Κύριε πρωθυπουργέ, το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ότι η κρίση αγγίζει πλέον τις ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης, όπως η ισπανική. Πιστεύετε ότι η ευρωζώνη έχει φθάσει σε ένα σταυροδρόμι όπου θα πρέπει να αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε στενότερη δημοσιονομική ένωση ή αν θα διαλυθεί;
«Πιστεύω ότι η περιοχή της ζώνης του ευρώ έχει διανύσει ήδη μια μεγάλη απόσταση προς την κατεύθυνση της δημοσιονομικής ενοποίησης. Προτού ξεσπάσει η κρίση κάθε ιδέα για την οικονομική διάσωση μιας χώρας ήταν εκτός συζήτησης, σήμερα όμως έχουμε τρεις χώρες οι οποίες λαμβάνουν οικονομική βοήθεια και τους έχει παρασχεθεί ένας μόνιμος μηχανισμός προκειμένου να διαχειριστούν τα μελλοντικά τους προβλήματα. Η Ιταλία, παρ’ ότι αντιμετωπίζει και η ίδια δυσκολίες και έχει υψηλό κόστος χρηματοδότησης, παρέχει το ένα πέμπτο αυτής της βοήθειας και η συνεισφορά της στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης δεν απέχει πολύ από αυτή της Γαλλίας ή ακόμη και της Γερμανίας. Ολοι οι εταίροι στην ευρωζώνη οφείλουν να δείξουν συλλογική ευθύνη και ένα αίσθημα κοινού συμφέροντος προκειμένου να βγούμε από την κρίση όλοι μαζί. Ολοι έχουμε έναν ρόλο να παίξουμε και χρειάζεται όλοι να παίξουμε αυτόν τον ρόλο, βάζοντας κατά μέρος τυχόν προκαταλήψεις ή παρανοήσεις, καθώς το κοινό μας οικοδόμημα αξίζει περισσότερο από το σύνολο πιθανών εγωιστικών εθνικών συμφερόντων και ψευδαισθήσεων».
Εχετε ωστόσο υπόψη σας την ύπαρξη σχεδίων προετοιμασίας για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, από κοινοτικούς θεσμούς ή ακόμη και κυβερνήσεις; Εκτιμάτε ότι αν η χώρα μας εγκαταλείψει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, την ευρωζώνη η «μόλυνση» θα διαχυθεί και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη;
«Είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη, γιατί, πάνω απ’ όλα, είμαι βαθύτατα πεπεισμένος ότι έτσι υπηρετούνται με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα των ελλήνων πολιτών».
Μήπως θα ήταν καλύτερα, όπως έχει υποστηριχθεί, χώρες όπως η Ελλάδα να υιοθετήσουν παράλληλο νόμισμα μέχρις ότου καταφέρουν να σταθεροποιήσουν την οικονομία τους;
«Επαναλαμβάνω τη βαθιά μου πίστη ότι το συμφέρον της Ελλάδας είναι συνυφασμένο με το ευρώ».
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα άρχισε να βαθαίνει από το 2008. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όμως, παρ’ ότι γνώριζε την κατάσταση, δεν αντέδρασε εγκαίρως, αντιθέτως θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάποιες χώρες αντιμετώπισαν τη χώρα μας με νοοτροπία Σάιλοκ. Κατά την άποψή σας δεν έχει ευθύνες και η Ευρώπη για την κατάρρευση της Ελλάδας;
«Γι’ αυτό το θέμα έχουν ήδη γραφτεί πολλά και η δική μου θητεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έληξε το 2004. Θεωρώ όμως ότι χρειάζεται να κοιτάζουμε μπροστά, όχι πίσω, σε αυτό που χρειάζεται να γίνει, εκεί όπου βρίσκονται τα κοινά μας συμφέροντα».
Η συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου θεωρείτε ότι ήταν αναγκαία για να στηθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης; Δεν διέθετε η ευρωζώνη τα μέσα για να αντιμετωπίσει την κρίση, ή μήπως επελέγη η Ελλάδα ως «πειραματόζωο» υπομένοντας τις σκληρές συνέπειες του μνημονίου ώστε να παραδειγματιστούν άλλα κράτη με υψηλά ελλείμματα και να λάβουν μέτρα λιτότητας;
«Σας ξαναλέω ότι δεν είναι χρήσιμο, σε αυτή τη φάση, να αναλύσουμε την προηγούμενη διαχείριση της κρίσης. Η ΕΕ και το ΔΝΤ παρέχουν οικονομική βοήθεια και η Ελλάδα χρειάζεται να συνεχίσει και να επαυξήσει την ουσιαστική δουλειά που έχει γίνει μέχρι στιγμής για να οικοδομήσει μια ισχυρή οικονομία, όπως κάνουν οι Πορτογάλοι και οι Ιρλανδοί. Οι Ιταλοί επίσης καλούνται να αποδεχθούν θυσίες για να έχουμε έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό τον επόμενο χρόνο και να θέσουμε το χρέος σε μια σταθερή πορεία μείωσής του. Την ίδια στιγμή συνεισφέρουν σημαντικά στη βοήθεια που δίδεται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες που βρίσκονται σε ανάγκη. Πρέπει να εστιάσουμε στις προσπάθειες που απαιτούνται για να βγούμε από την κρίση, ανακουφίζοντας τους πολίτες με την έμφαση που μπορούμε να δώσουμε στα μέτρα ώθησης της ανάπτυξης».
Μιλώντας για ανακούφιση των πολιτών από τα μέτρα λιτότητας, πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια για την αναθεώρηση του μνημονίου που εφαρμόζεται στη χώρα μας; Τι θα σήμαινε η μονομερής καταγγελία του μνημονίου; Και επιπλέον, αν έπειτα από τις εκλογές δεν υπάρχουν χρήματα στα ταμεία θα μπορούσε η χώρα μας να ελπίζει σε ένα δάνειο-γέφυρα ως την επόμενη αξιολόγηση από την τρόικα;
«Δεν θα ήταν υπεύθυνο εκ μέρους μου να προχωρήσω σε υποθέσεις σχετικά με το τι θα κάνει η κυβέρνηση, η οποία θα σχηματιστεί έπειτα από τις εκλογές, ούτε τι θα αποφασίσουμε από κοινού τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ειλικρινά, ελπίζω ότι οι Ελληνες θα ψηφίσουν για να παραμείνουν στο ευρώ, επειδή αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για ένα σταθερό μέλλον με ευημερία. Πολύ συχνά στο παρελθόν οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα και αλλού εστράφησαν σε βραχυπρόθεσμες πολιτικές που οδήγησαν σε υψηλά χρέη και προβλήματα ανταγωνιστικότητας τα οποία προσπάθησαν – και απέτυχαν – να επιλύσουν μέσω νομισματικών υποτιμήσεων που είχαν αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές και επιτόκια. Το ευρώ επιβάλλει πειθαρχία στους πολιτικούς. Αυτό ήταν κάτι που δεν έγινε αντιληπτό ή αποδεκτό κατά τα δέκα πρώτα χρόνια της νομισματικής ένωσης. Ωστόσο η πειθαρχία αυτή αποτελεί τη μεγαλύτερη εγγύηση για τους πολίτες ότι οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται με βάση το δημόσιο συμφέρον και όχι το συμφέρον των οργανωμένων ομάδων, τις πελατειακές σχέσεις ή τις πολιτικές σταδιοδρομίες».
Εχετε προσκαλέσει αυτόν τον μήνα στη Ρώμη τρεις ευρωπαίους ηγέτες, την Ανγκελα Μέρκελ, τον Φρανσουά Ολάντ και τον Μαριάνο Ραχόι, σε μια μίνι Σύνοδο με αντικείμενο την ανάπτυξη. Πιστεύετε ότι υπάρχει ανάγκη για ένα ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ» το οποίο θα δώσει αναπτυξιακή προοπτική και θα σπάσει τον φαύλο κύκλο της ύφεσης;
«Είμαι ένθερμος υποστηρικτής της κοινοτικής μεθόδου, σύμφωνα με την οποία όλα τα ευρωπαϊκά κράτη αποφασίζουν από κοινού ως ισότιμοι εταίροι. Επίσης, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν έναν καθαρό και σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν. Πιστεύω όμως εξίσου ότι το κάθε κράτος-μέλος είναι καλό να συναντάται και να συνομιλεί με άλλα κράτη για τις θέσεις του και τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν, ιδίως σε αυτή τη δύσκολη στιγμή. Στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής στις 13 Μαΐου έγινε φανερό ότι αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να κερδίσει έδαφος η αναπτυξιακή ατζέντα, με μέτρα που προετοιμάζονται από μια υψηλόβαθμη ομάδα εν όψει της επόμενης Συνόδου στο τέλος Ιουνίου».
Η προσπάθεια για δημοσιονομική πειθαρχία έχει πλήξει το σύστημα πρόνοιας και έχει επιφέρει αλλαγές στην εργατική νομοθεσία, σε αρκετά κράτη της Ευρώπης. Κρίνετε ότι είναι απαραίτητη η θυσία αυτών των ευρωπαϊκών κοινωνικών κατακτήσεων προκειμένου να ξεπεραστεί η κρίση;
«Το σύστημα πρόνοιας, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να μεταρρυθμιστεί ώστε να μπορέσουν και οι επόμενες γενιές να απολαύσουν τα οφέλη του. Επίσης, πιστεύω ότι η εργατική νομοθεσία μπορεί να γίνει πιο ευέλικτη, παρέχοντας όμως ένα επαρκές εισόδημα για όσους χάνουν τη δουλειά τους, βοηθώντας τους να βρουν μιαν άλλη το ταχύτερο δυνατόν. Αυτό έχει κάνει η Ιταλία με τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και συνεχίζει τώρα με τις αλλαγές στην αγορά εργασίας. Η εναλλακτική λύση είναι να πληρώνουν οι πολίτες περισσότερους φόρους τη στιγμή που τα επίπεδα φορολόγησης είναι ήδη πολύ υψηλά στην Ευρώπη ή να καταδικάσουμε τους εαυτούς μας σε μια αργή πορεία παρακμής χωρίς κανένα σύστημα πρόνοιας στο μέλλον».
Οι Σίσυφοι της Ευρώπης
«Οι πολίτες χρειάζονται ελπίδα»
Η ανεργία έχει χτυπήσει «κόκκινο» στην Ευρώπη, ειδικά η ανεργία των νέων. Συμμερίζεστε την άποψη όσων υποστηρίζουν ότι υπάρχει κίνδυνος να χαθεί μια γενιά, και μάλιστα πολύ καλύτερα εκπαιδευμένη από τις προηγούμενες;
«Η αύξηση της ανεργίας, ιδιαίτερα στους νέους, αποτελεί σε ορισμένες χώρες την πιο οξεία και οδυνηρή συνέπεια της κρίσης. Μάλιστα, όσο κάποιες χώρες βυθίζονται ξανά στην ύφεση, τόσο πιο σημαντικό είναι να συμφωνήσουμε αμέσως σε μέτρα που θα διατηρήσουν την οικονομική δραστηριότητα και θα ενθαρρύνουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ, αλλά και σε εθνικό επίπεδο».
Η οικονομική δυσπραγία έχει οδηγήσει σε άνοδο των ακραίων κομμάτων, δεξιών και αριστερών, στην Ευρώπη. Πιστεύετε ότι η αύξηση των ποσοστών τους αποτελεί καμπανάκι κινδύνου;
«Οι πολίτες στέλνουν ένα σαφές μήνυμα ότι χρειάζονται ελπίδα. Γνωρίζουν και αποδέχονται ότι πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες προκειμένου να διορθωθούν τα λάθη του παρελθόντος. Γνωρίζουν ότι ο δρόμος αυτός είναι ανηφορικός. Χρειάζεται όμως να ξέρουν επίσης ότι υπάρχει και κάποιο ορατό τέλος σε αυτή την προσπάθεια. Να μη νιώθουν τους εαυτούς τους σαν Σίσυφους που σπρώχνουν έναν ογκόλιθο στην κορυφή του λόφου μόνο και μόνο για να τον δουν να κατρακυλά στη βάση του και να πρέπει να προσπαθήσουν ξανά από την αρχή. Αυτή τη στιγμή χρειάζεται να αφουγκραστούμε τους πολίτες και να φροντίσουμε την πραγματική οικονομία, κατανοώντας ότι αυτό θα βοηθήσει επίσης στη δημοσιονομική προσαρμογή».
«Να σπάσει ο φαύλος κύκλος»
«Πιστεύω ότι θα έχουμε ευρωομόλογο με τη μία ή την άλλη μορφή»
Ανήκετε στους υποστηρικτές του ευρωομολόγου. Αν υιοθετηθεί αυτό το χρηματοδοτικό εργαλείο, έπειτα από πόσον καιρό εκτιμάτε ότι θα προσφέρει βοήθεια στις χώρες που έχουν ανάγκη δανεισμού;
«Πιστεύω ότι θα έχουμε ευρωομόλογο με τη μία ή την άλλη μορφή, επειδή η ένωσή μας γίνεται όλο και πιο στενή. Ωστόσο θα πρέπει να έχουμε απολύτως καθαρό στο μυαλό μας ότι η έκδοση ευρωομολόγου δεν αποτελεί μια άδεια για να ξοδεύουμε (license to spend) εις βάρος των άλλων, αλλά αντιθέτως μια προσπάθεια να οικοδομήσουμε ξανά την Οικονομική και Νομισματική Ενωση σε μια πιο σταθερή και αξιόπιστη βάση».
Στη διάρκεια αυτής της κρίσης έγινε φανερό ότι η λειτουργία των αγορών χωρίς κανόνες δεν κατέληξε στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα ούτε στην Ευρώπη ούτε στις ΗΠΑ, ιδίως σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό τομέα. Αναδεικνύεται, κατά τη γνώμη σας, η ανάγκη για ένα νέο σύστημα ελέγχου και για μεγαλύτερη παρεμβατικότητα από την πλευρά του κράτους;
«Κατά την άποψή μου έχουν γίνει πολλά και συνεχίζουν να γίνονται στην κατεύθυνση του αποτελεσματικότερου ελέγχου και της εποπτείας των αγορών και των χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Ωστόσο η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή έχει βαθύτερες ρίζες και έχει να κάνει με την καταστροφική αλληλεπίδραση μεταξύ της απαραίτητης μείωσης του ύψους του χρέους και της ύφεσης που επιφέρει αυτή η προσπάθεια στην οικονομία και, κατά συνέπεια, στις τράπεζες. Με άλλα λόγια, όσο το κράτος δαπανά λιγότερα και αυξάνει τους φόρους, τόσο οι πολίτες βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται, και αυτό οδηγεί σε απολύσεις και σε “λουκέτα” στις επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες. Για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να βρεθεί η μέση οδός ανάμεσα στη δημοσιονομική προσαρμογή και στα μέτρα που θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, έχοντας πάντα κατά νουν ότι δεν υπάρχει μια λύση άμεσης εφαρμογής, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα όλων. Η ευρωπαϊκή Σύνοδος του Μαΐου έχει προσφέρει ήδη κάποιες ευπρόσδεκτες προτάσεις, όπως για παράδειγμα να δοθεί προτεραιότητα σε στοχευμένες επενδύσεις. Για να σας δώσω ακόμη ένα παράδειγμα, στην Ιταλία παλεύουμε να αποφύγουμε μια δεύτερη αύξηση του ΦΠΑ μέσα σε έναν χρόνο, δίνοντας μια αμείλικτη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, μειώνοντας παράλληλα τις δημόσιες δαπάνες που δεν είναι απολύτως απαραίτητες».
Θεωρείτε ότι η Ευρώπη έχει κάνει αρκετά για να δημιουργήσει μια νέα αρχιτεκτονική στις χρηματοπιστωτικές αγορές και να επανεξετάσει τον ρόλο των οίκων αξιολόγησης; Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από τη δική της πλευρά, συνέβαλε αποφασιστικά στην επίλυση της κρίσης, ή μήπως θα έπρεπε να έχει πιο ενεργό ρόλο στην αγορά ομολόγων;
«Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει κάνει μια εξαιρετική δουλειά για να βοηθήσει την ευρωζώνη να αντιμετωπίσει την κρίση. Είμαι βέβαιος ότι θα εξακολουθήσει να κάνει ό,τι κρίνει απαραίτητο και κατάλληλο για τη διαφύλαξη του ευρώ, στο πλαίσιο της πλήρους ανεξαρτησίας που της παρασχέθηκε από τη Συνθήκη και η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την αξιοπιστία της».
Αυξάνεται όμως η ανησυχία για το τραπεζικό σύστημα και για την εκροή των καταθέσεων. Τάσσεστε υπέρ ενός ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης των καταθέσεων;
«Η ευρωζώνη έχει καταστήσει σαφές ότι θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση της σταθερότητας στην ευρωζώνη και για το μέλλον του ίδιου του ευρώ».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
