«Για να επιφέρεις την αλλαγή και για να βρεις ελπίδα για το μέλλον, πρέπει να κάψεις τις πόλεις –ο μόνος δρόμος για την αλληλεγγύη». Με αυτά τα λόγια ο γερμανός σκηνοθέτης Κρίστιαν Πέτσολντ είχε σχολιάσει τα επεισόδια που έκαψαν την Αθήνα τον περασμένο Φεβρουάριο. Τον είχα συναντήσει στο Φεστιβάλ Βερολίνου λίγες μόλις ημέρες μετά την καταστροφή του κέντρου της Αθήνας. Ο σκηνοθέτης που στο Βερολίνο παρουσίασε την τελευταία ταινία του, «Μπάρμπαρα», ήταν ανένδοτος. «Είδατε πώς αντέδρασε το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας;» με είχε ρωτήσει. «Είναι εναντίον της καταπίεσης που δέχεται η Ελλάδα. Αυτός δεν είναι ένας πόλεμος κρατών, αλλά μια ένδειξη αλληλεγγύης ανάμεσα στους εργάτες όλων των λαών».
Οταν πριν από λίγο καιρό τον συνάντησα και πάλι, αυτή τη φορά στην Αθήνα, όπου ήρθε για την παρουσίαση της «Μπάρμπαρα» στο πλαίσιο του φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας Cosmote, του θύμισα τα λόγια του. Προς έκπληξή μου τον άκουσα να αλλάζει γνώμη. «Χθες που έφθασα στην Αθήνα με τους συνεργάτες μου εξεπλάγην από το γεγονός ότι η πόλη ήταν παντελώς έρημη, κενή» είπε, παρομοιάζοντας την Αθήνα του 2012 με την ερημική Νέα Υόρκη μιας παλιάς ταινίας επιστημονικής φαντασίας με τον Τσάρλτον Ιστον, του «Ανθρώπου που αντίκρισε την Κόλαση».
«Ηταν μια εξαιρετικά παράξενη ατμόσφαιρα, με δακρυγόνα και την Αστυνομία διαρκώς και παντού παρούσα. Σκέφτηκα ότι για πρώτη φορά έβλεπα το αληθινό πρόσωπο της κρίσης». Οταν στη συνέχεια ο Πέτσολντ είδε τους δύο καμένους κινηματογράφους, τον «Απόλλωνα» και το «Αττικόν», κατέρρευσε. Γιατί θυμήθηκε ότι πριν από μερικά χρόνια η ταινία του «Jerichow» είχε προβληθεί στο «Αττικόν». «Βλέποντας τα καμένα κτίρια σκέφτηκα αυτό που είχε πει κάποτε ο Βάλτερ Μπένιαμιν: «Οι επαναστάτες πυροβόλησαν τα ρολόγια γιατί ήθελαν να σταματήσουν τον χρόνο». Γιατί η επανάσταση είναι θαυμάσια, αλλά όχι αυτό που την ακολουθεί».
Στον γερμανό σκηνοθέτη έκανε μεγάλη εντύπωση που δεν κάηκαν καταστήματα ή τράπεζες αλλά δύο υπέροχες κινηματογραφικές αίθουσες. «Η εικόνα της Αθήνας με έκανε να αναθεωρήσω τις απόψεις μου. Τώρα πιστεύω ότι κάθε μορφή αιματοχυσίας ή βίας σε περίοδο κρίσης δεν μπορεί παρά να αποβεί εις βάρος των μεταναστών, των αδυνάμων και της Τέχνης».
«Ο καπιταλισμός έχει μολυνθεί»
Η «Μπάρμπαρα» έχει ως φόντο την Ανατολική Γερμανία της δεκαετίας του 1980. Πραγματεύεται την ιστορία μιας νεαρής γιατρού (Νίνα Χος) αποφασισμένης να αποστατήσει στη Δύση. «Αυτό που με ενδιέφερε δεν ήταν να κάνω μια ιστορική ταινία» είπε ο Πέτσολντ. «Με ενδιαφέρει η Ιστορία που συνεχίζεται ως την παρούσα στιγμή». Ο σκηνοθέτης πιστεύει ότι υποσυνείδητα τον ενδιέφερε πολύ η εποχή της δεκαετίας του 1980 στην Ανατολική Γερμανία: «Ηταν μια εποχή κρίσης που μπορεί να παραπέμψει στη σημερινή κατάσταση, όπου βιώνουμε την κατάρρευση ενός ως σήμερα ασφαλούς συστήματος. Τίθεται το ερώτημα «τι μπορεί να κάνει κανείς;»».
Γεννημένος το 1960 στο Χίλντεν της Γερμανίας, ο αριστερών καταβολών Κρίστιαν Πέτσολντ, ο «αρχιεπίσκοπος» του Νέου Γερμανικού Κινηματογραφικού Κύματος που άρχισε να αναπτύσσεται την περασμένη δεκαετία, αφού ολοκλήρωσε τις θεατρικές σπουδές του στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, σπούδασε σκηνοθεσία στη Γερμανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Βερολίνου. Στην εξαιρετική φιλμογραφία του συμπεριλαμβάνονται επίσης οι ταινίες «Wolfsburg» (2003), «Yella» (2007) και το «Jerichow».
Κλείνοντας, του ζήτησα να αναπτύξει περισσότερο τη σκέψη του για την κατάρρευση του καπιταλιστικού συστήματος, που για εκείνον είναι απόρροια της κατάρρευσης του κομμουνισμού. Ο σκηνοθέτης μνημόνευσε την πρόσκληση που του είχε απευθύνει πριν από μερικά χρόνια ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο, «ένα από τα νεοφιλελεύθερα προπύργια του καπιταλισμού». Εκεί του ζήτησαν να κάνει ένα σεμινάριο για την εικόνα της δίωξης (των Αφροαμερικανών, των εβραίων κ.λπ.) στον αμερικανικό κινηματογράφο.
«Εχω την εντύπωση ότι το καπιταλιστικό σύστημα βρίσκεται σε διαδικασία αυτοκάθαρσης –απόδειξη ότι ο καπιταλισμός έχει μολυνθεί εσωτερικά. Το αν θα πάμε προς τα πίσω, στην εποχή του καπιταλισμού του Μάντσεστερ, ή αν θα υπάρξουν κάποιοι θύλακοι ευημερίας με στρατιωτική περιφρούρηση, ή μια κατάρρευση που θα οδηγήσει σε μια νέα δημιουργικότητα, δεν το ξέρω. Δεν θεωρώ πάντως ότι ο καπιταλισμός θα επιβιώσει με φόρμουλες του τύπου «δεν τρώμε κρέας» ή «κάνουμε χορηγίες για τα πεινασμένα παιδιά της Αφρικής»».

πότε & πού:
Η ταινία «Μπάρμπαρα» προβάλλεται στις αίθουσες από την περασμένη Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου. Ολόκληρη η συνέντευξη του Κρίστιαν Πέτσολντ στο ηλεκτρονικό «Βήμα» (www.tovima.gr)

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ