Το πορνό της «υποτακτικής» νοικοκυράς

ΗΑναστάζια Στιλ είναι μια 21χρονη φοιτήτρια Λογοτεχνίας, άπειρη μεν στις σχέσεις και σε αυτό που λέμε έρωτα, αλλά (σαν) έτοιμη από καιρό να δοθεί ανεπιφύλακτα στον πρώτο άνδρα που θα τη συναρπάσει. Η περί ης ο λόγος νεαρά παίρνει κάποια στιγμή συνέντευξη από τον 27χρονο επιχειρηματία Κρίστιαν Γκρέι για λογαριασμό της εφημερίδας του πανεπιστημίου της. Εκείνος είναι πανέμορφος, δισεκατομμυριούχος, επιτυχημένος και μυστηριώδης. Κοντολογίς, έχει το «πακέτο».

Η Αναστάζια, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, δεν θέλει και πολύ να γοητευθεί από έναν τέτοιον άνδρα – ας σημειωθεί ότι έχει ιδιωτικό ελικόπτερο και του αρέσει να κάνει ακριβά δώρα. Πλην όμως, αθώα και αφελής καθώς είναι, η Αναστάζια θεωρεί ότι η πρώτη τους συνάντηση ήταν ατυχής. Είναι πεπεισμένη ότι δεν τον εντυπωσίασε και ότι όλα τέλειωσαν προτού καν αρχίσουν.

Οταν όμως ο Κρίστιαν, ένας τύπος με περίεργα σαδομαζοχιστικά γούστα, εμφανίζεται στο μαγαζί όπου δουλεύει και της προτείνει να βγουν, η Αναστάζια ξεμυαλίζεται. Ακόμη και όταν της λέει ότι πιθανότατα πρέπει να προφυλαχθεί από εκείνον, να τον κρατήσει σε απόσταση (ο ίδιος – οποία έκπληξις! – είχε πολύ δύσκολα και σκοτεινά παιδικά χρόνια), εκείνη, που επί της ουσίας δεν τον γνωρίζει καν, γραπώνεται ακόμη περισσότερο από πάνω του, διατεθειμένη να κάνει τα πάντα γι’ αυτόν.

Οτιδήποτε απωθείται ή απαγορεύεται, θα μας έλεγε ο Φρόιντ, έχει το πεπρωμένο της δυναμικής επιστροφής. Επομένως, υπό μια ψυχαναλυτική έννοια, καλώς αφέθηκε η νεαρά. Η Ε. Λ. Τζέιμς πάλι, η απόλυτη ιέρεια του «mommy porn», μιας νέας τάσης στην ερωτική λογοτεχνία που σπάει τα ταμεία σε Ευρώπη και Αμερική, θα μας έλεγε ότι η Αναστάζια «κόλλησε» με τον Κρίστιαν: απλούστατο. Δεν δίστασε μάλιστα να υπογράψει μαζί του ένα συμβόλαιο σεξουαλικής υποταγής, να γίνει η «Υποτακτική» του «Κυρίαρχου».

Η 49χρονη Βρετανή Ερικα Λέοναρντ (Τζέιμς είναι το συγγραφικό της ψευδώνυμο), πρώην στέλεχος τηλεοπτικού σταθμού, σύζυγος, νοικοκυρά και μητέρα δύο έφηβων αγοριών από το Μπρέντφορντ του Λονδίνου, είναι το νέο εκδοτικό φαινόμενο που έχει αρχίσει να ξεπερνά τα όρια του αγγλοσαξονικού κόσμου. Η σαδομαζοχιστική, όπως έχει χαρακτηριστεί, τριλογία της Fifty Shades of Grey, Fifty Shades Darker και Fifty Shades Freed, όπου, σε αδρές γραμμές, η Αναστάζια μετατρέπεται προοδευτικά – χωρίς απαραιτήτως να προβληματίζεται – σε σεξουαλικό παιχνίδι του «διαστροφικού» Κρίστιαν, καταρρίπτει τα ρεκόρ της εκδοτικής αγοράς το ένα μετά το άλλο.

Τα ως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι η χαρτόδετη έκδοση (paperback) πωλείται ταχύτερα από τον Κώδικα Ντα Βίντσι του Νταν Μπράουν και τον Χάρι Πότερ της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, ενώ η εταιρεία Amazon ανακοίνωσε προσφάτως ότι η Τζέιμς έγινε η πρώτη συγγραφέας που πούλησε περισσότερα από 1 εκατομμύριο ηλεκτρονικά βιβλία (e-books) στο ψηφιακό βιβλιοπωλείο της.

Οι πωλήσεις της τριλογίας αναμένεται σύντομα να ξεπεράσουν τα 20 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως (τα δικαιώματα μέχρι στιγμής έχουν πουληθεί σε 37 χώρες), ενώ η Universal Pictures θα μεταφέρει το πρώτο μέρος της στον κινηματογράφο αντί 5 εκατ. δολαρίων. Καθόλου άσχημα για μια ιστορία εκούσιας σεξουαλικής υποδούλωσης που ξεκίνησε ως ένας τρόπος «να αντιμετωπίσω την κρίση της μέσης ηλικίας» και άρχισε να γράφεται «σ’ ένα Blackberry καθώς πήγαινα στη δουλειά» έπειτα από μια συμμετοχή στον διαδικτυακό τόπο fanfiction.net, όπου η Τζέιμς έπλασε τους χαρακτήρες της βασισμένη στους ήρωες της βαμπιρικής τριλογίας του Λυκόφωτος της Στέφανι Μέγερ.

Ολη αυτή η επιτυχία, μια παραδειγματική επιτυχία της προώθησης «από στόμα σε στόμα» στον 21ο αιώνα που παρέκαμψε την εκδοτική βιομηχανία (ώσπου η Τζέιμς να υπογράψει στον οίκο Vintage ένα συμβόλαιο με επτά νούμερα) αναπτύσσεται μέσα σε ένα σκηνικό που παραπέμπει στον Μαρκήσιο Ντε Σαντ, χωρίς ωστόσο τη λογοτεχνικότητα και τις φιλοσοφικές αναζητήσεις του τελευταίου.

«Γιατρικό οι φαντασιώσεις»

Ακόμη και αυτοί που υπερασπίζονται με σθένος την Ε. Λ. Τζέιμς (η πλειονότητα των αναγνωστών της είναι γυναίκες στην εφηβεία ή άνω των 30) παραδέχονται ότι οι Πενήντα αποχρώσεις του γκρι είναι μάλλον «κακογραμμένες» και οι χαρακτήρες «καρικατούρες». Η συγγραφέας, που παρά την τεράστια απήχηση των βιβλίων της δεν αιθεροβατεί καθόλου και γνωρίζει πάρα πολύ καλά ότι οι φαντασιώσεις είναι το καλύτερο γιατρικό για τη στρεσαρισμένη σύγχρονη γυναίκα, δεν διεκδίκησε ποτέ δάφνες λογοτεχνικής ποιότητας. Eχει δηλώσει ότι σκοπός της ήταν να διασκεδάσουν οι αναγνώστριές της και να ξεχάσουν «τα πιάτα και την μπουγάδα». Φαίνεται όμως ότι η επίδραση των παθημάτων της Αναστάζια από τον «καυτό, σέξι και δισεκατομμυριούχο» Κρίστιαν, ο οποίος δεν κάνει βήμα χωρίς τα σεξουαλικά του βοηθήματα, ώθησαν πάρα πολλές γυναίκες στα sex shops για την αγορά μαστιγίων, χειροπεδών και άλλων τινών. Η διαμάχη επί της επιτυχίας του φαινομένου καλά κρατεί στον αγγλοσαξονικό Τύπο και στο Internet. Η φεμινιστική κριτική υποστηρίζει ότι πρέπει να δούμε το ζήτημα υπό το πρίσμα των σχέσεων εξουσίας και όχι κάποιας ιδιαιτερότητας της γυναικείας επιθυμίας. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ πάντως θα έπαιρνε το μαστίγιο για τελείως διαφορετικούς λόγους.