. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του οκταετούς αποκλεισμού από κάθε διοργάνωση που επιβλήθηκε στην πρωταθλήτρια Σκοπίων του 2004 Ποπέντα, η οποία στα προκριματικά του Τσάμπιονς Λιγκ είχε στήσει το ματς με την Πιούνικ Αρμενίας. Επιπλέον είχε τιμωρηθεί με διά βίου αποκλεισμό από κάθε ποδοσφαιρική δραστηριότητα ο πρόεδρός της Αλεξάνταρ Ζάμπρτσανετς, καθώς και ο τότε αρχηγός της Νικόλτσε Ζντραφέφσκι.

Αποφάσεις του CAS
Η ομάδα των Σκοπίων, ο πρόεδρός της και ο αρχηγός προσέφυγαν στο Ανώτατο Διαιτητικό Αθλητικό Δικαστήριο της Λωζάννης (CAS), το οποίο ήρε μόνο την ποινή του ποδοσφαιριστή θεωρώντας ότι δεν τεκμηριωνόταν επαρκώς η εμπλοκή του.
Αντιστοίχως από κάθε ποδοσφαιρική δραστηριότητα αποκλείστηκε και ο ουκρανός διαιτητής Ολεγκ Ορεχοφ που πιάστηκε στις δαγκάνες της UEFA και τιμωρήθηκε επειδή δεν κατήγγειλε ότι τον πλησίασε η «μαφία του στοιχήματος» προκειμένου να διαμορφώσει το αποτέλεσμα της αναμέτρησης Βασιλεία – ΤΣΣΚΑ Σόφιας (3-1) τον Νοέμβριο 2009. Η ποινή του παρέμεινε καθώς η έφεσή του στο CAS δεν είχε αποτέλεσμα.
Το σημαντικότερο βέβαια είναι ότι και οι δικαστές του CAS δείχνουν με τις αποφάσεις τους ότι δέχονται τα στοιχεία της UEFA, τα οποία κατά βάση είναι είτε πραγματικοί αριθμοί από στοιχηματικές εταιρείες, που επιβεβαιώνουν ότι υπήρξε ύποπτος στοιχηματισμός σε συγκεκριμένα ματς, είτε είναι ενδείξεις εμπλοκής συγκεκριμένων παραγόντων, διαιτητών ή και αθλητών από καταγραφή συνομιλιών κ.λπ.
Ετσι το ποδόσφαιρο και ο χώρος του αθλητισμού έχουν μια ελπίδα να περιορίσουν τα φαινόμενα χειραγώγησης αγώνων, καθώς ακόμη και από σοβαρές ενδείξεις είναι πιθανό να προκύψουν βαρύτατες ποινές.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ