Σύρος: Βαπόρια για θερινές απολαύσεις

Τα καράβια της Χαλανδριανής

Το σεργιάνι στα μέρη του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού είναι από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες του Αρχιπελάγους. Και στη Σύρο υπάρχει το νεκροταφείο της Χαλανδριανής και το Καστρί, της 3ης χιλιετίας π.Χ., στον δρόμο για το ακρωτήριο του Σαν Μιχάλη, από τους πιο ενδιαφέροντες αρχαιολογικούς χώρους στο Αιγαίο. Ακόμη πιο ενδιαφέροντα όμως είναι τα μυστηριώδη «τηγανόσχημα» σκεύη που βρέθηκαν εδώ, αλλά και σε άλλες προϊστορικές θέσεις γύρω από τη Δήλο. Οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι ήταν καθρέφτες όπου οι φιλάρεσκοι προϊστορικοί άνθρωποι έβλεπαν το είδωλό τους μέσα σε νερό ή ότι ήταν όργανα πλοήγησης, αφού η ναυσιπλοΐα άρχισε να αναπτύσσεται σε αυτή την πρώιμη Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτά τα σκεύη, που τα περισσότερα βρέθηκαν στη Χαλανδριανή αλλά εκτίθενται και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, έχουν πάνω τους χαραγμένη την πρώτη απεικόνιση πολύκωπου καραβιού χωρίς πανιά που παλεύει με τα κύματα, ενώ στη λαβή είναι χαραγμένο το γυναικείο ηβικό τρίγωνο, ίσως κάποιας θεότητας.
Η ναυτιλία είναι σαφώς μια πολύ παλιά ιστορία για τη Σύρο, αλλά ιδιαίτερη ώθηση έδωσαν σε αυτήν οι ναυτικοί από τη Χίο, τα Ψαρά και την Κάσο που άφησαν τις κατεστραμμένες από την αιγυπτιακή αρμάδα πατρίδες τους μετά την Επανάσταση του 1821 και έκαναν ορμητήριό τους για τις θάλασσες όλου του κόσμου τη Σύρο. Στη «Μεγάλη χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση ο Μηνάς, με καταγωγή από την Κάσο, λέει στη γαλλίδα σύζυγό του καθώς επιστρέφουν με το καράβι του στη Σύρο:
«Ο πατέρας μου ήταν ναύτης σε ξένα καράβια, φτωχός κι αγράμματος. Δούλεψε σκληρά, πρόκοψε, έκανε δικό του καράβι, έβαλε λίγα χρήματα κατά μέρος. Μα η θάλασσα τον πίκρανε, του μαύρισε την καρδιά. Δεν ήθελε οι δυο γιοι του να γίνουν θαλασσινοί. Μας έστειλε λοιπόν στο σκολειό, να μάθουμε γράμματα και να γίνουμε στεριανοί – επιστήμονες, έμποροι, κάτι τέτοιο. Ετσι, τελείωσα το Γυμνάσιο και γράφτηκα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας, να γίνω πολιτικός μηχανικός. (…) Μα εγώ δεν ήθελα να γίνω πολιτικός μηχανικός. Εγώ ήθελα να γίνω θαλασσινός. Μες στην καρδιά μου είχα το μεράκι της θάλασσας. Με καταλαβαίνεις;
– Είσαι Ελληνας. Σε καταλαβαίνω».
Κα μετά αντίκρισαν το «λευκό όραμα» που βλέπει και σήμερα ο επισκέπτης που μπαίνει στο λιμάνι της Σύρου:
«Λίγο πριν το μεσημέρι φάνηκε η Σύρα. Απλωνε στον ορίζοντα τις θερμόχρωμες κι άδροσες γραμμές της, αντανακλώντας γύρω της την κάψα του ήλιου, που καμιά βλάστηση δεν βρισκόταν να ρουφήξει. Οσο το πλοίο πλησίαζε, τόσο οι πλαγιές των ξερών βράχων δείχνονταν στη μοναδική τους γύμνια, λουσμένες φως ακατανίκητο. (…) Μονάχα γραμμές κάθετες κι οριζόντιες κύβιζαν τον τριπλό κώνο σ’ αμέτρητα κομμάτια, γεννώντας φωτοσκιάσεις απότομες, απόλυτες, χωρίς παιχνίδι τόνων, δίχως κλίμακα φωτός. Δεν ήταν πολιτεία αυτή• ήταν κάτι σαν ακλόνητη απόδειξη γεωμετρικού θεωρήματος• σα δογματική σύλληψη μεταφυσικού στοχασμού, εφαρμοσμένη πάνω σε έναν ξερό βράχο, που αντλούσε χάρη κι ομορφιά από το ψέμα ενός μαγικού φωτός. Το φως! Το μεγάλο φως αντανακλούσε ολόγυρα, ξαναγύριζε στον πομπό του τον ήλιο, κυμάτιζε πάνω απ’ τα λιακωτά των σπιτιών, τις πλαγιές των βράχων, τους αφρούς της μόλις κυματισμένης θάλασσας. Και χάνονταν προς το πέλαγο, προς το πλοίο που προχωρούσε αργά• προς τους ανθρώπους, που σκυμμένοι στα ρέλια ατένιζαν την πατρίδα τους».

Μπαίνουμε στα Βαπόρια για να γυρίσουμε τον κόσμο

Για να επιβιβαστείτε στα Βαπόρια, «χάνεστε» πριν στα περάσματα των νεοκλασικών κτιρίων πίσω από την προκυμαία της Ερμούπολης. Η πολιτεία αναπνέει στη μεγάλη πλατεία του δημαρχείου, την πλατεία Μιαούλη, και παίρνει μια ανάσα στις μικρότερες, όπως η πλατεία Θεάτρου ή αυτή του Αγίου Νικολάου στην είσοδο των Βαποριών. Στην πλατεία Θεάτρου βρίσκεται το φημισμένο θέατρο Απόλλων. Αρχισε να λειτουργεί το 1864 με την παράσταση του «Ριγκολέτο» του Βέρντι. Σε αυτό το θέατρο, κοντά έναν (χρυσό για την Ερμούπολη) αιώνα μετά, έδωσε το 1953 την τελευταία παράσταση της ζωής της η Μαρίκα Κοτοπούλη. Ο αθεράπευτα Συριανός Μάνος Ελευθερίου θα γράψει σε ένα κείμενο κάτω από τον τίτλο «Γεύση από λουκουμόσκονη»: «Τα εκατοντάδες θεατρικά έργα πρόζας τα οποία παρουσιάστηκαν ως τα 1953 δεν ξαναπαίχτηκαν ποτέ σε κανένα θέατρο της επικράτειας. Οι όπερες παίζονται και ξαναπαίζονται. Με τον ίδιο ενθουσιασμό. Τα αισθήματα παραμένουν. Οι διαδικασίες αλλάζουν. Και αυτός ο τόπος, η χώρα μας, που διαρκώς αλλάζει και διαρκώς είναι ίδια. Το ίδιο και η Σύρα, η Σύρος, η Ερμούπολη, η Ανω Χώρα, τα βουνά, οι εξοχές, οι άνθρωποι…».
Τα Βαπόρια είναι πάντα εκεί, με τα αρχοντικά να ζουν «εν μεγίστη οικειότητι μετά της θαλάσσης» όπως είχε διαπιστώσει ο Θεόφιλος Γκοτιέ, και προχωρούν μέσα στη γαλήνια ή τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, σαν πραγματικά καράβια. Κι όταν περιδιαβάζεις ανάμεσά τους, μπαίνεις στις αυλές τους με τις σιδεριές και τους φοίνικες ή περνάς τις μεγάλες πόρτες τους, είναι σαν να βρίσκεσαι στην κουβέρτα ενός πλοίου που σε ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο. Είναι γιατί όντως χτίστηκαν με τέτοια δρομολόγια προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα από πρόσφυγες Κασιώτες, Ψαριανούς, Χιώτες, Σμυρνιούς, Κρητικούς, οι οποίοι, όταν καταστράφηκαν οι τόποι τους μετά την Επανάσταση του 1821, ήλθαν εδώ με μόνο εφόδιο την κυρίαρχη τέχνη να σε υπακούει ένα καράβι. Ετσι έχτισαν όλα αυτά τα αρχοντικά και μια περίλαμπρη εκκλησιά με δύο καμπαναριά και γαλάζιο τρούλο, του προστάτη αγίου τους, του Αγίου Νικολάου. Ετσι θεμελίωσαν τις εξοχικές βίλες στην Ντελαγκράτσια.

Η γλυκιά σαν λουκούμι μελωδία της συνύπαρξης

Το παραδοσιακό κέρασμα των μοναστηριών για το «καλώς όρισες» είναι το λουκούμι. Ισως για να είναι η πρώτη γεύση του επισκέπτη γλυκιά. Τέτοια είναι και η πρώτη γεύση της Σύρου, που φημίζεται για τα λουκούμια της, όταν οι πωλητές εισβάλλουν με ορμή στο πλοίο για να πουλήσουν τα γλυκά τους.
Μία από τις ωραιότερες φωτογραφίες του Ρόμπερτ Μακέιμπ από τα χρόνια της αθωότητας της Ελλάδας (τις δεκαετίες του ’50 και του ’60) είναι αυτή που τράβηξε το 1954 στο λιμάνι της Σύρου: «Οι πωλητές λουκουμιών ετοιμάζονται να ανέβουν στο πλοίο της γραμμής». Και σήμερα ανεβαίνουν στο πλοίο της γραμμής οι πωλητές λουκουμιών και χαλβαδόπιτας, μόνο που δεν χρειάζεται να στριμωχτούν σε βάρκα, αφού το καράβι πέφτει δίπλα. Αυτό είναι ένα από τα ελάχιστα που έχουν αλλάξει στην ιστορία του φημισμένου στα πέρατα του κόσμου συριανού λουκουμιού. Εφεραν τη συνταγή του οι Χιώτες πρόσφυγες και λένε ότι έβαλαν την πρώτη καζανιά το 1832. Αποδεδειγμένα όμως η πρώτη φίρμα εμφανίζεται το 1837 και ήταν του Σταματελάκη. Μετά το 1970 τα εργαστήρια έχουν εκσυγχρονιστεί, προστέθηκαν νέες γεύσεις (μαστίχα, ροδοζάχαρη, περγαμόντο κ.ά.), αλλά η βασική συνταγή παραμένει ίδια και απαράλλαχτη: νερό, ζάχαρη, άμυλο. Μάλιστα λένε ότι το υφάλμυρο νερό της άνυδρης και με λιγοστές πηγές Σύρου είναι που κάνει το λουκούμι της εξαιρετικό. Από τις καλύτερες ετικέτες σήμερα είναι του Κορρέ, που έχει πρατήριο στην πλατεία Μιαούλη (Δημαρχείου).
Η γλυκιά γεύση όμως της φιλοξενίας είναι η πρώτη, αλλά όχι η μοναδική. Οι δύο λόφοι, που συνθέτουν την τόσο γοητευτική εικόνα της πολιτείας, παίζουν ο καθένας τη δική του μουσική – ο ένας μπουζούκι, ο άλλος βιολί ή και κλαρινέτο παλαιότερα -, αλλά τελικά η συναυλία είναι τόσο αρμονική που δεν θα χορταίνετε να τη βλέπετε. Αυτή είναι η ουσία της γοητείας της Σύρου. Η αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών πραγμάτων, πολιτισμών, κοινωνικών επιπέδων, θρησκευτικών δογμάτων, αρχιτεκτονικών στυλ, τοπίων, που στο τέλος δημιουργούν ένα νησί που δεν μοιάζει με κανένα.

Ο ενθουσιασμός του Πλάτωνος Ριβέλλη

Ο πρωτοπόρος της διδασκαλίας της φωτογραφικής τέχνης στην Ελλάδα Πλάτων Ριβέλλης πιστεύει ότι θέμα της καλλιτεχνικής φωτογραφίας είναι ο ίδιος ο φωτογράφος και περιεχόμενο ο ενθουσιασμός του για όλα όσα συμμετέχουν στο κάδρο του. «Αν ο φωτογράφος που θέλει να κάνει δημιουργική φωτογραφία δεν ενθουσιάζεται με αυτά που αντικρίζει, δεν έχει λόγο να πατήσει το κουμπί» τονίζει. Και το τοπίο της Σύρου φαίνεται ότι ενθουσιάζει τον Πλάτωνα Ριβέλλη, αν κρίνουμε από τα «κλικ» που έχει αφιερώσει στο νησί.
Σε συνέντευξή του στη Δέσποινα Λάδη στο «ΒήμαMen» ο Πλάτων Ριβέλλης είχε πει: «Δεν μου αρέσει να ονειρεύομαι τις Κυκλάδες έντεκα μήνες και να τις ζω τον Αύγουστο. Αποφάσισα να ζήσω μόνιμα στη Σύρο για πολλούς και διάφορους λόγους. Η Αθήνα έχει όλα τα κακά της μεγαλούπολης και κανένα από τα καλά της. Ο,τι καλύτερο έχει η Ελλάδα νομίζω πως βρίσκεται στο Αιγαίο. Η γυναίκα μου δεν μπορεί να ζει μακριά από τη φύση και εγώ δεν μπορώ να ζω μακριά από τη γυναίκα μου. (…) Στη Σύρο πίνω τον καφέ μου κοιτάζοντας την Πάρο και τη Νάξο και όχι την απέναντι πολυκατοικία».
Εδώ και δώδεκα χρόνια ο Πλάτων Ριβέλλης βλέπει την Πάρο και τη Νάξο από το σπίτι του στην κορυφή του λόφου, το οποίο είναι και η έδρα του σωματείου «Φωτογραφικός Κύκλος Σύρου», και είναι διαμορφωμένο και εξοπλισμένο για να φιλοξενεί εκπαιδευτικά σεμινάρια φωτογραφίας και κινηματογράφου. Παράλληλα λοιπόν με τα σεμινάρια που ο Πλάτων Ριβέλλης παραδίδει όλο τον χειμώνα στο Μουσείο Μπενάκη και σε διάφορες επαρχιακές πόλεις, κάθε χρόνο διοργανώνει στη Σύρο ένα δεκαήμερο σεμινάριο «Φωτογράφισης και Κριτικής» στις αρχές Ιουλίου, ένα διήμερο σεμινάριο «Κριτικής Φωτογραφικών Portfolios» στο τέλος Σεπτεμβρίου και άλλο ένα εξαήμερης διάρκειας περί τα μέσα Σεπτεμβρίου, το οποίο περιλαμβάνει την προβολή και ανάλυση ταινιών αξιόλογων και άγνωστων σκηνοθετών. Στη διάρκεια του χειμώνα διοργανώνονται τετραήμερα αφιερώματα-σεμινάρια (ένα κάθε μήνα) με περιεχόμενο το έργο μεγάλων σκηνοθετών τού κινηματογράφου.

Φωτογραφίες: Πλάτων Ριβέλλης

Περισσότερες πληροφορίες στο site www.photocircle.gr και στο τηλέφωνο 6945 437.577

Ρομαντικοί ταξιδιώτες σε θεαματικές διαδρομές

Ο γάλλος ποιητής Θεόφιλος Γκοτιέ ήλθε στη Σύρο το 1852, αλλά οι λεκτικές εικόνες που δημιουργεί μπορεί να είναι και σημερινές: «Το πρωί είμαστε μπροστά στη Σύρα. Οπως τη βλέπουμε από τον όρμο, μοιάζει πολύ με το Αλγέρι, σε μικρογραφία βέβαια. Σ’ ένα βουνό που έχει τα πιο ζεστά χρώματα, της ώχρας ή του ρόδινου τοπαζιού, προσθέστε ένα κατάλευκο τρίγωνο με τη βάση του βουτηγμένη στη θάλασσα και μια εκκλησιά στην κορυφή του, κι έχετε την ακριβέστερη εικόνα της πόλης (…)». Τώρα θα πρέπει να προσθέσουμε ένα ακόμη τρίγωνο που ανηφορίζει στον διπλανό λόφο και κορυφώνεται στην εκκλησιά της Ανάστασης.
Αυτή η πρώτη εικόνα της Σύρου συναρπάζει τον ταξιδιώτη κάθε εποχής. Λίγα χρόνια πριν, το 1843, ένας άλλος γάλλος ρομαντικός ποιητής, ο Ζεράρ ντε Νερβάλ, έγραψε: «Ο μεγάλος όρμος της Σύρας μάς κύκλωνε σαν μισοφέγγαρο. (…) Δεν είναι όμως ο χλωμός πολυέλαιος, αλλά ο ήλιος της Ανατολής που φωτίζει την όμορφη πόλη της Σύρας, η οποία μόλις την πρωτοδείς σου θυμίζει κάποιο απίθανο σκηνικό».
Οι δρόμοι της Ερμούπολης ξεκινούν από την προκυμαία, συγκλίνουν προς τον λόφο της Ανω Σύρου και αρχίζουν να γίνονται στενά σοκάκια που σαν λεπτές αρτηρίες φέρνουν ζωή στον σφιχτοδεμένο οικισμό. Αλλά και αυτές συγκλίνουν κάπου, στην εκκλησιά του Αγίου Γεωργίου στην κορυφή, έναν από τους πιο γοητευτικούς εξώστες όπου μπορεί να σταθεί ο περιηγητής του Αρχιπελάγους. Ο Θεόφιλος Γκοτιέ σημείωνε: «(…) κι εκεί αποζημιωθήκαμε με το παραπάνω για την κούρασή μας με μια υπέροχη θέα.
Πίσω μας διαγραφόταν το φρύδι του βουνού που πάνω του είναι κτισμένη η Σύρα• στα δεξιά, κοιτάζοντας προς τη θάλασσα, ανοιγόταν σαν άβυσσος μια πελώρια χαράδρα γεμάτη ρήγματα και ανώμαλες επιφάνειες, ένα άγριο ρομαντικό θέαμα• στα πόδια μας απλώνονταν κλιμακωτά τα άσπρα σπίτια της Ανω και Κάτω Σύρας• στο βάθος έλαμπε η θάλασσα με φωτεινούς κυματισμούς και ολόγυρα σχημάτιζαν κύκλο η Δήλος, η Μύκονος, η Τήνος, η Ανδρος, ενώ το σούρουπο τις τύλιγε με χιλιάδες ρόδινες αποχρώσεις που θα φαίνονταν ψεύτικες αν ήταν ζωγραφισμένες».

Διαδρομές προς την απαστράπτουσα θάλασσα

Από πολλές γωνιές της Σύρου μπορείς να δεις την απαστράπτουσα θάλασσα και τον κύκλο των νησιών. Ενας τέτοιος κύκλος διαγράφεται στον ορίζοντα από την πλευρά του Σαν Μιχάλη και τον συγκροτούν η Τζια, η Κύθνος και η Γυάρος. Εδώ καταλήγει μια αυθεντική, αλλά όχι τόσο τουριστική διαδρομή. Ξεκινά από την Ανω Σύρα και τραβά προς την Απάνω Μεριά. Μέσα στη ρεματιά υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου με το λεπτό καμπαναριό, όπου φτάνει καλντερίμι από την Ανω Σύρα. Στη διασταύρωση, ο ένας κλάδος πάει κατά Παπούρι, Αετό, Πλάτο και Χαρτιανά, ενώ ο άλλος για Κυπερούσσα, Λυγερό, Χαλανδριανή (με τους αρχαιολογικούς χώρους της) και τον Σύριγγα (με την πηγή του καλού νερού) και τη δυσπρόσιτη παραλία Λια. Ετσι φτάνεις στον Σαν Μιχάλη, 7,5 χλμ. από την Ερμούπολη, για να απολαύσεις τη θέα του πελάγους και των γύρω νησιών την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Η άλλη, η πιο τουριστική διαδρομή της Σύρου, ακολουθεί στίχο-στίχο τη «Φραγκοσυριανή»: πιάνεις την παραλία και πρώτα την αμμουδιά της Αζόλιμνου και μετά της Βάρης και του Μέγα Γιαλού ως την Ντελαγκράτσια με τις βίλες των εφοπλιστών, εντυπωσιακές πραγματικά με τα αγάλματα και τα άλλα στολίδια μέσα στα πεύκα. Εκεί κοντά είναι η παραλία Κόμητο και οι Αγκαθωπές. Τι έμεινε από τη «Φραγκοσυριανή»; Ο Φοίνικας και ο Γαλησσάς με την Παναγία Μπακού πάνω από μια παραλία που προτιμούν γυμνιστές – ειδυλλιακοί όρμοι. Από εκεί ο εσωτερικός δρόμος σε φέρνει ξανά πίσω στην Ερμούπολη (7 χλμ.).

Δροσερές Αγκαθωπές

Είναι ίσως η καλύτερη παραλία του νησιού. Γενικώς ο όρμος αυτός είναι γοητευτικός, καθώς τον «κλείνουν» τα δύο νησάκια, το Σχοινονήσι και το Στρογγυλό, και ο ένας βραχίονάς του προχωρεί μέσα στη θάλασσα ως το ακρωτήρι Βιγλοστάσι με τον φάρο. Η αμμουδιά είναι μεγάλη, με δένδρα, και οργανωμένη με ομπρέλες, ξαπλώστρες και θαλάσσια σπορ. Γύρω-γύρω βέβαια έχει εγκατασταθεί ένα ολόκληρο σύμπαν εξυπηρέτησης των λουομένων με ταβέρνες, καφέ και άλλα καταστήματα. Απέχει περίπου 14 χλμ. από την Ερμούπολη.

Η μαγική χειρ του κυρ Δομήνικου Θεοτοκόπουλου

Στην Ερμούπολη, στον Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, χτίστηκε μεταξύ 1826 και 1829, εκτίθεται μια εικόνα με ξεχωριστή ιστορία. «Ο δείξας», όπως ο ίδιος υπέγραψε, ήταν ο σπουδαίος Κρητικός Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Δεν το ξέραμε όμως. Η υπογραφή του αποκαλύφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 χάρη στην παρατηρητικότητα του αρχαιολόγου και βυζαντινολόγου Γιώργου Μαστορόπουλου. Αυτός υποψιάστηκε ότι η εικόνα της Κοιμήσεως έκρυβε ένα μεγάλο μυστικό. Κι όμως, υπήρχε εκεί από το 1850, όταν την έφεραν οι Ψαριανοί μαζί με την προσφυγιά τους. Ο Θεοτοκόπουλος τη ζωγράφισε στην Κρήτη μεταξύ 1562 και 1564, σε ηλικία 19-22 ετών. Και σίγουρα είναι ένα από τα πρώτα έργα του. Μία από τις πολλές εκπλήξεις της Σύρας.

πρόσβαση

Τακτικά καθημερινά δρομολόγια με ταχύπλοα (δυόμισι ώρες), με νέου τύπου συμβατικά (τρεισήμισι ώρες) και παλαιού τύπου συμβατικά (τέσσερις ώρες) πλοία από τον Πειραιά και τη Ραφήνα. Πληροφορίες Blue Star Ferries (τηλ. 210 8919.800), Hellenic Seaways (τηλ. 210 4199.000), NEL Lines (τηλ. 210 4115.015). Καθημερινά αεροπορικά δρομολόγια από «Ελευθέριος Βενιζέλος»(www.olympicair.com).

διαμονή

Στην Ερμούπολη στα αρχοντικά «Αρχοντικό Ερμούπολης» (τηλ. 6936723104), της Λίλας (τηλ. 22810 82738), «Palazzo Ploes» (τηλ. 22810 79360, www.hotelploes.gr), «Απολλώνειον Palace» (τηλ. 22810 89056, www.apollonionpalace.gr), «Villa Selena» (τηλ. 22810 86007, www.villaselena.eu), «Αρίων» (τηλ. 22810 81749, www.arionsyros.com), «Αρχοντικό Βουρλή» (τηλ. 22810 88440), «Ξενών Απόλλωνος» (τηλ. 22810 81387, www.xenonapollonos.gr), «Ομηρος» (τηλ. 22810 84910), «Σύρου Μέλαθρον» (τηλ. 22810 864951,www.syroumelathron.gr), στο ξενοδοχείο «Ερμής» (τηλ. 22810 83011-2, www.hermes-syros.com). Στον Φοίνικα στα ξενοδοχεία «Κόκκινα Beach» (τηλ. 22810 43010, www.kokkinabeach.com), «Μπρατσέρα» (τηλ. 22810 79173, www.brazzera.gr) και στα διαμερίσματα «Reggina’s» (τηλ. 6936 970482, www.reginasapartmens.com).

φαγητό

Στην Ερμούπολη στην παραδοσιακή ταβέρνα «Στην Ιθάκη του Αή», στο εστιατόριο «Ονειρο», στο μεζεδοπωλείο «Περί… τίνος», στο εστιατόριο «Κουζίνα».

Στην Ανω Σύρο στη φημισμένο «Λιλή».

Στoν Αζόλιμνο στη «Φιλομήλα».

Στο Κίνι στα εστιατόρια «Δυο τζιτζίκια στ’ αρμυρίκια» και «Αλλού γυαλού».

Στον Φοίνικα στην ψαροταβέρνα «Το λιμανάκι» και στο εστιατόριο «Ασωτος υιός».

Στην παραλία του Γαλησσά στο εστιατόριο «Ηλιοβασίλεμα».

Στα Χρούσα στην ταβέρνα «Τα Χρούσα».

Στον Σαν Μιχάλη, στην ταβέρνα «Πλακόστρωτο».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ