Στο άκουσμα της λέξης «καλοκαίρι» το μυαλό πλημμυρίζει από χιλιάδες πολύχρωμες εικόνες, γεμάτες αρμύρα και θάλασσα. Ποιος δεν έχει απολαύσει μια δροσερή βουτιά στα καταγάλανα νερά μέσα στην πυρά της ημέρας και ποιος δεν έχει νιώσει την απόλυτη γαλήνη και ελευθερία βυθίζοντας ξυπόλυτος τα πέλματά του στη χρυσή άμμο; Εχετε σκεφθεί ποτέ πώς μπορεί να μοιάζουν σε μεγέθυνση οι μικροσκοπικοί κόκκοι άμμου που τρυπώνουν επίμονα ανάμεσα στα δάχτυλα; Η αλήθεια είναι ότι κάτω από τα πόδια μας βρίσκεται στρωμένος ένας αμύθητος θησαυρός βιολογικής και γεωλογικής ιστορίας εκατομμυρίων ετών, ικανός να μας κάνει όλους μας να νιώσουμε βασιλιάδες έστω και για μια στιγμή!
Το μυστήριο των μικροσκοπικών κόκκων άμμου αποτελεί αντικείμενο μελέτης του δρος Γκάρι Γκρίνμπεργκ κατά τα τελευταία 12 χρόνια. Ο ίδιος, ερευνητής βιοϊατρικής και πρώην επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας, έχει αφιερώσει τη ζωή του στην ανάπτυξη τρισδιάστατων μικροσκοπίων με τη βοήθεια των οποίων κατάφερε να απαθανατίσει τα λιλιπούτεια «πετράδια» της παραλίας.
Στον κόσμο της… Λίλιπουτ
Ο ερευνητής-φωτογράφος δρ Γκάρι Γκρίνμπεργκ.
Τι ήταν αυτό όμως που κίνησε την περιέργεια στον ερευνητή ώστε να θελήσει σε ρόλο Γκιούλιβερ να εξερευνήσει τον εκθαμβωτικό μικρόκοσμο των ακτών; Εμείς εντοπίσαμε τον δρα Γκρίνμπεργκ στη Χαβάη και μάθαμε για το καλλιτεχνικό του εγχείρημα με έντονη δόση επιστήμης.
«Ολα ξεκίνησαν πριν από 12 χρόνια, όταν ακόμη ζούσα στη Φιλαδέλφεια και ασχολιόμουν με την ανάπτυξη τρισδιάστατων μικροσκοπίων. Ο αδελφός μου, που ζούσε στο Μάουι, στη Χαβάη, στην προσπάθειά του να με πείσει να τον επισκεφθώ, μου έστειλε ένα κουτί από φιλμ γεμάτο άμμο» εκμυστηρεύεται στο «Βήμα» ο ευρηματικός ερευνητής και φωτογράφος. «Πέρασαν αρκετοί μήνες και το κουτί παρέμεινε επάνω στο ράφι, όπου το είχα ξεχάσει. Ωσπου μια μέρα αποφάσισα να δω την άμμο μέσα από το μικροσκόπιό μου και πραγματικά μαγεύτηκα από την εικόνα που αντίκρισα».
Σύμφωνα με τον ειδικό, τα ενισχυμένα μικροσκόπια που έχει αναπτύξει κατά την τελευταία 20ετία τον έχουν βοηθήσει να «διεισδύσει» όσο το δυνατόν βαθύτερα στον αμύθητο θησαυρό της άμμου και να τραβήξει φωτογραφίες απαράμιλλης ποιότητας.
«Πρόκειται για μικροσκόπια τύπου Edge-3D τα οποία διαθέτουν εξειδικευμένο φωτισμό, με αποτέλεσμα να καθίσταται εφικτή η λήψη φωτογραφιών εξαιρετικής λεπτομέρειας» υποστηρίζει ο δρ Γκρίνμπεργκ.
Παραθαλάσσιος πλούτος στο μικροσκόπιο
Το αποτέλεσμα είναι πραγματικά καθηλωτικό: κωνοειδείς, σπειροειδείς και ακαθόριστοι σχηματισμοί, κρυστάλλινα ή φουσκωτά λευκά σπογγοειδή αστεράκια, ανάγλυφα θραύσματα από όστρακα και κοχύλια και όλα αυτά σε μια πανδαισία χρωμάτων.
«Οι περισσότεροι κόκκοι άμμου στη Γη έχουν σχηματιστεί από τη διάβρωση των βουνών και άλλων βιολογικών υλικών, όπως π.χ. κοχύλια, κοράλλια και μικροσκοπικοί οργανισμοί, οι οποίοι ζουν σε “σπιτάκια” από πυριτικό άλας ή ανθρακικό ασβέστιο» μας περιγράφει ο επιστήμονας-φωτογράφος.
«Τα βουνά υψώνονται εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Η αργή τους διάβρωση οδηγεί στη δημιουργία μικροσκοπικών κόκκων άμμου. Στη συνέχεια ποταμοί και ρυάκια μεταφέρουν την άμμο στις παραλίες των ωκεανών ή στις όχθες των λιμνών. Για το λόγο αυτόν μπορούμε να πούμε ότι η άμμος σε κάθε παραλία του πλανήτη αποτελεί την αντανάκλαση της γεωλογικής ταυτότητας της κάθε περιοχής αλλά και της οικολογικής ταυτότητας της θαλάσσιας πανίδας της, που με τη σειρά της παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της διάβρωσης σκληρών υλικών σε κόκκους άμμου. Οπότε, σύμφωνα με το μικροσκόπιό μου, κάθε παραλία είναι μοναδική» προσθέτει.
«Αμακιγιάριστη» ομορφιά
Η αψεγάδιαστη όψη των κόκκων ωστόσο θα μπορούσε να φαντάζει «πειραγμένη». Η ζωντάνια των χρωμάτων, όμως, όπως μας διαβεβαιώνει ο δρ Γκρίνμπεργκ, είναι πέρα για πέρα αληθινή.
«Τα χρώματα των κόκκων είναι πραγματικά. Η αλήθεια είναι ότι ο κάθε κόκκος έχει διαφορετικό χρώμα και ο λόγος για τον οποίο δεν μπορούμε να το διακρίνουμε με γυμνό μάτι είναι το υπερβολικά μικρό μέγεθός του. Αυτό που βλέπουμε εμείς κυμαίνεται στους τόνους του μπεζ. Ενα μικροσκόπιο όμως αποκαλύπτει την τεράστια ποικιλία χρωμάτων που υπάρχει στη φύση» αναφέρει ενθουσιασμένος ο ερευνητής.
Ολη η άμμος σε ένα βιβλίο
Το εντυπωσιακό βιβλίο του δρος Γκρίνμπεργκ διατίθεται από την ιστοσελίδα του www.sandgrains.com, προς περίπου 32 ευρώ (με έξοδα αποστολής).
Ο δρ Γκρίνμπεργκ «έκλεισε» την εντυπωσιακή συλλογή των «αρμυρών» φωτογραφιών του στο βιβλίο «A Grain of Sand: Νature’s secret wonder» (Ενας κόκκος άμμου: Το μυστικό θαύμα της φύσης), όπου μέσα από 112 σελίδες παρουσιάζεται σε μεγέθυνση το μεγαλείο κόκκων άμμου με καταγωγή από διάφορα σημεία του πλανήτη όπως η Χαβάη, η Ιρλανδία, η Ιαπωνία, η Καλιφόρνια, οι Βερμούδες και η Μινεσότα.
«Οι περισσότεροι κόκκοι που έχω φωτογραφίσει μου έχουν σταλεί από άλλους. Φίλοι αλλά και άγνωστοι με έχουν βοηθήσει πολύ σε αυτό το κομμάτι στέλνοντάς μου πλούσια δείγματα από διάφορα μέρη του κόσμου» παραδέχεται.
«Μέσα από το βιβλίο μου προσπαθώ να δείξω στους αναγνώστες ότι κάτι τόσο απλό και αμελητέο όπως ένας κόκκος άμμου μπορεί να είναι μοναδικό, πανέμορφο και σχεδόν μαγικό αν το δει κανείς από τόσο κοντά. Το μικροσκόπιο μας αποκαλύπτει τον κρυφό μικρόκοσμο που μας περιβάλλει. Αν έχετε ένα παιδί ή ένα εγγόνι, ενθαρρύνετε την περιέργειά του δείχνοντάς του πώς μοιάζει ο κόσμος κάτω από τον φακό ενός μικροσκοπίου».
Στην ερώτηση αν έχει ποτέ περπατήσει στις χρυσαφένιες αμμουδιές της Ελλάδας ο ίδιος απαντά αρνητικά.
«Πραγματικά μετανιώνω για το γεγονός ότι βρέθηκα στην Ελλάδα μόνο μία φορά το 1957 για δύο ημέρες. Θυμάμαι καλά την Αθήνα και είχα εντυπωσιαστεί με το πόσο μοντέρνα πόλη ήταν ήδη από τότε» μας λέει.
Κοιτάξτε γύρω σας!
Τα τελευταία χρόνια ο δρ Γκρίνμπεργκ, ο οποίος χαρακτηρίζει τον εαυτό του «καλλιτέχνη», είναι μόνιμος κάτοικος Χαβάης. Στην παρούσα φάση έχει περάσει στη μελέτη δειγμάτων άμμου από τη Σελήνη τα οποία είχαν ληφθεί κατά τη διάρκεια των αποστολών «Apollo» της NASA.
Βασική πηγή έμπνευσής του, όπως υποστηρίζει, αποτελεί το δέσιμο που έχει αποκτήσει με τη χαβανέζικη φύση, το οποίο θεωρεί «δώρο».
«Ναι, η αλήθεια είναι ότι η Χαβάη με εμπνέει ως καλλιτέχνη. Υπάρχουν τόσο πολλά που μπορεί να μάθει κανείς από τη φύση. Πιστεύω ότι το να ζει κανείς κοντά της, μακριά από τις πιεστικές απαιτήσεις ενός σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος, αποτελεί τεράστιο προνόμιο και μεγάλη απόλαυση. Αισθάνομαι πραγματικά τυχερός που ζω σε ένα τόσο γαλήνιο περιβάλλον» επισημαίνει.
Σύμφωνα με τον αμερικανό αστρονόμο Καρλ Σέιγκαν, «ο αριθμός των άστρων ολόκληρου του Σύμπαντος είναι μεγαλύτερος από εκείνον όλων των κόκκων άμμου σε όλες τις παραλίες του πλανήτη». Παρά το αμελητέο μέγεθός τους, τα μικροσκοπικά «αστεράκια» της παραλίας κρύβουν ένα σχεδόν απόκοσμα «εθιστικό» κάλλος.
«Ρίξτε μια πιο προσεκτική ματιά σε όλη την ομορφιά που σας περιβάλλει» προτείνει ο δρ Γκρίνμπεργκ. Και – πού ξέρετε; – ίσως αυτό που θα ανακαλύψετε σας ανταμείψει και με το παραπάνω…
