Ούλριχ Μπεκ: Η Ελλάδα πέτυχε να μπει στον επόμενο… γύρο του ευρώ

«Ναι, αν και με μια ειρωνική υπόκρουση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι, αν η ευρωζώνη είναι ένα ποδοσφαιρικό τουρνουά, τότε την περασμένη Κυριακή η Ελλάδα πέτυχε να μπει στον επόμενο γύρο του. Με την επιλογή τους οι Ελληνες έκαναν καλό και στην Ευρώπη και στον εαυτό τους επειδή κατάφεραν να αντιστρέψουν μια φαινομενικά αδιέξοδη κατάσταση και να αποστείλουν το μήνυμα ότι, πρώτον, ανήκουν στην Ευρώπη και, δεύτερον, ότι η επιστροφή στη δραχμή δεν αποτελεί πραγματική εναλλακτική λύση. Ταυτόχρονα πρέπει βέβαια να πούμε ότι επρόκειτο για εκλογές σε εισαγωγικά, με την έννοια ότι ήταν επιλογή ανάμεσα σε δύο κακά, με το ένα να είναι η έξοδος από την ευρωζώνη και το άλλο η αποδοχή των δικτατορικών όρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πολλά θα εξαρτηθούν τώρα από το πώς θα αξιοποιήσει ο νικητής των εκλογών αυτό το αποτέλεσμα για την Ελλάδα και την Ευρώπη».

«Τα μέσα αυτά παρουσιάζουν κατά απρεπή τρόπο τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα με αντιευρωπαϊκή στάση. Αυτό δεν είναι όμως αληθές. Η θέση του δεν είναι η έξοδος της χώρας από το ευρώ αλλά η αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Και αυτή η στάση είναι γι’ αυτά τα μέσα εκτός της σφαίρας του πολιτικά εφικτού».

«Νομίζω ναι. Κατά τα άλλα, στην ευρωζώνη υπάρχει μόνο ένας κανονισμός εισόδου, όχι εξόδου. Στην περίπτωση της Ελλάδας η έξοδος θα μπορούσε να γίνει κατόπιν μακροχρόνιων διαπραγματεύσεων και μόνο εφόσον αυτό θα το ήθελε η Αθήνα. Είμαι όμως σίγουρος ότι οι Ελληνες δεν είχαν κάνει ποτέ τέτοια επιλογή, που εξάλλου ούτε και οι Γερμανοί τη θέλουν. Κι αυτό επειδή η αποχώρηση θα επέφερε ένα καινούργιο «κούρεμα» εις βάρος των δανειστών. Επιπλέον η Ελλάδα θα συνέχιζε, ως κράτος-μέλος, να έχει πρόσβαση στα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η έξοδος θα ήταν λοιπόν ανυπολόγιστα ακριβή. Γι’ αυτά τα θέματα δεν είναι όμως καλά πληροφορημένη η γερμανική κοινή γνώμη».

«Πρέπει να δούμε τη συνολική κατάσταση. Στη Γερμανία και σε άλλες χώρες κυριαρχεί η άποψη ότι ζούμε σε ένα εθνικό κοντέινερ που αν το κλείσουμε ερμητικά μένουν απ’ έξω τα εξωτερικά προβλήματα. Ετσι συμβαίνει και με το ελληνικό πρόβλημα. Η Ελλάδα αντιμετωπίζεται ως κοντέινερ έτσι που να μπορεί να κλειστεί και να αποκλειστεί από την ευρωζώνη. Το ότι υπάρχει μια αμοιβαία εξάρτηση μεταξύ των κρατών και των τραπεζών δεν γίνεται επαρκώς κατανοητό. Το ίδιο ισχύει και για το γεγονός ότι τυχόν χρεοκοπία της Ελλάδας θα μπορούσε να συμπαρασύρει στον γκρεμό την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και τελικά και τη φαινομενικά τόσο καλά περιφρουρημένη και πλούσια Γερμανία. Για να το πω με μια αναλογία: η Ευρώπη μοιάζει με τον «Τιτανικό», ο οποίος έχει υποστεί ισχυρό ρήγμα στο κύτος του. Η γνώμη που κυριαρχεί στο πάνω, πολυτελές κατάστρωμα, στο οποίο βρίσκεται και η Γερμανία, είναι ότι το πλοίο μπορεί να αποφύγει το ναυάγιο και να συνεχίσει την πορεία του αν αποκόψει και αποβάλει το κάτω κατάστρωμα με τους Ελληνες. Πρόκειται για μοιραίο λάθος».

«Η κοινωνιολογική μου ανάλυση οδηγεί στο εξής αποτέλεσμα: βασικά η ήπειρός μας οδηγείται προς την κατεύθυνση μιας γερμανικής Ευρώπης. Η στρατηγική της Μέρκελ δεν είναι καν συνειδητή αλλά έχει αποκρυσταλλωθεί έτσι στην πράξη. Πρόκειται για μια στρατηγική του δισταγμού: δεν λέει πραγματικά «όχι», δεν λέει πραγματικά «ναι», αλλά «νόχι», δηλαδή συνδυάζει κατά αφύσικο τρόπο και τα δύο. Το αποτέλεσμα της διστακτικότητας είναι η αύξηση της δύναμης της Γερμανίας επειδή όλοι περιμένουν από αυτήν, ως την πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης, το «ναι» στα δάνεια. Η ίδια διστακτικότητα κάνει ξεκάθαρο στους πάντες πόσο μεγάλη είναι η εξάρτησή τους από τους Γερμανούς σε αυτή την οικονομικά τεταμένη περίοδο».

«Οντως. Ως τώρα η Γαλλία και η Γερμανία ήταν μαζί η λοκομοτίβα της Ευρώπης. Η Μέρκελ και ο Σαρκοζί διαχειρίζονταν από κοινού την κατάσταση. Τελευταία όμως η πιστοληπτική φερεγγυότητα της Γαλλίας έχει τρωθεί. Η χώρα δεν έχει πλέον το λεγόμενο «triple A», την άριστη βαθμολόγηση από τους οίκους αξιολόγησης, και κινδυνεύει – όχι άμεσα βέβαια – να ζητήσει τη βοήθεια της ομπρέλας διάσωσης. Αυτό αποδυναμώνει φοβερά τη θέση της. Συνολικά έχουμε έτσι να κάνουμε με μια νέα διανομή της δύναμης και με μια νέα δομή της, η οποία έχει τρεις συνιστώσες. Η πρώτη είναι τα μη μέλη της ευρωζώνης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τα οποία αποδυναμώνονται πολύ επειδή οι βασικές αποφάσεις λαμβάνονται από τα κράτη-μέλη της Νομισματικής Ενωσης. Μεγάλες χώρες όπως η Αγγλία ή επί μέρους όπως η Πολωνία μένουν αναγκαστικά έξω από την πόρτα. Η δεύτερη συνιστώσα είναι οι χώρες της ευρωζώνης που εξαρτώνται από τις επιχορηγήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή κινδυνεύουν να υποστούν τέτοια εξάρτηση. Και η τρίτη είναι η μικρή ομάδα των πλούσιων χωρών στον πυρήνα της ευρωζώνης στην οποία η Γερμανία έχει τον αποφασιστικό λόγο».

«Οχι. Πέρα από αυτό έχουμε να κάνουμε και με μια συνολική Ευρώπη των δύο ταχυτήτων. Εκείνες οι χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν συμμετέχουν στη διαδικασία αποφάσεων που αφορούν το παρόν και το μέλλον της ηπείρου μας. Αυτές λαμβάνονται μόνο από τις χώρες της ευρωζώνης και μάλιστα με τρόπο που είναι κομμένος και ραμμένος στις ανάγκες της Γερμανίας. Κατά συνέπεια, αυτό ισχυροποιεί τη γερμανική Ευρώπη. Από την άλλη, βέβαια, επαναλαμβάνω, η κυρία Μέρκελ δεν έχει αναπτύξει όλα αυτά στη βάση ενός στρατηγικού σχεδίου και το αποτέλεσμα δεν είναι η στρατιωτική αλλά η οικονομική εξάρτηση. Γι’ αυτό και όσα λέγονται για τη δημιουργία ενός Δ΄Ράιχ είναι παράταιρα, δεν αποδίδουν σωστά την κατάσταση. Αυτή θα μπορούσε να αποδοθεί με την εξής ειρωνική φράση: υπάρχει μόνο ένα πράγμα στον κόσμο χειρότερο από το να συντριβείς από το γερμανικό χρήμα, να μη συντριβείς από το γερμανικό χρήμα».

«Ναι, μπορεί. Δυστυχώς σε εμάς δεν γίνεται πολλή συζήτηση για το θέμα, για το ότι δηλαδή η ύπαρξη ή η μη ύπαρξη της Ευρώπης αποφασίζεται τελικά στο Βερολίνο. Σε αυτό παίζει βέβαια μοιραίο ρόλο και η διστακτικότητα της καγκελαρίου, η οποία, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, βάζει στη δημόσια συζήτηση σε δεύτερη θέση την Ευρώπη, τη στιγμή που η αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης γίνεται όλο και πιο επιτακτική».