Η δημοσιοποίηση του νέου πακέτου μέτρων, μετά από 100 μέρες διαβουλεύσεων, επιβεβαιώνει την αναμενόμενη σφοδρότητά τους για την κοινωνία και την οικονομία. Τα επιμέρους σημεία έχουν αναμφίβολα έχουν τη σημασία τους, ζωτικής σημασίας όμως είναι να έχουμε και ολόκληρη την ευρύτερη εικόνα:
·Δημοσιονομική εξυγίανση είναι απαραίτητη, και οι Οικολόγοι Πράσινοι είχαμε καταθέσει και συγκεκριμένες προτάσεις γι’ αυτό. Σε μια συγκυρία όμως, όπου η οικονομία ήδη βουλιάζει, δεν υπάρχει κανένας απολύτως τρόπος για μέτρα ύψους 13,5 δις ευρώ χωρίς ακραία πλήγματα στην οικονομία και την κοινωνική συνοχή, πολύ περισσότερο όταν αποκλείεται εκ των προτέρων ο συνυπολογισμός κερδών από καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, δέσμευση των «γκρίζων περιουσιών», τόνωση και αναπροσανατολισμό της πραγματικής οικονομίας.
·Τα 13,5 δις έχουν υπολογιστεί με βάση το στόχο της Δανειακής Σύμβασης για ετήσια πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 4,5% του Α.Ε.Π., από το 2014 και για μια τουλάχιστον δεκαετία. Τέτοια πλεονάσματα, όμως, δεν έχει πετύχει μέχρι τώρα ΚΑΜΜΙΑ χώρα της ευρωζώνης, στοιχείο που κάνει το συγκεκριμένο όρο Οδικό Χάρτη εξόδου της χώρας μας από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Χαρακτηριστικό είναι, άλλωστε ότι τέτοιοι όροι δεν έχουν επιβληθεί ούτε στις υπόλοιπες χώρες του Μηχανισμού Στήριξης.
·Η απαίτηση των εξωπραγματικών αυτών πλεονασμάτων συνδυάζεται με υποχρεωτικό ανώτατο όριο 35% του Α.Ε.Π. στις πρωτογενείς δημόσιες δαπάνες, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαίνεται γύρω στο 45%. Ο ίδιος ο κ. Στουρνάρας, από το βήμα του 2ου Ελληνοκινεζικού Επιχειρηματικού Συνεδρίου στις 18 Σεπτεμβρίου, υπερηφανεύθηκε ότι, αν εφαρμοστούν τα μέτρα, η Ελλάδα «θα καταστεί διεθνώς μια εκ των χωρών με το μικρότερο ποσοστό δημόσιων δαπανών ως ποσοστό του Α.Ε.Π.»: πρακτικά, δηλαδή, οι δυνατότητές της να παραμείνει μια ευρωπαϊκή χώρα και να επενδύσει στη διέξοδο από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση, θα είναι πλήρως ακρωτηριασμένες.
Τα στοιχεία αυτά αποσιωπούνται στο δημόσιο διάλογο, όπου προβάλλεται κυρίως η σφοδρότητα των μέτρων, μαζί με δύο υποτιθέμενα «παράθυρα ελπίδας»: την επιμήκυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής μετά την υιοθέτηση του πακέτου, αλλά και τη «ρήτρα αντικατάστασης» για κάποια από τα πιο επώδυνα μέτρα εφόσον βελτιωθεί η κατάσταση στο μέτωπο της φοροδιαφυγής. Και εδώ, όμως, το φως στο βάθος του τούνελ είναι μάλλον πλασματικό:
·Όσο παραμένει ο θανατηφόρος κλοιός των όρων που επιβάλλουν στην Αθήνα δημοσιονομικούς στόχους εκ των προτέρων ανέφικτους, η επιμήκυνση δεν αποτελεί «μετατροπή της θανατικής ποινής» αλλά επιβεβαίωση και προσωρινή της αναστολή με υψηλότατο τίμημα. Θα δώσει απλώς τη δυνατότητα να μετατεθεί η επίσημη διαπίστωση της αποτυχίας του προγράμματος για μετά τις γερμανικές εκλογές του 2013 και τις ευρωεκλογές του 2014, που μάλλον αποτελούν και τον χρονικό ορίζοντα της κυβερνητικής συνεργασίας ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ.
·Η ρήτρα αντικατάστασης μέτρων συνοδεύεται με «ρήτρα απόκλισης», που απαιτεί επιπλέον μέτρα στην περίπτωση δημοσιονομικών αστοχιών, ενδεχόμενο πολύ πιθανό αν η επιπρόσθετη ύφεση επηρεάσει κι άλλο τα δημόσια έσοδα. Και μόνο η ρήτρα αυτή, αρκεί για να αφαιρέσει κάθε περιεχόμενο από την κυβερνητική υπόσχεση ότι τα τωρινά μέτρα «θα είναι τα τελευταία»
·Από τη δανειακή δόση των 31,5 δις ευρώ, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος θα κατευθυνθεί στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, διασφαλίζοντας ότι απλώς δε θα κλείσουν από έλλειψη κεφαλαιακής επάρκειας. Ουσιαστική ρευστότητα προς την πραγματική οικονομία δεν προβλέπεται, τα έσοδα από τη δημόσια περιουσία είναι όλα εκ των προτέρων δεσμευμένα για τη μείωση του χρέους, η διέξοδος από την κρίση δε μπορεί να στηριχθεί σε ιδιωτικούς αυτοκινητοδρόμους και αμφιλεγόμενες εξορύξεις όπως φαίνεται να πιστεύουν τα τρία κυβερνητικά κόμματα. Η διέξοδος για την πραγματική οικονομία δεν είναι θέμα «πίστωσης χρόνου» όπως δηλώνει ο κ. Βενιζέλος, ή «ανάσας» όπως προτιμά ο κ. Σαμαράς, αλλά ριζικού αναπροσανατολισμού της σε κατευθύνσεις ταυτόχρονων απαντήσεων για οικονομία κοινωνία και περιβάλλον, κατευθύνσεις που το πολιτικό μας σύστημα δεν ενδιαφέρεται καν να διερευνήσει.
Με τα δεδομένα αυτά, τα μέτρα των 13,5 δις δεν είναι ούτε η τελευταία πράξη του δράματος, ούτε το βαρύ αλλά αναγκαίο τίμημα για να μείνουμε στο ευρώ. Αν αληθεύουν μάλιστα οι αποκαλύψεις του κ. Ρουμελιώτη ότι ο ίδιος ο κ. Στρος Καν ως επικεφαλής του Δ.Ν.Τ. είχε προτείνει από την πρώτη στιγμή του Μνημονίου κούρεμα χρέους και μεγαλύτερο χρόνο δημοσιονομικής προσαρμογής (αυτά δηλαδή που αποτέλεσαν το βασικό «αντάλλαγμα» για τη Δανειακή Σύμβαση και τα τωρινά μέτρα), τότε καλούμαστε στην ουσία να πληρώσουμε πρόσφατες επιλογές του εγχώριου πολιτικού συστήματος, επιλογές κατά πολύ χειρότερες και από το ίδιο το Μνημόνιο.
Ο πρόσφατος ξαφνικός (αυτό)περιορισμός των φωνών που ζητούσαν την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, αντικατοπτρίζει απλώς την πολιτική στήριξη της κ. Μέρκελ και του κ. Μπαρόζο προς τον κ. Σαμαρά και τους εταίρους του προκειμένου να περάσουν τα μέτρα: οι λαϊκισμοί του Βορρά θα έχουν προσωρινά κατευναστεί με την αυστηρή τιμωρία του απείθαρχου εταίρου και η γερμανική κυβέρνηση θα έχει την απαραίτητη πίστωση χρόνου για να διασφαλίσει την επανεκλογή της αλλά και να σχεδιάσει περαιτέρω την ελληνική έξωση για τη χρονική στιγμή που θα έχει τις λιγότερες δυνατές συνέπειες στους υπόλοιπους.
Πρακτικά όμως η Ελλάδα θα έχει μπει σε μια δύσκολα αντιστρέψιμη πορεία σύγκλισης, όχι πια με την υπόλοιπη ευρωζώνη, αλλά με τις άλλες δύο βαλκανικές χώρες μέλη της Ε.Ε, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία: συμβολικό είναι ότι καμιά από τις δύο δεν έχει νόμισμα το ευρώ, ούτε προβλέπεται να το αποκτήσει στο ορατό μέλλον.
Προοίμιο της καταθλιπτικής αυτής προοπτικής, αποτελεί μια σειρά ευρωπαϊκών αποφάσεων δυνητικά μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα, που όμως καταλήγουν σε χαμένες ευκαιρίες και σχεδιάζονται ερήμην μας:
·Το «αντιυφεσιακό πακέτο» της Ε.Ε., που αποφασίστηκε χωρίς ουσιαστική ελληνική παρέμβαση στη Σύνοδο Κορυφής της 29-30 Ιουνίου, θα είναι τελικά μόλις 1% του ευρωπαϊκού Α.Ε.Π., πολύ κάτω από τα επίπεδα που θα μπορούσαν να έχουν πραγματικό αντίκτυπο.
·Η απευθείας ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών από τον EFSF σχεδιάστηκε με τρόπο που αποκλείει τις ελληνικές τράπεζες.
·Οι πρόσφατες αποφάσεις για περιορισμένη παρέμβαση της Ε.Κ.Τ. στις αγορές ομολόγων της ευρωζώνης, δεν αφορούν ούτε αυτές την Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό, το «ισχυρό ΟΧΙ» στα μέτρα είναι απαραίτητο, αλλά δεν αρκεί. Εξίσου αδιέξοδες είναι και οι επιλογές όσων επενδύουν στη γρήγορη φθορά των κυβερνητικών εταίρων με την ελπίδα δικής τους ενίσχυσης.
Αυτό που επειγόντως χρειαζόμαστε είναι ένα εναλλακτικό σχέδιο: μαζί με βιώσιμες προτάσεις δημοσιονομικής εξυγίανσης και με όραμα για την πραγματική οικονομία, θα πρέπει να περιλαμβάνει και σχεδιασμό για αναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου, όχι απλώς με επιμέρους πραγματικές ή επικοινωνιακές «ανάσες» αλλά με ουσιαστική αλλαγή της μέχρι τώρα φιλοσοφίας του: επανεξέταση των μέτρων με κριτήριο τις ευρωπαϊκές κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές, ρεαλιστικοί δημοσιονομικοί στόχοι που να μην οδηγούν σε έξοδο από την ευρωζώνη.
Μια τέτοια αναλυτική πρόταση αναδιαπραγμάτευσης είχαμε καταθέσει και οι Οικολόγοι Πράσινοι τον περασμένο Μάιο, πρόταση που εξασφάλισε στο μεγαλύτερο μέρος της και πανευρωπαϊκή στήριξη από τους Πράσινους. Η πρόταση αυτή διατηρεί και σήμερα την επικαιρότητά της, ως αφετηρία διαλόγου για εναλλακτική λύση.
Τις επόμενες ημέρες θα ακουστεί σε όλους τους τόνους το δίλημμα «τα μέτρα, ή εκτός ευρώ». Απάντησή μας ας είναι ότι θέλουμε και το ευρώ και μια ευρωπαϊκή χώρα, και δε δεχόμαστε να θυσιάσουμε τίποτε από τα δύο.
* Ο κ. Ι Παρασκευόπουλος είναι στέλεχος των Οικολόγων Πράσινων
