Η επανάσταση του φυσικού αερίου πρέπει να είναι «καθαρή»

Βρισκόμαστε εν μέσω μιας επανάστασης του φυσικού αερίου στην Αμερική – επανάσταση που θα μπορούσε ενδεχομένως να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού στην οικονομία, το περιβάλλον και την εθνική μας ασφάλεια, αν κάνουμε το σωστό.

Τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου που βρίσκονταν ως τώρα κρυμμένα σε σχιστολιθικά πετρώματα σε όλη την Αμερική, και στα οποία μόλις πρόσφατα αποκτησαμε πρόσβαση, χάρη σε επαναστατικές ανακαλύψεις όπως η σεισμική απεικόνιση, η οριζόντια διάτρηση και η υδραυλική ρωγμάτωση, ή «υδρορωγμάτωση» (hydraulic fracturing η «fracking», στη σχετική ορολογία), μας δίνουν τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε τον «βρώμικο» άνθρακα με το πολύ πιο «καθαρό» φυσικό αέριο ως την μεγαλύτερη πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Αμερική.

Το φυσικό αέριο μπορεί επίσης σύντομα να χρησιμοποιηθεί και για την κίνηση αυτοκινήτων, φορτηγών και πλοίων. Αυτό μας βοηθά να μειώσουμε τις εκπομπές μας σε διοξείδιο του άνθρακα νωρίτερα από το αναμενόμενο και μας κάνει να αισθανόμαστε πιο ασφαλείς στο θέμα της ενέργειας. Ακόμη, εάν οι τιμές παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα, μπορεί να δώσει στην Αμερική τη δυνατότητα να επαναφέρει στη χώρα τα εργοστάσια που έχει «αποδημήσει» στο εξωτερικό.

Ωστόσο, όπως το θέτει ο Χαλ Χάρβει, ειδικός σε θέματα ενέργειας και κλιματικής αλλαγής, υπάρχει μόνο ένα μεγάλο, εξαιρετικά σημαντικό ερώτημα που μένει να απαντηθεί για αυτήν την αφθονία φυσικού αερίου: «Θα είναι άραγε μια μετάβαση σε ένα καθαρό ενεργειακό μέλλον, ή απλά θα αναβάλλει το καθαρό ενεργειακό μέλλον για αργότερα;». Αυτό είναι το ερώτημα – γιατί το φυσικό αέριο παραμένει πάντα ένα ορυκτό καύσιμο.

Το καλό είναι ότι το φυσικό αέριο εκπέμπει κατά την καύση του τη μισή ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τον άνθρακα και, ως εκ τούτου, συμβάλλει αναλογικά μόνο κατά το ήμισυ στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ακόμη καλύτερο είναι το γεγονός ότι η περίσσεια σε αποθέματα φυσικού αερίου καθιστά ανέξοδη την αντληση του.

Υπάρχει όμως ένα «κρυμμένο», μακροπρόθεσμο κόστος: μία παρατεταμένη επάρκεια σε φυσικο αερίο θα μπορούσε να υπονομεύσει νέες επενδύσεις στα συστήματα αιολικής, ηλιακής και πυρηνικής ενέργειας καθώς και στα συστήματα ενεργειακής απόδοσης – τα οποία έχουν μηδενικές εκπομπές – και θα μπορούσε έτσι να μας κρατήσει εξαρτημένους από τα ορυκτά καύσιμα για δεκαετίες.

Κάτι τέτοιο θα ήταν απερίσκεπτο. Οι ακραίες ξηρασίες και πλημμύρες που εκδηλώθηκαν φέτος σε όλο τον πλανήτη βρίσκονται σε απόλυτη συνάρτηση με μοντέλα χαοτικής μη γραμμικής κλιματικής αλλαγής. Μετά και τα ιστορικά υψηλά επίπεδα θερμοκρασιών που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του έτους, δεν προκάλεσε καθόλου έκπληξη την περασμένη εβδομάδα η είδηση ότι το αμερικανικό Υπουργείο Γεωργίας έχει πλέον ανακηρύξει σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης περισσότερες από τις μισές κομητείες των Ηνωμένων Πολιτειών – 1.584 σε 32 πολιτείες – όπου οι καλλιέργειες και τα βοσκοτόπια έχουν καταστραφεί ολοσχερώς από την ξηρασία.

Για το λόγο αυτό, στις 29 Μαΐου η βρετανική εφημερίδα The Guardian παρέθεσε το σχόλιο του Φατίχ Μπιρόλ, του επικεφαλής οικονομολόγου της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, ο οποίος δήλωσε ότι «μια χρυσή εποχή για το φυσικό αέριο δεν αποτελεί απαραίτητα και μια χρυσή εποχή για το κλίμα» – εάν το φυσικό αέριο τελικά υπερκεράσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η Μαρία φαν ντερ Χόεβεν, εκτελεστική διευθύντρια της ΔΥΕ, προέτρεψε τις κυβερνήσεις να διατηρήσουν ως έχουν τις επιδοτήσεις και τους κανονισμούς τους προκειμένου να ενθαρρύνουν επενδύσεις στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια και σε άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας «τα επόμενα χρόνια» ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές.

Ωστόσο, ενώ το φυσικό αέριο είναι «καθαρότερο» από τον άνθρακα, η αντληση του μπορεί να γίνει πολύ βρώμικη. Πρέπει να το κάνουμε με τον σωστό τρόπο. Για παράδειγμα, το «πλεονέκτημα» εναντι του άνθρακα μπορεί να υπονομευθεί από διαρροή φυσικού αερίου ατελούς καύσης από φρεάτια και αγωγούς, διότι το μεθάνιο – το κύριο συστατικό του φυσικού αερίου – είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, ισχυρότερο και από το διοξείδιο του άνθρακα.

Οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες μπορούν εύκολα να διατηρήσουν υψηλες προδιαγραφες ασφαλειας στις διαδικασίες αντλησης, αλλά μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων με χρήση υδρορωγμάτωσης πραγματοποιείται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο. Τα πρότυπα ασφαλείας που μπορούν να καταστήσουν την υδρορωγμάτωση φιλική προς το περιβάλλον δεν κοστίζουν ακριβά, αλλά οι μεγάλες εταιρείες εξόρυξης θέλουν να βεβαιωθούν ότι οι κύριοι των μικρών επιχειρήσεων είναι, εξίσου, υποχρεωμένοι να τα ακολουθήσουν ούτως ώστε για όλους να ισχύει το ίδιο κόστος αντλησης.

Στις 19 Ιουλίου, το περιοδικό Forbes πήρε συνέντευξη από τον Τζορτζ Φιντίας Μίτσελ, ο οποίος τη δεκαετία του 1990 υπήρξε πρωτοπόρος στη χρήση της μεθόδου της υδρορωγμάτωσης για την αντληση φυσικού αερίου από στεγανά σχιστολιθικά πετρώματα. Σύμφωνα με το Forbes, ο Μίτσελ υποστήριξε ότι απαιτείται η θέσπιση κανονισμών για την υδρορωγμάτωση από το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, όχι μόνο από τις πολιτείες: «Αν δεν το κάνουν σωστά, μπορεί να υπάρξει πρόβλημα», αναφέρει.

Δεν δικαιολογείται να μη γίνει σωστά. «Υπάρχουν καλές τεχνικές ώστε να γίνει με ασφάλεια οι οποίες πρέπει να ακολουθηθούν με τον σωστό τρόπο», δηλώνει. Ωστόσο, οι μικρότερες ανεξάρτητες εταιρείες αντλησης «είναι ανεξέλεγκτες». «Είναι δύσκολο να ελέγξει κανείς αυτές τις ανεξάρτητες εταιρείες. Εάν κάνουν κάτι επικίνδυνο ή με λανθασμένο τρόπο, θα πρέπει να τιμωρηθούν.»

Ο Φρεντ Κρουπ, πρόεδρος του Ταμείου Περιβαλλοντικής Άμυνας, ο οποίος έχει επεξεργαστεί τα πρότυπα εξόρυξης σε συνεργασία με την κυβέρνηση και με διάφορες εταιρείες, προσθέτει: «Τα πλεονεκτήματα για την οικονομία και την εθνική μας ασφάλεια που θα προκύψουν από το φυσικό αέριο είναι εμφανή, αλλά αν επισκεφθεί κανείς μερικές από αυτές τις περιοχές που παρουσιάζουν εντατική ανάπτυξη, εξίσου εμφανείς είναι και οι περιβαλλοντικές συνέπειες.»

Χρειαζόμαστε εθνικά αποδεκτά πρότυπα για τον έλεγχο της διαρροής μεθανίου, για τον έλεγχο του νερού που χρησιμοποιείται κατά τη διαδικασία της υδρορωγμάτωσης – από πού αντλείται, πώς γίνεται η διαχείριση του μολυσμένου νερού που προέρχεται από τη διαδικασία της υδρορωγμάτωσης και πώς προστατεύεται από αυτό ο υδροφόρος ορίζοντας – καθώς και για τη διασφάλιση του δικαιώματος των τοπικών κοινοτήτων να πουν «όχι» στην αντληση αερίου από την περιοχή τους.

«Το βασικό μήνυμα», δήλωσε ο Κρουπ, «είναι ότι πρέπει να διαμορφωθούν οι σωστοί κανόνες. Απαιτείται πραγματική ικανότητα επιθεώρησης και σχέδια συμμόρφωσης σε περιπτώσεις όπου οι εταιρείες πιστοποιούν ότι έχουν κάνει αυτό που πρέπει και υπάρχουν σοβαρές κυρώσεις εάν ψεύδονται.»

Οι ενεργειακές εταιρείες που επιθυμούν να διατηρήσουν «ελαστικούς» τους κανονισμούς πρέπει να κατανοήσουν ότι μια σειρά από πιθανές κακοτυχίες σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο θα προκαλέσουν – δικαίως – περιβαλλοντικές αντιδράσεις, εαν δεν ελεγχθούν. Πρέπει επίσης να κάνουμε το σωστό και για την οικονομία. Θα χρειαστούμε περισσότερα έσοδα από τη φορολογία για να κερδίσουμε το στοίχημα του προϋπολογισμού τον Ιανουάριο.

Γιατί, λοιπόν, να μην εφαρμόσουμε έναν φόρο στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που θα αποφέρει αρκετά χρήματα ώστε να μειωθεί το έλλειμμα και να περιοριστούν οι φόροι σε πρόσωπα και επιχειρήσεις – και που θα εξασφαλίσει ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παραμένουν ανταγωνιστικές με το φυσικό αέριο; Κάτι τέτοιο θα διασφάλιζε ότι η επανάσταση του φυσικού αερίου θα αλλάξει την ίδια την Αμερική, όχι απλώς το δικτυο παροχής ηλεκτρισμού.