Μ.Μ.

Διάβαζα και εξακολουθώ να διαβάζω με φανατισμό τον Γιάννη Μαρή. Συνδεδεμένος με έναν ιστορικό εκδοτικό οίκο, τον Ατλαντίς-Πεχλιβανίδη, που την επιγραφή του έβλεπα ως πρόσφατα στην οδό Κοραή, ο Γιάννης Μαρής και τα μυθιστορήματά του σφράγισαν την αναγνωστική ευαισθησία των δεκαετιών του ’50 και του ’60, εισάγοντας στην Ελλάδα με μεγάλη επιτυχία το νουάρ μυθιστόρημα. Με τον Μαρή δεν συμβαίνει μόνο η εισαγωγή του νουάρ. Το πιο σημαντικό είναι ότι έκανε χιλιάδες αναγνώστες να βλέπουν τον κόσμο μέσα από τη λογική και την πλοκή του αστυνομικού μυθιστορήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη συγκρίνουν τον Μαρή ως προς την τυπολογία των μυθιστορημάτων του με έναν άλλον μεγάλο της ελληνικής λογοτεχνίας, τον Μ.Καραγάτση.

Η περίφημη Serie Noire των εκδόσεων Gallimard, που προσέδωσε λογοτεχνικά εύσημα στη θεωρούμενη ως παραλογοτεχνία αστυνομική λογοτεχνία, άρχισε να εκδίδεται το 1944, λίγο μετά την απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία. Ο Γιάννης Μαρής αρχίζει να εκδίδει στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Τηρουμένων των αναλογιών, μπορούμε να μιλήσουμε για μια συγχρονία, αν λάβουμε υπόψη μας τι ακολουθεί στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επιπλέον ότι ο Μαρής ήταν διωκόμενος λόγω της αριστερής του ένταξης αλλά και των αποκαλυπτικών ρεπορτάζ του για το στρατόπεδο της Μακρονήσου.

Μεγάλος τεχνίτης της ίντριγκας και της πλοκής, ο Γιάννης Μαρής δημιούργησε έναν ήρωα, τον αστυνόμο Μπέκα, λογοτεχνική μορφή που ως προς τη συγκρότηση και το αφηγηματικό προφίλ στέκει πολύ καλά δίπλα στους διασημότερους ευρωπαίους και αμερικανούς συναδέλφους του – και όχι μόνο τον γάλλο επιθεωρητή Μεγκρέ με τον οποίο συχνά τον συγκρίνουν. Η Ελλάδα του ’50 και του ’60 παρουσιάζεται ανάγλυφη μέσα στο μυθιστορηματικό σώμα του Γιάννη Μαρή. Βρίσκουμε ιδιαίτερα την τοπογραφία της Αθήνας, τους δρόμους της, τα καφέ της. Με τον Μαρή η Αθήνα αναδεικνύεται σε λογοτεχνικό χώρο, εγγράφεται στη λογοτεχνική γεωγραφία. Παρά τη λογοκρισία και τα δύσκολα χρόνια, ο αριστερός Μαρής δεν διστάζει να μιλήσει για τον Εμφύλιο, για τους φακελωμένους αριστερούς, για την 4η Αυγούστου, για τον Λένιν. Φαίνεται ότι τώρα αυτόν τον συγγραφέα τον ξανακερδίζουμε.