Ναι, χτυπάω τον άνδρα μου
Μια μέγαιρα σύζυγος με τον πλάστη στο χέρι και ένας μαλθακός, αδύναμος σύζυγος που τις «τρώει»: η συγκεκριμένη, τουλάχιστον γραφική, εικόνα φαντάζει εξωπραγματική. Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα ή για μία ακόμη φορά κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας; Επειτα από έρευνα που δημοσιεύσε το 2008 ο Ευστράτιος Παπάνης, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και πρόεδρος της Ακαδημίας των Πολιτών, διαπιστώθηκε ότι το 34,7% των παντρεμένων ανδρών, το 25,2% των ανδρών σε συμβίωση, το 37,6% των διαζευγμένων, το 48,1% των ανδρών σε διάσταση, το 8% των αρραβωνιασμένων και το 23,5% των ανδρών σε απλή σχέση είχαν πέσει θύματα φυσικής βίας (χαστούκι, κλωτσιά, αμυχές, ρίψη αντικειμένων, τραυματισμός κτλ.), χωρίς να έχουν επιτεθεί εκείνοι πρώτοι. Φυσικά, τα αντίστοιχα ποσοστά στην ψυχολογική βία, την οποία ασκούν οι γυναίκες στους άνδρες, είναι πολύ μεγαλύτερα από τη φυσική, αγγίζοντας μάλιστα το ποσοστό του 89,3% στους παντρεμένους.
«Ενώ ασχολούμασταν με το θέμα της κακοποίησης των γυναικών, δεχτήκαμε παράπονα από άνδρες όχι μόνο για ψυχολογική κακοποίηση, όπως νομίζει το κοινό, αλλά κυρίως για σωματική. Ισως ακούγεται γελοίο ένας άνδρας να κακοποιείται σωματικά από τη γυναίκα του, αλλά είναι κάτι που συμβαίνει» εξηγεί στο ΒΗmagazino o Ευστράτιος Παπάνης και συμπληρώνει: «Μια γυναίκα συνήθως σχεδιάζει την κακοποίηση του άνδρα και πολλές φορές εμπλέκει τα οικογενειακά της δίκτυα, προκαλώντας σοβαρές ζημιές. Ακούσαμε δηλώσεις όπως «δέχτηκα βία από τη γυναίκα μου», μου πέταξε αντικείμενα ή «όταν ήταν σε κρίση η σχέση μας, δέχτηκα απειλές από συγγενείς της, οι οποίοι μου κατέστρεψαν το αυτοκίνητο». Ολα αυτά τα στοιχεία μάς έκαναν να ξεκινήσουμε αυτή την έρευνα – η οποία δέχτηκε τα πυρά πολλών γυναικείων σωματείων και συλλόγων – χρησιμοποιώντας τα ίδια κριτήρια σχετικά με τις πράξεις κακοποιήσης που αναφέρονται και στις γυναίκες. Το πρόβλημα δεν είναι να δείξουμε ποιο φύλο κακοποιείται περισσότερο, αλλά να αναδείξουμε την πορεία και την έκταση της ενδοοικογενειακής βίας. Δυστυχώς, ένας άνδρας δεν θα πάει στο νοσοκομείο ή στην Αστυνομία να καταγγείλει κακοποίηση, ενώ ευτυχώς όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν το θάρρος να το κάνουν. Η κακοποίηση του άνδρα αποσιωπάται, θεωρείται ανέκδοτο και πολλοί σύλλογοι γυναικών δεν παραδέχονται καν ότι υπάρχει» καταλήγει.
Η αλήθεια είναι ότι για τους νεαρούς Ελληνες τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Εγκλωβισμένοι στα στερεότυπα που τους κληροδότησε ο πατέρας τους, συνεχίζουν να προσποιούνται στις αντροπαρέες τα σκληρά αρσενικά, αρνούμενοι να παραδεχτούν ότι πλέον είναι το αξεσουάρ της συζύγου τους. Τα πράγματα άλλαξαν και δεν το κατάλαβαν. Μεγάλωσαν βλέποντας τη μητέρα τους να τρέχει σαν άλλη Μαίρη Παναγιωταρά, αλλά σήμερα o Κηλαηδόνης άνετα θα μπορούσε να έχει γράψει για τους ίδιους το γνωστό τραγούδι «της εργαζόμενης μητέρας και καλής νοικοκυράς». Και καταλήγουμε στο ερώτημα που καίει: είναι οι άνδρες οι «νέες» γυναίκες;
Ο φεμινισμός της μπάμιας
«Οι διακρίσεις εναντίον των ανδρών είναι ένα θέμα που δεν έχει αναγνωριστεί από την κοινωνία. Οταν πάλι τίθεται, λίγοι είναι εκείνοι που το παίρνουν σοβαρά». Ο Ντέιβιντ Μπενατάρ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν και συγγραφέας του βιβλίου «Τhe Second Sexism», το οποίο έχει αναθερμάνει τη συζήτηση για τις διακρίσεις που υφίστανται οι άνδρες, είναι καταιγιστικός καθώς μιλάει στο BHmagazino: «Στον ανεπτυγμένο κόσμο τα αγόρια, σε ποσοστά πολύ μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα των κοριτσιών, εγκαταλείπουν το σχολείο, ενώ όλο και λιγότεροι άνδρες εισέρχονται στο πανεπιστήμιο. Σε επαγγελματικό επίπεδο, το ανδρικό φύλο αδικείται από θετικά μέτρα που θεσπίζονται ώστε να ευνοηθούν οι γυναίκες. Στο οικογενειακό δίκαιο, σε υποθέσεις διαζυγίων, οι άνδρες έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να αναλάβουν την επιμέλεια των παιδιών τους. Παράλληλα, οι γκέι είναι πιο συχνά θύματα εγκλημάτων μίσους σε σχέση με τις λεσβίες, ενώ τους επιτρέπεται να υιοθετήσουν παιδιά πιο δύσκολα από ό,τι σε ομοφυλόφιλες γυναίκες». Μήπως είναι δύσκολο τελικά να είσαι άνδρας;
«Αυτός ο φούρνος είναι τόσο απλός στη χρήση του, που ακόμη και ένας άνδρας μπορεί να τον χειριστεί» κατέληγε μια διαφήμιση η οποία προβλήθηκε στο εξωτερικό. Το σεξιστικό αστείο είναι φανερό, αλλά η διαμαρτυρία οποιουδήποτε συλλόγου προστασίας ανδρικών δικαιωμάτων θα φάνταζε αν μη τι άλλο σουρεαλιστική. Βέβαια, οι αντιδράσεις ήταν πολύ διαφορετικές όταν πριν από μερικά χρόνια προβλήθηκε στη χώρα μας μια μάλλον συμπαθητική διαφήμιση, η οποία παρουσίαζε έναν «πολλά βαρύ» και ασήκωτο σύζυγο να φαντασιώνεται ότι επιστρέφει τη γυναίκα του στην πεθερά του επειδή του μαγείρεψε… μπάμιες. Το παρεξηγημένο λαχανικό ήταν ικανό να προκαλέσει θυελλώδεις αντιδράσεις: το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων απαίτησε την απαγόρευση της εν λόγω διαφήµισης, η Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων υποστήριξε ότι «παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα», ενώ σύγχρονες σουφραζέτες λέγεται ότι εισέβαλαν σε κατάστημα της διαφημιζόμενης εταιρείας αφήνοντας μπροστά στους έκπληκτους υπαλλήλους τάπερ με μπάμιες. Ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί κανείς με αυτές τις αντιδράσεις ή όχι, ένα είναι σίγουρο: αν η αντίστοιχη διαφήμιση παρουσίαζε έναν άνδρα να «επιστρέφεται» από τη σύζυγό του στη μαμά του, δεν θα ήμασταν και τόσο πολύ ευαίσθητοι.
Show me the money
«Δουλεύω ως γραμματέας» είπε χαμογελώντας η φίλη μου στον γοητευτικό μπάρμαν που μας είχε πιάσει κουβέντα εκείνο το σαββατόβραδο. «Δεν είναι δυνατόν», σκέφτηκα από μέσα μου, «κάτι λάθος άκουσα». Και όμως, η καλή μου φίλη είχε συνειδητά αποποιηθεί τη διευθυντική θέση την οποία με τόσο κόπο κέρδισε, προκειμένου να φανεί ελκυστική σε έναν άγνωστο άνδρα. «Τι θέλεις να κάνω; Μόλις καταλάβουν ότι βγάζεις περισσότερα από αυτούς και έχεις επιτελική θέση, εξαφανίζονται» μου είπε χαρακτηριστικά, κόβοντας την κουβέντα. Επειτα από πάλη αιώνων, η γυναίκα κατάφερε, λοιπόν, να βγει από την κουζίνα, να μπει στην αγορά εργασίας, να διεκδικήσει την οικονομική ανεξαρτησία της και πολλές φορές – στις νέες μορφές οικογένειας – να γίνει η «κουβαλήτρα» του σπιτιού. Αισθανόμουν πραγματικά υπερήφανη όταν διάβασα στο βιβλίο «Τhe Richer Sex» της Λίζα Μούντι ότι το 40% των Αμερικανίδων ήδη κερδίζει περισσότερα σε σχέση με τον σύζυγό τους. Ομως, όπως φαίνεται, η οικονομική υπεροχή των γυναικών ήταν πράγματι πρόβλημα σε πολλές σχέσεις: «Σήμερα, όταν σε ένα ζευγάρι η γυναίκα κερδίζει περισσότερα από τον σύντροφό της, είναι πιθανό ο άνδρας να αισθανθεί ανεπαρκής και ευάλωτος, ή ακόμη και κατώτερος, επειδή δεν είναι ο οικονομικά «κυρίαρχος». Συχνά αναδύονται και συναισθήματα ανασφάλειας που οφείλονται σε κυρίως δύο παράγοντες» αναφέρει στο ΒΗmagazino η σεξολόγος, ψυχολόγος και σύμβουλος σχέσεων Τάνια Μπαταλαμά και συμπληρώνει: «Μπορεί ο άνδρας να φοβάται ότι εφόσον η σύντροφός του δεν εξαρτάται οικονομικά από τον ίδιο, είναι πιο εύκολο να εγκαταλείψει τη σχέση αν κάτι δεν την ικανοποιεί. Επιπλέον, μπορεί να νομίζει ότι απειλείται από άνδρες που κερδίζουν περισσότερα χρήματα από τον ίδιο, καθώς επικρατεί το στερεότυπο ότι οι γυναίκες θεωρούν την οικονομική επιφάνεια σημαντικό κριτήριο για την επιλογή συντρόφου.
Κάτι ευνουχισμένα παλικάρια
Ολα αυτά έχουν αποτέλεσμα να μειώνεται η αυτοεκτίμηση του άνδρα και η εμπιστοσύνη του προς τη σύντροφό του, πράγμα που με τη σειρά του μπορεί να κλονίσει τον δεσμό του ζευγαριού. Συμπτώματα αυτής της κατάστασης συχνά μπορεί να εμφανιστούν και στη σεξουαλική συμπεριφορά του άνδρα και να εκδηλωθούν, για παράδειγμα, με μειωμένη ερωτική επιθυμία ή (ακόμη χειρότερα) με στυτική δυσλειτουργία. Μια παράλληλη ερωτική σχέση που θα έχει στόχο να αυξήσει την αυτοπεποίθησή του δεν είναι σπάνιο φαινόμενο».
Η γκρίνια στη γυναικοπαρέα εκείνο το βράδυ ήταν η γνωστή. «Μα, πού πήγαν οι άνδρες;», «γιατί έγιναν μαλθακοί;», «πού θα βρω ένα πραγματικό αρσενικό;» κτλ. Οταν στην παρέα προστέθηκαν και κάποιοι εκπρόσωποι του αντίθετου φύλου, η απάντηση που έδωσαν ήταν πραγματικά αποστομωτική: «Μας ευνουχίσατε. Εμείς δεν ζητάμε τίποτε περισσότερο από μια τρυφερή γυναίκα, μια γατούλα» κατέληγαν. Στο άκουσμα της λέξης «γατούλα» κάτι σκίρτησε μέσα μου. Αν είναι οι γυναίκες να κλειστούν ξανά στο σπίτι, να κρύβουν την οικονομική τους ανεξαρτησία, να είναι καλές γυναικούλες και να «νιαουρίζουν» προκειμένου να θρέφουν τον μάταιο ανδρικό εγωισμό, τότε, ευχαριστώ, δεν θα πάρω. Το σκληρό αρσενικό α λα Μάρλον Μπράντο ας περιμένει στη γωνιά του. Τα πράγματα άλλαξαν και αν οι άνδρες είναι πράγματι οι «νέες γυναίκες», ένα πράγμα μπορεί να τους πει κανείς: ας πρόσεχαν!
