Η φτώχεια έφθασε στην καρδιά της Ευρώπης

Οι απολύσεις και η μείωση των ωρών εργασίας σε βιομηχανικούς κολοσσούς της Γερμανίας, τα «λουκέτα» σε εργοστάσια όπως αυτό της Peugeot στη Γαλλία, οι νεόπτωχοι-εργαζόμενοι και οι άνεργοι που πληθαίνουν όχι μόνο στην περιφέρεια αλλά και στην καρδιά της ευρωζώνης είναι τα σημάδια που πιστοποιούν ότι η Ευρώπη κάνει γοργά βήματα προς τα πίσω. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προειδοποιούσε προ ολίγων εβδομάδων για την «επερχόμενη κοινωνική εξέγερση» που θα προκαλέσει η συνέχιση των πολιτικών λιτότητας. Στις αρχές της εβδομάδας που πέρασε τη σκυτάλη πήρε υψηλόβαθμο στέλεχος μιας πολυεθνικής για να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου μπροστά στο φάσμα της «φτώχειας που επιστρέφει» στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Κι όμως, οι ευρωπαίοι ηγέτες επιμένουν στην εφαρμογή των συνταγών που διόγκωσαν τις κοινωνικές ανισότητες.

Το μοντέλο του γερμανού καγκελαρίου Γκέχαρντ Σρέντερ για την αντιμετώπιση της ανεργίας επανέρχεται στο προσκήνιο 10 χρόνια μετά την εφαρμογή του ως εισαγόμενη τεχνογνωσία για τις χώρες του Νότου. Η «Ατζέντα 2010» μπορεί να έριξε την ανεργία κάτω από το 7% στη Γερμανία, όμως το αντίτιμο για εκατομμύρια εργαζομένους στη χώρα είναι οι δουλειές των 400 ευρώ.

Η ατμομηχανή της ευρωζώνης, η Γερμανία, της οποίας το οικονομικό θαύμα κάνει ακόμη πολλούς ευρωπαίους ηγέτες να λοξοκοιτάζουν προς το Βερολίνο, δείχνει ότι δεν μπορεί να τραβήξει μόνη την αμαξοστοιχία των υπόλοιπων οικονομιών του κοινού νομίσματος. Τα σημάδια πληθαίνουν, καθώς κολοσσοί όπως η αυτοκινητοβιομηχανία Opel υιοθετούν «εβδομάδα τεσσάρων ημερών» προκειμένου να προσαρμοστούν στην κάθετη πτώση της ζήτησης στην ευρωζώνη.

Η ευρωπαϊκή θυγατρική της αμερικανικής General Motors ανακοίνωσε στις αρχές της εβδομάδας ότι η παραγωγή σε δύο εργοστάσια (ένα εκ των οποίων στο Καϊζερσλάουτερν, όπου εδρεύει η εταιρεία) θα διακοπεί για 20 ημέρες συνολικά ως τα τέλη του έτους, καθώς οι πωλήσεις αναμένεται να παρουσιάσουν πτώση για πέμπτη συνεχή χρονιά εφέτος. Βέβαια οι περικοπές στα ωράρια των περίπου 6.800 εργαζομένων θα αντισταθμιστούν εν μέρει από τα προγράμματα στήριξης της «μερικής ανεργίας» του ομοσπονδιακού κράτους. Ωστόσο αυτά που δεν φαίνονται να αλλάζουν (τουλάχιστον) μεσοπρόθεσμα είναι τα πλάνα αναδιάρθρωσης και οι περικοπές κόστους που σχεδιάζουν πολλές επιχειρήσεις της χώρας. Η Siemens έχει ήδη έτοιμο το δικό της σχέδιο, σύμφωνα με τον επικεφαλής Πέτερ Λέσερ. Ο ίδιος δεν έχει κάνει λόγο για απολύσεις, όμως δεν τις έχει αποκλείσει κατηγορηματικά. Οι «διαρροές» στον γερμανικό Τύπο πάντως κάνουν λόγο για «θυσία χιλιάδων θέσεων εργασίας» στον όμιλο που απασχολεί 400.000 άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αλλωστε μια ματιά στα βιβλία παραγγελιών που καταγράφουν πτώση ζήτησης 23% στο δεύτερο τρίμηνο πείθει και τους πιο αισιόδοξους ότι όσα ψιθυρίζονται για τη Siemens δεν είναι κινδυνολογία.

Τα στοιχεία του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Γερμανίας μαρτυρούν επίσης τον «μαρασμό» της μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης λόγω της γενικευμένης ύφεσης. Τον Ιούνιο οι γερμανικές εξαγωγές σημείωσαν πτώση 1,5%, ενώ αυτές που κατευθύνθηκαν στην ευρωπαϊκή αγορά υποχώρησαν κατά 3%. Το σύνολο των εξαγωγών made in Germany προϊόντων αναμένεται να αυξηθεί μόλις 4% αυτή τη χρονιά (σε παγκόσμια κλίμακα) έναντι του 20% που αυξήθηκε αθροιστικά τα προηγούμενα δύο χρόνια.

Το ζωνάρι αναγκάζονται να σφίξουν και οι εργαζόμενοι σε άλλες επιχειρήσεις της χώρας, όπως η EON και η RWE, που δραστηριοποιούνται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πρώτη σχεδιάζει περικοπές 11.000 θέσεων εργασίας, ενώ η δεύτερη ανακοίνωσε μειώσεις 2.400 θέσεων λόγω περιορισμένης ζήτησης. Μείωση ωραρίου σχεδιάζει και η Bosch Rexroth, η οποία προμηθεύει με μηχανολογικό εξοπλισμό αυτοκινητοβιομηχανίες.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του πρακτορείου Bloomberg μόνο στις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες και στους προμηθευτές τους αναμένεται να χαθούν τουλάχιστον 500.000 θέσεις εργασίας μέσα στο 2012. Μια εξέλιξη απολύτως προβλέψιμη, δεδομένης της ραγδαίας επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου εκατομμυρίων Ευρωπαίων που ανήκουν στις τάξεις των υποαπασχολουμένων, όσων έχουν υποστεί μειώσεις μισθών ή των ανέργων.

Η ανακοίνωση του γαλλικού ομίλου PSA (Peugeot – Citroen) για την οριστική διακοπή της παραγωγής στο εργοστάσιο της Ολνέ κοντά στο Παρίσι ήταν το έναυσμα για να επανέλθει το ζήτημα της αποβιομηχάνισης της χώρας στο προσκήνιο. Το πρώτο κλείσιμο εργοστασίου παραγωγής αυτοκινήτων στη χώρα αποτελεί από μόνο του ένα ισχυρό πλήγμα για την απασχόληση, καθώς ισοδυναμεί με απώλεια 8.000 θέσεων εργασίας. Είναι ωστόσο δηλωτικό της παγίδας στην οποία έχουν πέσει οι ευρωπαϊκές χώρες (και οι ηγεσίες τους) στην προσπάθεια να τηρήσουν με θρησκευτική ευλάβεια το δόγμα λιτότητας που επιβάλλει το Βερολίνο. Η κρίση δεν πλήττει όμως μόνο τον κλάδο των αυτοκινήτων. Αλλοι βιομηχανικοί κολοσσοί της Γαλλίας όπως η Alstom ή η αλυσίδα σουπερμάρκετ Carrefour προγραμματίζουν επίσης μειώσεις προσωπικού.

Πολυεθνικές όπως η Unilever, η οποία παράγει και διακινεί τρόφιμα και προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, επιλέγουν άλλες μεθόδους «αναπροσαρμογής στις νέες συνθήκες». Οπως δήλωσε ο διευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του αγγλοολλανδικού ομίλου Γιαν Ζέιντερβελντ, πολλά προϊόντα, όπως τα απορρυπαντικά και είδη ατομικής καθαριότητας, θα πρέπει στο εξής να πωλούνται σε μικρότερες συσκευασίες με χαμηλότερες τιμές. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τις μεθόδους μάρκετινγκ που εφαρμόζονται σε αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Ινδονησία. «Δεν μπορεί να δαπανά κάποιος 17 ευρώ στο σουπερμάρκετ και εμείς να του προτείνουμε ένα προϊόν που αγγίζει το μισό του προϋπολογισμού του» λέει χαρακτηριστικά το στέλεχος της Unilever.