Οι αναστηλώσεις στα Προπύλαια της Ακρόπολης

Ζυγίζει 700 κιλά και είναι ένα τμήμα μόνον του κιονόκρανου των Προπυλαίων της Ακρόπολης (βάρους τεσσάρων τόνων αυτό), που έχει αποκολληθεί από τη θέση του εδώ και ένα χρόνο! Πρόκειται για ένα από τα «μυστικά» που κρατούσαν στην Ακρόπολη οι επιστήμονες, αφού βεβαίως προχώρησαν αμέσως στην περίδεση του κιονόκρανου, που πλέον έφθασε η στιγμή να αναστηλωθεί κανονικά. Το γεγονός άλλωστε, ότι βρίσκεται στη βορειοδυτική γωνία του μνημείου, που δεν είναι επισκέψιμη _ μάλιστα είναι και περισχοινισμένη _ δεν αφήνει περιθώριο κινδύνου για τους επισκέπτες.

Την παρουσίαση της μελέτης λοιπόν για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνουν οι εργασίες παρουσίασε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ο πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως κ. Χαράλαμπος Μπούρας. Τα σημάδια που έχουν αφήσει στα μνημεία της Ακρόπολης ο χρόνος αλλά κυρίως οι εχθρικές επιθέσεις, οι πολιορκίες και οι βομβαρδισμοί είναι αυτά που επουλώνονται σιγά – σιγά μέσω των έργων της Επιτροπής αλλά και της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως.

Ενας κεραυνός που είχε πέσει στα Προπύλαια το 1640 προκάλεσε αυτή την καταστροφή στο κιονόκρανο, καθώς το μνημείο χρησιμοποιούνταν τότε ως πυριτιδαποθήκη, η οποία εξερράγη καταρρίπτοντας ένα τμήμα του. Σ΄ αυτή την έκρηξη οφείλεται κατά τον καθηγητή κ. Μπούρα η θραύση και η μετακίνηση αρχιτεκτονικών μελών ενώ πάντως ακολούθησαν και κατεδαφίσεις των κιόνων από τους Τούρκους, προκειμένου να ενισχύσουν τις αμυντικές εγκαταστάσεις τους. (Στη φωτογραφία αριστερά το κιονόκρανο των Προπυλαίων στο σημείο αποκοπής τμήματός του.)

Η μελέτη του μνημείου ωστόσο αποκάλυψε, ότι η βασική αιτία της αποκόλλησης του τμήματος του κιονόκρανου πρέπει να αναζητηθεί στην αρχαιότητα και μάλλον επρόκειτο για αστοχία του υλικού, δηλαδή του μαρμάρου, το οποίο είχε στο εσωτερικό του ένα μεγάλο κενό, που το καθιστούσε ευάλωτο. Για το λόγο αυτό άλλωστε οι αρχαίοι είχαν ενισχύσει το σημείο με σιδερένιους συνδέσμους καλυμμένους με μόλυβδο. Με την έκρηξη όμως του 1640 αποκαλύφθηκαν κάποιοι από αυτούς αποκαλύφθηκαν και οξειδώθηκαν. Κι όταν, πριν από ένα αιώνα περίπου ο Νικόλαος Μπαλάνος πραγματοποίησε επεμβάσεις συντήρησης χρησιμοποιώντας όμως τα υλικά της εποχής (σίδερα και κόλλα Μάγιερ), η κατάσταση επιδεινώθηκε.

Ετσι τώρα, όχι μόνον το κιονόκρανο αλλά και όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη _έντεκα_ που βρίσκονται πάνω από αυτό πρέπει να αποξηλωθούν για να γίνει ουσιαστική αναστήλωση, αφού βεβαίως απομακρυνθούν πρώτα οι οξειδωμένες σιδερένιες ενισχύσεις. Στη θέση τους θα τοποθετηθούν σύνδεση με τιτάνιο ενώ θα γίνουν και συμπληρώσεις με νέο μάρμαρο. (Στη φωτογραφία αριστερά η βορειοδυτική γωνία των Προπυλαίων με ικριώματα για την προστασία του κιονοκράνου.)

Η αναστήλωση των σπονδύλων εξάλλου, που προβλέπεται για την δυτική κιονοστοιχία είναι βέβαιο, ότι θα συντελέσει πολύ στην εικόνα αλλά και την κατανόηση του μνημείου. Ενας εκ των σπονδύλων μάλιστα εντοπίσθηκε ανάμεσα στα μαρμάρινα θραύσματα, που βρίσκονται Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Δεκατέσσερις μήνες θα απαιτηθούν για την ολοκλήρωση αυτών των επεμβάσεων από την στιγμή της έναρξής τους και οι εργασίες θα γίνονται κλιμακωτά για να μην υπάρχουν πολλές σκαλωσιές. Οσον αφορά την δυτική πλευρά του Παρθενώνα τέλος αναμένεται να τελειώσει το 2015 με κονδύλια του ΕΣΠΑ.