Ακουσα για τα νερά στο μπουκάλι τα κατάλληλα για όσους κάνουν δίαιτα και κατάλαβα τελικά ότι πρόκειται για εκείνα που περιέχουν πολύ λίγο νάτριο. Μόνο που δεν πρέπει να παίζουμε και πολύ με το νάτριο στον οργανισμό μας. Υπάρχουν δίαιτες αδυνατίσματος με συστάσεις για πολλά νερά και χυμούς, άλλες με ελάττωση σχεδόν στο μηδέν του αλατιού και άλλες που είναι συνδυασμός των δύο προηγουμένων. Είναι όμως το νάτριο ένα από τα σημαντικά κλειδιά τα σχετικά με την υγεία μας και δεν σηκώνει να κάνουμε ό,τι ακούμε από ‘δώ και από ‘κεί.
Sodanum λεγόταν κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα μια θεραπεία για τον πονοκέφαλο. Γι’ αυτήν χρησιμοποιούσαν το ανθρακικό νάτριο και από εκεί ο Humphry Davy, ο πρώτος που απομόνωσε το στοιχείο νάτριο, αποφάσισε να του δώσει το όνομα Sodium. Η ονομασία νάτριο είναι πολύ παλαιότερη: από τον καιρό των αρχαίων Αιγυπτίων, που είχαν κάθε χρόνο στην κοιλάδα Natron μια καλή συγκομιδή σόδας, ουσιαστικά ένα δώρο του ποταμού Νείλου. Διότι τα νερά του κάποια στιγμή του χρόνου κατέκλυζαν την κοιλάδα και με την απόσυρσή τους έμεναν οι κρύσταλλοι της σόδας – καλό καθαριστικό αλλά και μια ουσία χρήσιμη στην παρασκευή γυαλιού.
Το νάτριο είναι λιγότερο απαραίτητο για τα φυτά και περισσότερο για τους άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Το αίμα σε αυτούς χρειάζεται αρκετό νάτριο για τη ρύθμιση της πίεσής του, ενώ το πολύτιμο στοιχείο συμβάλλει επίσης στη διαλυτότητα των πρωτεϊνών και των οργανικών οξέων αλλά και για τη διάδοση των ηλεκτρικών παλμών στα νευρικά κύτταρα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συγχρονισμένη αντίστροφης φοράς κίνηση των ατόμων καλίου και νατρίου που διαπερνούν την κυτταρική μεμβράνη, μέσω της αντλίας καλίου – νατρίου. Η ενεργή μεταφορά των ιόντων είναι τόσο σημαντική για την κατανόηση της λειτουργίας των νευρικών κυττάρων ώστε ο άνθρωπος που εξιχνίασε τον τρόπο λειτουργίας αυτής της αντλίας τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ της Ιατρικής. (Εδώ βρίσκεται μια εξαιρετική παρουσίαση του μηχανισμού της αντλίας νατρίου: https://highered.mcgraw-hill.com/sites/0072495855/student_view0/chapter2/animation__how_the_sodium_potassium_pump_works.html). Τρία ιόντα νατρίου βγαίνουν από το εσωτερικό του κυττάρου και δύο ιόντα καλίου εισέρχονται. Αυτές οι κινήσεις των φορτισμένων σωματιδίων νατρίου και καλίου ισοδυναμούν με ένα ηλεκτρικό ρεύμα που διαπερνά το νεύρο και για να γίνονται απαιτούν μεγάλα ποσά ενέργειας.
Από αυτά τα λίγα και μόνο καταλαβαίνουμε πόσο απαραίτητη είναι η παρουσία του νατρίου στον οργανισμό μας. Οι βασικοί τρόποι εισαγωγής του είναι με το αλάτι (χλωριούχο νάτριο), με το νερό και λιγότερο με κάποια λαχανικά. Υπολογίζεται ότι δεν χρειαζόμαστε περισσότερο από μισό γραμμάριο αλατιού την ημέρα αλλά σίγουρα παίρνουμε δέκα φορές μεγαλύτερη ποσότητα, ενώ τα νεφρά είναι οι ρυθμιστές του αλατιού στον οργανισμό μας στέλνοντας ένα μέρος στα ούρα. Αν όμως με το φαγητό προσλαμβάνουμε μεγάλες ποσότητες συνεχώς, εκτός από την επιβάρυνση στα νεφρά που θα πρέπει να εργάζονται αδιάκοπα, ό,τι δεν καταφέρνουν να επεξεργαστούν καταλήγει στο αίμα. Εκεί όμως λόγω της ωσμωτικής πίεσης έχουμε εισροή επιπλέον νερού στο αίμα, με αποτέλεσμα το… ποτάμι να φουσκώνει και να αυξάνεται η πίεση στα τοιχώματα των αρτηριών. Αυτό πάλι κάνει με τον χρόνο τα τοιχώματα πιο σκληρά και δύσκαμπτα δημιουργώντας κυκλοφορικά προβλήματα.
Υπάρχει όμως και η αντίθετη εκδοχή ανθρώπων που έχουν κόψει εντελώς το αλάτι ή υπακούουν στις προσταγές κάποιων κανόνων διαίτης που απαιτούν να πίνουν ως και τρία λίτρα νερού την ημέρα, ηλικιωμένων που τους δίνουν με το ζόρι πολύ νερό για να μην πάθουν αφυδάτωση ενώ δεν τρώνε τις αντίστοιχες ποσότητες φαγητού για να πάρουν το απαραίτητο νάτριο ή μικρών παιδιών που πίνουν συνεχώς χυμούς και αναψυκτικά. Ολα αυτά καταλήγουν σε κράμπες, επιληπτικές καταστάσεις και εγκεφαλικές βλάβες. Το 2008 μια Αγγλίδα έλαβε αποζημίωση 800.000 στερλινών γιατί ακολούθησε μια τέτοια δίαιτα με τις αντίστοιχες συνέπειες λόγω της έλλειψης νατρίου.
