Σπείρες 5000 ετών από την Ηρακλειά Κυκλάδων

Οι παλαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν βέβαιοι, πως αυτές οι σχεδιασμένες σπείρες πάνω στις πέτρες ήταν τα σημάδια (μπούσουλες), που έφτιαχναν οι πειρατές για βρίσκουν τους θησαυρούς, που είχαν θάψει στη γη.

Αργότερα επικράτησε η άποψη, ότι πρόκειται για καταγραφή των αστρονομικών γνώσεων των αρχαίων Κυκλαδιτών. Ακόμη, ότι επρόκειτο για «όρους», δηλαδή σημάδια των θέσεων οικισμών, νεκροταφείων ή πηγών νερού και επίσης ότι μπορεί να συμβόλιζαν φίδια που θεωρείται ότι αποτρέπουν το κακό.

Στην πραγματικότητα η ερμηνεία αυτών των βραχογραφιών δεν έχει διατυπωθεί ακόμη. Ούτε υπάρχει απάντηση, γιατί στο νησάκι της Ηρακλείας των Μικρών Κυκλάδων ο αριθμός τους είναι τόσο μεγάλος, αφού έχουν εντοπισθεί περί τις 25! Τόσες έχει καταγράψει ένας ιδιώτης, ο μηχανικός κ. Χρήστος Κανάκης με τη συμβολή και των κατοίκων, από το 1997 που εντόπισε τις πρώτες ως σήμερα και αφού στο μεταξύ έχει παρουσιάσει το «εύρημα» του σε αρχαιολόγους της ΚΑ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Το βέβαιο είναι ότι οι επίκρουστες βραχογραφίες της Ηρακλείας που έχουν διατηρηθεί πάνω σε πετρώματα του νησιού έρχονται κατ΄ ευθείαν από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο (3η χιλιετία π.Χ.). Αρκετές όμως έχουν καταστραφεί οριστικά, επειδή κάποιοι αναζητούσαν τους υποτιθέμενους θησαυρούς κάτω από αυτές. Άλλες «σβήνονται» καθώς έχουν βρεθεί πάνω σε χωματόδρομους, κάτι που τις καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτες. Κάποιες είναι σε δυσπρόσιτα μέρη και αρκετές μπορεί να μην έχουν ανακαλυφθεί ακόμη.

«Περιμένω να καταγραφεί και να προστατευτεί ό,τι έχει απομείνει στο νησί μας μετά το πέρασμα των αρχαιοκαπήλων και των βανδάλων», λέει ωστόσο ο κ. Κανάκης, ο οποίος συνεχίζοντας το έργο του έχει βρει στα χωράφια και εργαλεία κυρίως από οψιανό (λεπίδες, οδοντωτά, οπείς, ξέστρα και πυρήνες).Ως τώρα όμως επιστημονική έρευνα δεν έχει γίνει, ούτε λόγος επομένως για δημοσίευση. Οι σπείρες της Ηρακλείας περιμένουν εις μάτην.

Ο τρόπος με τον οποίο φτιάχνονταν οι βραχογραφίες ήταν το επαναλαμβανόμενο κτύπημα μιας επίπεδης επιφάνειας με αιχμηρό αντικείμενο, που μπορεί να ήταν κομμάτι σμυρίδας (υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες σε διάφορα μέρη του νησιού). Κυρίως πάνω σε μάρμαρο γινόταν η χάραξη των βραχογραφιών της Ηρακλείας _ είναι όμοιο με εκείνο της Νάξου _ αν και υπάρχουν και σε άλλα πετρώματα όπως ο κοινός κρητιδικός ασβεστόλιθος. Εξάλλου άλλοτε οι πλάκες είναι κινητές και άλλοτε όμως, βρίσκονται σε επίπεδους βράχους.

«Προσπαθώ – χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα είναι η αλήθεια – να τις προστατεύσω και αν είναι δυνατόν να μπορέσουν με κάποιο τρόπο να γίνουν γνωστές στους αρχαιολόγους», λέει ο κ. Κανάκης. Στην Νάξο και στον Στρόφιλα της Άνδρου βρίσκονται επίσης βραχογραφίες ενώ πρόσφατα εντόπισε και στο Βαθύ της Αστυπάλαιας ο καθηγητής κ. Χρίστος Ντούμας.Να σημειωθεί πάντως ότι επίκρουστες βραχογραφίες υπάρχουν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όχι όμως της ίδιας θεματολογίας (Μαρώνεια και στις Ρούσσες Θράκης, Παγγαίο, Κρυονέρι, Φίλιπποι, Πήλιο και Συκούριο Λάρισας και Ασφέντου Σφακίων στην Κρήτη.