Τουλάχιστον οκτώ φορές μέσα στα τελευταία τρία εκατομμύρια χρόνια η Αρκτική γνώρισε περιόδους με θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες από τις αναμενόμενες. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν ερευνητές οι οποίοι μιλούν για άγνωστες ως τώρα «σούπερ» θερμές περιόδους στο παρελθόν του πλανήτη.
Πιθανότερος «ένοχος» για το φαινόμενο κρίνεται το λιώσιμο των πάγων της Ανταρκτικής, σε μια θεωρία η οποία εισάγει έναν ακόμη ανησυχητικό αστάθμητο παράγοντα στα σενάρια για την κλιματική αλλαγή.
«Βουτιά» στο παρελθόν
Η μελέτη των κλιματολογικών συνθηκών του παρελθόντος της Γης θεωρείται πολύτιμος οδηγός για την πρόβλεψη του μέλλοντός της. Το πρόβλημα είναι ότι οι γνώσεις των ειδικών είναι ακόμη αρκετά περιορισμένες. Μια διεθνής ομάδα ερευνητών αναζήτησε περισσότερα στοιχεία στην Ελγκιγκίτγκιν, μια παγωμένη λίμνη της Σιβηρίας.
Επειδή έχει σχηματιστεί από την πρόσκρουση μετεωρίτη, η λίμνη περιέχει αναλλοίωτα ιζήματα 30 φορές αρχαιότερα από αυτά που μπορούν να γεωτρηθούν στη Γροιλανδία, όπου οι πυρήνες πάγου μπορούν να καλύψουν μόνο τα τελευταία 110.000 χρόνια. Οι γνώσεις δηλαδή που μπορούν να παράσχουν στους επιστήμονες φθάνουν ως και 2,8 εκατομμύρια χρόνια πίσω στο παρελθόν.
Οι αναλύσεις των ιζημάτων της Ελγκιγκίτγκιν έδειξαν ότι τουλάχιστον οκτώ φορές μέσα σε αυτή την περίοδο η Αρκτική – και μαζί με αυτήν ολόκληρος ο πλανήτης – βρέθηκε σε μια «υπερμεσοπαγετώδη περίοδο» – μεσοπαγετώδεις λέγονται οι περίοδοι ανάμεσα σε δυο εποχές παγετώνων, όπως αυτή που διανύουμε εμείς σήμερα – με θερμοκρασίες πολύ πιο υψηλές από ό,τι θεωρούσαν ως τώρα οι ειδκοί.
+5 βαθμοί Κελσίου και «εξαιρετικές» συνθήκες
Συγκεκριμένα οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια αυτών των «σούπερ» μεσοπαγετωδών περιόδων η Αρκτική περνούσε σε «εξαιρετικές φάσεις» με μέση θερμοκρασία κατά 4 εως 5 βαθμούς υψηλότερη από τη σημερινή. «Αυτό είναι πραγματικά πολύ» ανέφερε ο Μάρτιν Μέλες του Πανεπιστημίου της Κολωνίας, κύριος συγγραφέας της μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science».
Δυο από αυτές τις «υπερμεσοπαγετώδεις περιόδους» σημειώθηκαν πριν από περίπου 400.000 και 1,1 εκατομμύρια χρόνια αντίστοιχα και τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι κατά τη διάρκειά τους ήταν πρακτικά αδύνατον η Γροιλανδία να ήταν καλυμμένη από πάγο. Εως τώρα οι επιστήμονες γνώριζαν ότι η Αρκτική έχει γνωρίσει στο παρελθόν θερμότερες εποχές, δεν υποπτεύονταν όμως ότι οι θερμοκρασίες τους ήταν τόσο υψηλές.
Τα νέα δεδομένα που αποκαλύπτει η μελέτη δεν υποδηλώνουν μόνο ότι η Γροιλανδία ήταν μάλλον καταπράσινη αλλά και ότι ο Αρκτικός Κύκλος γενικότερα δεν ήταν τόσο παγωμένος όσο σήμερα αλλά μάλλον «κολυμπούσε» περισσότερο σε νερό.
Απειλή έξω από όλα τα μοντέλα
Κανένα από τα κλασικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για τη μελέτη του κλίματος δεν μπορεί να προβλέψει – και πόσο μάλλον να ερμηνεύσει – αυτές τις εξαιρετικά θερμές περιόδους. Αυτό, υπογραμμίζουν όλοι οι ειδικοί, σημαίνει ότι οφείλονται κατά πάσα πιθανότητα σε κάποιο απροσδόκητο γεγονός.
Ποιο μπορεί να ήταν αυτό; Οι επιστήμονες στρέφουν τις υποψίες τους στον… άλλο πόλο θεωρώντας ως πιθανότερη εξήγηση μια πιθανή κατάρρευση του παγοκαλύμματος της Δυτικής Ανταρκτικής, γνωστού και ως WAIS (West Antartctic Ice Sheet).
Αν και βρίσκεται κυριολεκτικά στην άλλη άκρη του κόσμου, ένα μαζικό λιώσιμο και σπάσιμο των πάγων του νότιου ημισφαιρίου μπορεί να «ανακατέψει» τα νερά στέλνοντας θερμά ρεύματα μέσω του Ειρηνικού ως τον Αρκτικό Ωκεανό ενώ παράλληλα μπορεί να απελευθερώσει τεράστιες ποσότητες νερού ανεβάζοντας τη στάθμη της θάλασσας ως και κατά 5 μέτρα.
Επανάληψη του ίδιου σεναρίου;
Οπως τονίζουν οι επιστήμονες, τίποτε δεν αποκλείει ότι ένα τέτοιο εφιαλτικό – για τον άνθρωπο – σενάριο θα επαναληφθεί και στο μέλλον. «Σήμερα βλέπουμε μια δραματική μείωση του WAIS» δήλωσε ο κ. Μέλες στο περιοδικό «New Scientist» προσθέτοντας ωστόσο ότι θα χρειαστεί να περάσουν αιώνες έως ότου οι πάγοι του καταρρεύσουν εντελώς.
Αλλοι ειδικοί ωστόσο θεωρούν ότι το παγοκάλυμμα θα αρχίσει να σπάζει ως το τέλος του αιώνα που διανύουμε. Προς το παρόν οι γνώσεις των μελετητών δεν επαρκούν ώστε να μπορούμε να έχουμε ακριβείς προβλέψεις.
«Δεν νομίζω ότι ξέρουμε πώς και πότε θα χάσουμε το WAIS» τόνισε στο ίδιο περιοδικό ο Πολ Βαλντές, ειδικός στους παγετώνες του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ ο οποίος δεν μετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη. «Οταν όμως χαθεί θα έχει κλιματικές συνέπειες για ολόκληρο τον πλανήτη».
Αν οι πάγοι της Δυτικής Ανταρκτικής καταρρεύσουν οι συνέπειες θα είναι αισθητές σε όλο τον πλανήτη: η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει ως και 5 μέτρα και η Αρκτική θα γνωρίσει ιδιαίτερα θερμές εποχές Πηγή:NASA
