«Οι επιπτώσεις από μια έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν ολέθριες ή, για να χρησιμοποιήσω μια ελληνική λέξη, καταστροφικές». Δραματική προειδοποίηση απηύθυνε ο πρώην πρωθυπουργός κ. Λ. Παπαδήμος στην ομιλία του στο συνέδριο του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF) στην Κοπεγχάγη. Στο πολυσέλιδο κείμενο εστιάζει στο δίλημμα της παραμονής ή όχι στην ευρωζώνη (παραφράζοντας το υπαρξιακό ερώτημα στον περίφημο μονόλογο του Αμλετ), βλέπει παράθυρο για τροποποιήσεις και παράταση του μνημονίου κατά ένα έτος, ζητεί άμεσα μέτρα ανάκαμψης και καταπολέμησης της ανεργίας και ασκεί κριτική στους χειρισμούς που έγιναν το 2009.
Περιθώρια για «λογικές τροποποιήσεις» στο μνημόνιο «υπό το φως των εξελίξεων» αλλά όχι για τη συνολική ανατροπή του βλέπει ο πρώην πρωθυπουργός. Αντιθέτως, σε περίπτωση κατάργησής του, εκτιμά ότι η προβαλλόμενη ως «εναλλακτική λύση» εκτός του ευρώ θα σημάνει μια «εθνική ήττα» και ενδέχεται να οδηγήσει την Ελλάδα (και) εκτός της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην ομιλία της Πέμπτης ο κ. Παπαδήμος τόνισε ότι «οι αποφάσεις που θα ληφθούν στις επερχόμενες εκλογές και αμέσως έπειτα από αυτές θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία».
Ο πρώην Πρωθυπουργός υπερασπίστηκε τα πεπραγμένα της θητείας του. «Υποστηρίζω ότι το νέο οικονομικό πρόγραμμα και η αναδιάρθρωση του χρέους – αν εφαρμοστούν αποτελεσματικά, συμπληρωθούν κατάλληλα και τροποποιηθούν εύλογα υπό το φως των εξελίξεων – παρέχουν τα οικονομικά θεμέλια και τα βασικά εργαλεία πολιτικής για την επίτευξη των στόχων της σταθεροποίησης, της οικονομικής ανάκαμψης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας» σημείωσε.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του στην Κοπεγχάγη, απηύθυνε μια ασυνήθιστη για τον συνήθως αποδραματοποιημένο τόνο του έκκληση στους έλληνες πολίτες να μην παρατήσουν την προσπάθεια να παραμείνει η χώρα στην ευρωζώνη. «Ελπίζω ότι οι Ελληνες δεν θα αποφασίσουν να ρίξουν κάτω τις ασπίδες τους, αλλά θα συνεχίσουν στον δρόμο της μεταρρύθμισης» ανέφερε. «Ευελπιστώ ότι η κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές θα συνεργαστεί στενά και εποικοδομητικά με τους ευρωπαίους εταίρους μας» πρόσθεσε, απευθυνόμενος στο πολιτικό προσωπικό.
Κυρίαρχο στοιχείο στην ομιλία του πρώην πρωθυπουργού ήταν η επισήμανση της ανάγκης για άμεσα μέτρα, «εδώ και τώρα», με σκοπό την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας και την καταπολέμηση της ανεργίας.
Στην αναδρομή που έκανε στους 30 μήνες, «από τότε που αποκαλύφθηκαν πλήρως οι διαστάσεις του δημοσιονομικού προβλήματος» της Ελλάδας, υποστήριξε ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπισή του το φθινόπωρο του 2009 ήταν «άτολμες», φωτογραφίζοντας τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης από τον κ. Γ. Παπανδρέου.
Ο κ. Παπαδήμος στέκεται στις σοβαρές καθυστερήσεις και στα προβλήματα στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων αλλά σημειώνει ότι η πρόοδος που έχει γίνει στο πεδίο της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι «εντυπωσιακή». Χαρακτηρίζει παράλληλα «αξιοσημείωτη» τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Ο πρώην πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι η Ελλάδα έχει ήδη ανακτήσει το 50% της απώλειας ανταγωνιστικότητας έναντι των άλλων κρατών-μελών της ευρωζώνης κατά την περίοδο 2000-2009 και εκτιμά ότι ως το τέλος του 2013 το ποσοστό θα ανέλθει στο 90%.
Ωστόσο αυτή η θετική εικόνα δεν συνάδει τις εκτιμήσεις των αναλυτών και των αγορών, οι οποίοι αμφισβητούν ευθέως τη δυνατότητα της Ελλάδας να ολοκληρώσει την προσπάθεια. Η αντίφαση αυτή έχει πολλαπλές αιτίες κατά τον πρώην πρωθυπουργό, ο οποίος τονίζει την ανάγκη να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στα επιτεύγματα της Ελλάδας και στις εκτιμήσεις των αναλυτών και των αγορών. Πρώτα και κύρια όμως ανάμεσα στην πρόοδο που συντελέστηκε και στην εμπιστοσύνη που έχουν οι ίδιοι οι πολίτες στη δυνατότητα ανάκαμψης.
Ο κ. Παπαδήμος διακρίνει δύο βασικούς κινδύνους από την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί: «Ο πρώτος είναι το ενδεχόμενο ενός φαύλου κύκλου μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας, περισσότερων μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης, βαθύτερης ύφεσης και ούτω καθεξής. Ο δεύτερος είναι ο κίνδυνος ενός έτερου φαύλου κύκλου που θα είναι η περαιτέρω μείωση της εμπιστοσύνης η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς την οικονομική δραστηριότητα, τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος και την πιστωτική επέκταση και να οδηγήσει σε μείωση της στήριξης των πολιτών για το πρόγραμμα. Θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και στην εγκατάλειψη της προσπάθειας και σε μια καταστροφική χρεοκοπία, η οποία θα πλήξει έτι περαιτέρω την εμπιστοσύνη και το πραγματικό εισόδημα».
Ο πρώην πρωθυπουργός επισημαίνει ότι οι επιπτώσεις της παρατεταμένης ύφεσης (10,2% συνολικά τη διετία 2010-2011) και της αύξησης της ανεργίας σε επίπεδα πάνω το 20% είναι πολύ σοβαρές. «Η δυσαρέσκεια των πολιτών για το πρόγραμμα, ειδικά ανάμεσα στους νεότερους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, αντανακλά το γεγονός ότι τα οφέλη από τη δημοσιονομική προσαρμογή, τη μείωση των εξωτερικών ελλειμμάτων και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας φαντάζουν μακρινά και όχι απτά, ενώ το βασικό ορατό αποτέλεσμα του προγράμματος είναι το μειωμένο πραγματικό εισόδημα και η αύξηση της ανεργίας» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο δρόμος της εξόδου από την κρίση, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη ζώνη του ευρώ, απαιτεί κατά τον κ. Παπαδήμο μια «διττή στρατηγική». Από τη μια πλευρά, «μεταρρυθμίσεις για τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών, την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας» και από την άλλη ανάπτυξη: «πολιτικές και μεταρρυθμίσεις που μπορούν να έχουν άμεσο και σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα και στην απασχόληση. Στην Ευρώπη όλο και περισσότεροι συμφωνούν ότι αυτή είναι η σωστή προσέγγιση».
Οι επιπτώσεις
«Ακόμη πιο δύσκολη η προσαρμογή εκτός ΕΕ»
«Ακόμη πιο δύσκολη η προσαρμογή εκτός ΕΕ»
– «Στην περίπτωση της Ελλάδας, η έξοδος από το ευρώ (η οποία πιθανότατα θα συνοδεύεται από ένα μορατόριουμ εξυπηρέτησης του χρέους) θα έχει πολλές και σοβαρές αρνητικές συνέπειες: ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί, το πραγματικό εισόδημα θα μειωθεί κατακόρυφα, το τραπεζικό σύστημα θα αντιμετωπίσει ακραίες πιέσεις, η πρόσβαση στις αγορές θα απομακρυνθεί και η δημοσιονομική εξυγίανση θα γίνει ακόμη πιο δύσκολη, ακόμη και αν η νομισματική χρηματοδότηση απαλύνει προσωρινά τα προβλήματα χρηματοδότησης που θα αντιμετωπίσει η κυβέρνηση».
– «Ο πληθωρισμός, που σήμερα είναι 1,5%, θα εκτιναχθεί σε διψήφιο ποσοστό» […] «Μοντέλα υπολογισμών δείχνουν ότι ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί στο 30%, ή ακόμη υψηλότερα, στο 50%»
– «Το πραγματικό εισόδημα θα μειωθεί σημαντικά, αντί να αυξηθεί όπως θα προέβλεπαν ορισμένοι. Αυτό θα συμβεί για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων των πιέσεων που θα υποστεί το τραπεζικό σύστημα και του αποκλεισμού των επιχειρήσεων από τις διεθνείς αγορές. Ορισμένες προσομοιώσεις δείχνουν ότι το πραγματικό εθνικό εισόδημα θα συρρικνωθεί κατά περίπου 20%».
– «Η δημοσιονομική εξυγίανση θα εμποδιστεί από (1) τη μείωση των φορολογικών εσόδων ως αποτέλεσμα της μεγάλης συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας, (2) τα εντεινόμενα αιτήματα των πολιτών για περισσότερες δημόσιες δαπάνες με σκοπό τη στήριξη του πραγματικού εισοδήματος, (3) την αύξηση του δημόσιου χρέους που θα μετατραπεί στο νέο υποτιμημένο εθνικό νόμισμα, και (4) τα υψηλότερα πραγματικά επιτόκια που θα απαιτούνται για τη σταθεροποίηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας και τον έλεγχο του πληθωρισμού. Ετσι, η δημοσιονομική προσαρμογή θα γίνει πιο δύσκολη, εκτός αν επικρατήσει η άποψη – και θα μπορούσε να επικρατήσει – ότι η νομισματική χρηματοδότηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού και η εκτίναξη του πληθωρισμού θα συμβάλουν στην επίλυση του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας. Μια τέτοια άποψη δεν είναι μόνο λανθασμένη και επικίνδυνη, είναι επίσης ασυμβίβαστη με τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία απαιτεί όλα τα κράτη-μέλη της – και όχι μόνο εκείνα της ευρωζώνης – να προωθούν πολιτικές που αποσκοπούν σε χαμηλό πληθωρισμό και υγιή δημόσια οικονομικά».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
