Σίγουρα δεν υπάρχει ωραιότερη από τη φυσική σκιά, που προσφέρει κάποιο αναρριχώμενο φυτό επάνω σε μια πέργκολα. Δεν ανήκουν σε συγκεκριμένες οικογένειες ούτε έχουν συγκεκριμένη γεωγραφική προέλευση, αλλά εμφανίζονται σε τροπικές περιοχές. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι οι μεγάλοι σε μήκος και λεπτοί βλαστοί, με τους οποίους μπορούν να αναρριχηθούν καλύπτοντας πέργκολες, κιόσκια, αψίδες, καφασωτά, τοίχους.
Λόγω της δυσκολίας ή της αδυναμίας τους να σταθούν όρθια χωρίς τη βοήθεια κάποιου φυσικού ή τεχνητού υποστυλώματος, έχουν αναπτύξει ποικίλους και άκρως ενδιαφέροντες τρόπους αναρρίχησης. Κάποια από αυτά, όπως η γλυτσίνα, περιελίσσονται γύρω από στηρίγματα, ενώ άλλα, όπως οι τριανταφυλλιές, έχουν γαμψά αγκάθια για να γαντζώνονται. Κάποια άλλα, όπως ο κισσός, έχουν στην πλευρά του βλαστού τους που εφάπτεται στο στήριγμα μικρές ρίζες, με τις οποίες διεισδύουν σε σχισμές ή εκκρίνουν κολλώδη υγρά. Κάποια άλλα, τέλος, όπως η αγράμπελη και το κλήμα, έχουν έλικες.
Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, όπως στον παρθενόκισσο, οι έλικες καταλήγουν σε μικρούς δίσκους με τους οποίους τα φυτό «κολλάει» στα στηρίγματά του. Σίγουρα η καλύτερη επιλογή για τον κήπο και το μπαλκόνι είναι τα φυλλοβόλα αναρριχώμενα φυτά, γιατί διακοσμούν και σκιάζουν τον χώρο το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα που δεν έχουν φύλλωμα αφήνουν τις ακτίνες του ήλιου να περάσουν ζεσταίνοντας τον χώρο σας. Μπορείτε να επιλέξετε, μεταξύ άλλων, ανάμεσα σε βουκαμβίλιες, κληματαριές, γιασεμιά, αναρριχώμενες τριανταφυλλιές, παρθενόκισσους, ακτινιδιές, κτλ. τα οποία θα βρείτε σε ποικιλία μεγεθών και τιμών στα φυτώρια.
ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑ
Η μεταφύτευσή τους πρέπει να γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Προτιμήστε θέσεις προστατευμένες από υπερβολικούς ανέμους και όχι σκιερές, καθώς τα περισσότερα προτιμούν το φως. Αρχικά ανοίγετε έναν λάκκο διπλάσιου μεγέθους από την μπάλα χώματος του φυτού που πρόκειται να μεταφυτεύσετε, ρίχνετε λίπασμα στο εσωτερικό του λάκκου και προσθέτετε λίγο από το χώμα που αφαιρέσατε εμπλουτισμένο με κομπόστ.
Τοποθετείτε το φυτό στη μέση του λάκκου και συμπληρώνετε προσθέτοντας το υπόλοιπο χώμα. Δένετε τους βλαστούς στο στήριγμά τους και ποτίζετε πολύ καλά. Εξίσου σημαντικό είναι και το κλάδεμα, ειδικά το κλάδεμα μορφοποίησης και κατεύθυνσης των βλαστών προς την επιθυμητή θέση. Γενικώς πρέπει να αφαιρείτε όλα τα ξερά και ασθενικά κλαδιά. Κάποια αναρριχώμενα φυτά χρειάζονται έντονο κλάδεμα γιατί έτσι αποκτούν εύρωστους βλαστούς και επιτυγχάνουν καλύτερη ανθοφορία. Κάποια άλλα χρειάζονται συντηρητικό κλάδεμα με απομάκρυνση νεκρών και σπασμένων κλαδιών και ξερών λουλουδιών.
Τα περισσότερα αναρριχώμενα είναι φυτά ταχείας ανάπτυξης, πολλά έχουν μεγάλη περίοδο ανθοφορίας (σε κάποια μπορεί να φθάσει ή και να υπερβεί τους έξι μήνες), ενώ κατά τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες απαιτούν άφθονο νερό και τακτικά ποτίσματα.
Οι ποικιλίες:
Βουκαμβίλια
Οι βουκαμβίλιες είναι συνήθως αναρριχώμενοι θάμνοι με ύψος μέχρι 10 μέτρα. Ανθίζουν από το τέλος της άνοιξης ως το φθινόπωρο. Αναπτύσσονται καλά σε ελαφριά αμμώδη εδάφη με καλή αποστράγγιση. Προτιμούν τις ηλιόλουστες και προστατευμένες από τους ισχυρούς ανέμους θέσεις. Είναι ανθεκτικές στην ξηρασία, γι’ αυτό και το πότισμά τους πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. Το κλάδεμα δεν είναι απαραίτητο, αν και είναι καλό να απομακρύνονται τα νεκρά κλαδιά και άνθη.
Γλυτσίνα
Φυλλοβόλοι αναρριχώμενοι θάμνοι με ύψος που μπορεί να ξεπεράσει τα 10 μέτρα. Εχουν άνθη ιώδη, αν και υπάρχουν ποικιλίες με λευκά ή ακόμη και ερυθρά άνθη. Οι εντυπωσιακές ταξιανθίες (σε μορφή τσαμπιού) εμφανίζονται την άνοιξη προτού κάνουν την εμφάνισή τους τα φύλλα της, τα οποία διατηρούνται έως το φθινόπωρο. Εχουν γρήγορο ρυθμό αύξησης και είναι ανθεκτικές στο ψύχος. Προτιμούν τις ηλιόλουστες θέσεις και τα υγρά, αλλά καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Τα είδη που καλλιεργούνται συνήθως είναι η Wisteria sinensis και η Wisteria floribunda.
Ρολογιά
Η Passiflora caerulea ή ρολογιά είναι ένας αναρριχώμενος, αειθαλής θάμνος με ύψος μέχρι 10 μ. Εχει εντυπωσιακά λευκά ή ωχρορόδινα άνθη και χαρακτηριστικούς πορτοκαλοκίτρινους καρπούς. Ανθίζει τους καλοκαιρινούς μήνες. Εχει μέτριο ρυθμό ανάπτυξης, προτιμά τις ηλιόλουστες ή τις ημισκιερές θέσεις και τα γόνιμα και σχετικά υγρά εδάφη. Απαιτεί τακτικό πότισμα το καλοκαίρι και σχετικά συχνές λιπάνσεις. Είναι ανθεκτικό στους ήπιους παγετούς και στο κλάδεμα.
Αγιόκλημα
Συνήθως καλλιεργείται το είδος Lonicera japonica. Είναι ένας αειθαλής αναρριχώμενος θάμνος με ύψος μέχρι 10 μ., κατάλληλος για κάλυψη τοίχων και άλλων κατασκευών. Εχει γρήγορη ανάπτυξη, πλούσιο πράσινο φύλλωμα, άνθη εύοσμα, αρχικά λευκά και στη συνέχεια κίτρινα. Ανθίζει από το τέλος της άνοιξης ως το φθινόπωρο. Προτιμά τις ηλιόλουστες ή ημισκιερές θέσεις, αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών και είναι ανθεκτικό στο ψύχος και στο κλάδεμα.
Γιασεμία
Είναι φυλλοβόλοι ή αειθαλείς θάμνοι. Από τα πιο συνηθισμένα καλλιεργούμενα είδη είναι το Jasminum grandiflorum ή αλλιώς χιώτικο γιασεμί. Είναι αναρριχώμενος θάμνος με ύψος μέχρι 10 μ. Εχει άνθη λευκά, πολύ εύοσμα. Ανθίζει τους καλοκαιρινούς μήνες, μολονότι η ανθοφορία του παρατείνεται αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Είναι ανθεκτικό στο ψύχος. Προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις και θέλει τακτικό πότισμα το καλοκαίρι. Κλαδεύεται μετά το τέλος της ανθοφορίας του.
Campsis
Αναρριχώμενοι θάμνοι με εντυπωσιακά άνθη που έχουν έντονο πορτοκαλί χρώμα. Ανθίζουν από τον Ιούνιο ως τον Σεπτέμβριο. Είναι φυτά με γρήγορη αύξηση, ανθεκτικά τόσο στις υψηλές όσο και στις χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμούν τις ηλιόλουστες θέσεις και τα γόνιμα, υγρά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Εχουν αυξημένες απαιτήσεις σε νερό το καλοκαίρι και είναι ανθεκτικά στο κλάδεμα. Καλλιεργούνται κυρίως η Campsis radicans και το υβρίδιο Campsis x tagliabuana.
Ρυγχόσπερμο
Το Trachelospermum jasminoides είναι ένας αειθαλής αναρριχώμενος θάμνος με ύψος μέχρι 5 μέτρα. Εχει έντονα πράσινα, γυαλιστερά φύλλα και πολύ αρωματικά, λευκά άνθη. Ανθίζει από τον Μάιο ως τον Ιούλιο. Προτιμά τα ελαφρά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Αναπτύσσεται αρκετά γρήγορα τόσο σε ηλιόλουστες όσο και σε ημισκιερές θέσεις. Είναι ιδανικό για κάγκελα, πέργκολες, αλλά και τοίχους. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι χρειάζεται τακτικό πότισμα.
Κληματίς ή αγράμπελη
Αναρριχώμενοι θάμνοι με εντυπωσιακά άνθη και γρήγορη ανάπτυξη. Φτάνουν σε ύψος τα 5 μ. και έχουν ανοιξιάτικη και καλοκαιρινή ανθοφορία. Προτιμούν τα υγρά, καλά στραγγιζόμενα και πλούσια σε οργανικά υλικά εδάφη. Εχουν προτίμηση στις ηλιόλουστες θέσεις, αν και οι ρίζες πρέπει να βρίσκονται σε σκιερές, σχετικά υγρές θέσεις. Υπάρχουν περισσότερα από 200 είδη του γένους Clematis με τα πιο δημοφιλή καλλιεργούμενα είδη να έχουν ασιατική προέλευση.
Κληματαριά
Η καλλιέργεια της αμπέλου (Vitis vinifera) χάνεται στα βάθη των αιώνων. Τα κλήματα, μία από τις παλαιότερες επιλογές για τη σκίαση αυλών και κήπων, είναι αναρριχώμενοι, φυλλοβόλοι θάμνοι. Φύονται σε ποικιλία εδαφών, εκτός από τα πολύ υγρά. Δεν είναι ανθεκτικά στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ καταστροφική επίδραση έχουν οι ισχυροί άνεμοι και το χαλάζι. Θέλουν λίπανση, θειάφισμα και κλάδεμα διαμόρφωσης και καρποφορίας. Ιδιαίτερη σημασία έχει το ξεφύλλισμα γιατί έτσι επιτυγχάνονται ο σωστός αερισμός και φωτισμός των καρπών.
