Οκτώ χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη φορά που η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ερμήνευσε την Κλυταιμνήστρα στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, από τον Θέμη Μουμουλίδη. Τώρα ο σκηνοθέτης επιστρέφει στο ίδιο έργο του αρχαίου δράματος διατηρώντας από την παλιά διανομή και τον Στέλιο Μάινα και την Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου. Μόνο που από το καλοκαίρι του 2004 τίποτε δεν έχει παραμείνει ίδιο.
«Ολα είναι διαφορετικά» επισημαίνει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. «Τότε ήταν το καλοκαίρι των Ολυμπιακών Αγώνων, της κατάκτησης του Euro. Ηταν η εποχή ενός διάχυτου ευδαιμονισμού, μιας πανέμορφης και πεντακάθαρης Αθήνας. Το ηθικό ήταν πολύ πιο πάνω… Σήμερα, σε μια τέτοια κατάσταση διάψευσης των ελπίδων και ανώμαλης προσγείωσης στην πραγματικότητα, η τωρινή ανάγνωση της «Ιφιγένειας» πατάει στη βασική ιδέα, αλλά είναι πολύ πιο σύγχρονη. Είναι μια ανάγνωση της ιστορίας, ακόμη και μέσα από την πρόταση που κάνει για τον Χορό – τότε ήταν ο Χορός των γυναικών από τη Χαλκίδα και εντάσσονταν και αυτές στην ιστορία. Τώρα έχουμε να κάνουμε με ένα σύνολο κοριτσιών που δεν συναντιούνται ποτέ με το σύνολο των ηθοποιών – μοιάζει σαν να κρίνουν, να σχολιάζουν και να γνωρίζουν τα γεγονότα. Είναι αναγνώστες και γνώστες του μύθου και της ιστορίας. Ούτως ή άλλως η παράσταση είναι πιο σύγχρονη. Ακόμη και στην όψη. Η πρώτη εμφάνιση της Κλυταιμνήστρας είναι με καμπαρντίνα και μετά με φόρεμα ως το γόνατο. Το ίδιο και η Ιφιγένεια. Οι άνδρες κρατάνε ένα κοστούμι με αναφορές και μνήμες στρατιωτικές. Συνολικά η παράσταση παραπέμπει σε μια οποιαδήποτε κοινωνία, οπουδήποτε».
Η ουσία όμως στα κείμενα αυτά είναι η αντιστοιχία με τη σημερινή κοινωνία. Και αυτό είναι που προκαλεί την ηθοποιό. «Ενώ οι τραγικοί μας συγγραφείς τα έχουν πει όλα, εξακολουθούν να είναι παγκόσμιοι και σημερινοί» παραδέχεται.
«Ο Ευριπίδης ξεσκεπάζει τους ήρωες»
Από τα τελευταία έργα του Ευριπίδη και βαθύτατα πολιτικό, η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» είναι γραμμένη «κάπου στο τέλος της Αθήνας και του πολιτισμού – όπως κι εμείς σήμερα βρισκόμαστε λίγο στο τέλος μιας εποχής» επισημαίνει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. «Τα πάντα τίθενται υπό αμφισβήτηση και υπό εξέταση. Ο Ευριπίδης απομυθοποιεί τους πολέμους που έγιναν υπέρ πατρίδος και τους ήρωες των πολέμων αυτών. Ετσι κι εμείς σήμερα επανεξετάζουμε τα θέματα της απληστίας, της φιλοδοξίας, της επιθυμίας για εξουσία που βρίσκονται μέσα σε κάποιους ηγέτες, που δεν δειλιάζουν μπροστά σε τίποτε. Οπως ο Αγαμέμνων, που δεν διστάζει να θυσιάσει την ίδια του την κόρη. Ηγέτες οι οποίοι στο όνομα ενός κέρδους ή άλλων σκοτεινών κινήτρων θυσιάζουν τους λαούς τους ή άλλους λαούς… Πόσες φορές δεν διαβάσαμε στις εφημερίδες ότι «η Ελλάδα ως δεύτερη Ιφιγένεια» θυσιάζεται για να σωθεί η Ευρώπη;».
Η ηθοποιός πιστεύει ότι πρόκειται για ένα παρεξηγημένο έργο. «Στο σχολείο, θυμάμαι, την εποχή της χούντας, μας το δίδασκαν ως το κείμενο υπέρ πατρίδος. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι. Ο Ευριπίδης κάνει ακριβώς το αντίθετο. Ξεσκεπάζει τους στρατηγούς, τους ήρωες… Οι διάλογοι ανάμεσα στον Αγαμέμνονα και στον Μενέλαο παραπέμπουν σε κουβέντες σύγχρονων ηγετών» τονίζει, επιβεβαιώνοντας ότι η επιστροφή σε ένα έργο προσφέρει πολλά καινούργια πράγματα: μια νέα ανάγνωση, μια νέα σκηνοθεσία, καινούργιες συζητήσεις.
«Εφέτος υπολογίζουμε πολύ στον διάλογο που κάνει το ευριπιδικό κείμενο με τον Χορό, με κείμενα σύγχρονων ελλήνων ποιητών, αλλά και μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν πολέμους. Οπως αναρωτιόμαστε τι σημαίνει θυσία σήμερα. Είναι μια φράση που ακούγεται από παντού. Ολοι μάς ζητούν να κάνουμε θυσίες. Κάθε θυσία εμπεριέχει και την αθωότητα του θύματος. Ποιοι είναι αυτοί που αποφασίζουν τις θυσίες και για ποιους λόγους; Συνήθως γίνονται εν αγνοία μας. Μας ζητούν θυσίες για να σωθούν οι τράπεζες, το χρηματο-οικονομικο-πιστωτικό τους σύστημα».
Η ερμηνεία της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη έχει επίσης μετατεθεί με τα χρόνια. Η συναισθηματική Κλυταιμνήστρα του παρελθόντος έχει δώσει τη θέση της στη γυναίκα που βλέπει τα πράγματα από απόσταση, που έχει περισσότερη λογική και επιχειρήματα, που εκφράζει μεγαλύτερη σκληρότητα.
«Είναι μια γυναίκα που απειλεί και διεκδικεί. Δεν είναι η γυναίκα που θαμπώνεται – τότε ή τώρα -, είναι όμως βασίλισσα και γυναίκα που έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με τον άνδρα της. Μέσα μου εφέτος, ερμηνεύοντας την Κλυταιμνήστρα, υπάρχει περισσότερο πολιτική διαμαρτυρία, περισσότερη οργή. Δεν είμαι απλώς η μητέρα που μιλάει στον σύζυγο που της σκοτώνει τα παιδιά. Μιλώ εξ ονόματος όλων των μητέρων που χάνουν τα παιδιά τους στους παράλογους πολέμους. Αλλά και εξ ονόματος όλων των πολιτών που βλέπουν την εξουσία να μη στρέφει το βλέμμα της στον άνθρωπο» καταλήγει.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
«Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη. Σκηνοθεσία Θέμης Μουμουλίδης, σκηνικό Γιώργος Πάτσας, κοστούμια Παναγιώτα Κοκορού, μουσική Κωνσταντίνος Βήτα, φωτισμοί Νίκος Σωτηρόπουλος. Παίζουν: Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Στέλιος Μάινας, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Μηνάς Χατζησάββας, Ιωάννα Παππά, Γιάννης Στάνκογλου, Αγγελος Μπούρας και 6μελής χορός κοριτσιών. Παραγωγή: 5η Εποχή Τέχνης σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
