Την ώρα που το ελληνικό δημόσιο ξοδεύει χρήματα (που δεν έχει) για την κατασκευή κέντρων κράτησης μεταναστών, μετατοπίζοντας τους παράνομους μετανάστες από το ένα μέρος στο άλλο, εμφανίζει ανεπίτρεπτες γραφειοκρατικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση του μοναδικού προγράμματος που φέρνει αποτελεσματική μείωση του αριθμού των μεταναστών: του προγράμματος εθελοντικού επαναπατρισμού. «Η γραφειοκρατία μάς δημιουργεί τεράστια προβλήματα», λέει ο Δανιήλ Εσδράς, επικεφαλής της Ελληνικής Αποστολής του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ).
Εξηγεί ότι από τη στιγμή που η ΕΕ αποφασίζει να χρηματοδοτήσει ένα πρόγραμμα ορισμένης διάρκειας για τον επαναπατρισμό συγκεκριμένου αριθμού μεταναστών, το ελληνικό κράτος «τρώει» τον μισό χρόνο σε γραφειοκρατικές διαδικασίες _ με αποτέλεσμα ο ΔΟΜ να τρέχει και σχεδόν να μην προλαβαίνει να οργανώσει τους επαναπατρισμούς μέχρι την καθορισμένη ημερομηνία. «Το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εκδίδει την προκήρυξη, κατατίθενται οι προτάσεις, συστήνεται η επιτροπή που θα τις εξετάσει, δημοσιεύονται τα ονόματα των μελών της επιτροπής υποχρεωτικά στο ΦΕΚ και ας πρόκειται να συνεδριάσει μόνο μια ή δυο φορές, εκδίδει το πόρισμά της και τέλος απαιτούνται οι υπογραφές τριών ή τεσσάρων υπουργών πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα», είπε σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη στην Αθήνα.
«Το πρόγραμμα για τον εθελοντικό επαναπατρισμό των μεταναστών ξεκίνησε δειλά πέρσι ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μετράει μια δεκαετία», πρόσθεσε. Χρησιμοποίησε τον όρο «δειλά» διότι, πριν ξεκινήσει, όλοι προέβλεπαν ότι κανένας μετανάστης δεν θα επιθυμούσε να επιστρέψει οικειοθελώς στην πατρίδα του. «Ο στόχος πέρσι ήταν να επαναπατρίσουμε 400 άτομα αλλά οι αιτήσεις ξεπέρασαν τις 2.500. Φέτος αυξήθηκαν κατά παραπάνω από 50%».
Ο ΔΟΜ κάνει αγώνα δρόμου προκειμένου, «παρά τις γραφειοκρατικές καθυστερήσεις», να έχουν επαναπατριστεί 3.000 άτομα ως τις 30 Ιουνίου 2012 που λήγει το πρώτο πρόγραμμα ενώ μέσα στην επόμενη χρονιά θα πραγματοποιηθούν 7.000 εθελοντικές επιστροφές. Οι αιτήσεις για το νέο πρόγραμμα έχουν ήδη ξεπεράσει τις 6.000 και συνεχίζονται.
«Οι εννιά στους 10 είναι άστεγοι παράνομοι μετανάστες που δεν έχουν ένα κομμάτι ψωμί να φάνε, αδυνατούν να περάσουν σε άλλη χώρα της ΕΕ και παραμένουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα», είπε ο κ. Εσδράς. «Τους δίνουμε την δυνατότητα επιστροφής στην πατρίδα τους με αξιοπρέπεια _ και όχι με χειροπέδες όπως όταν απελαύνονται _ καθώς και κίνητρα για να επιστρέψουν _ 300 ευρώ στο χέρι και σε ορισμένους περισσότερα για να διευκολυνθεί η επανένταξη στην χώρα καταγωγής τους».
Μέσα στην επόμενη χρονιά θα υλοποιηθούν 300 προγράμματα επανένταξης τα οποία εξαρτώνται ανά περίπτωση. Μπορεί να είναι βοήθεια για την δημιουργία μικρής ατομικής επιχείρησης, για την εύρεση εργασίας, για σπουδές κλπ.
Την χρηματοδότηση των προγραμμάτων εθελοντικού επαναπατρισμού την αναλαμβάνει κατά 75% η ΕΕ και κατά 25% η Ελλάδα. «Πρόθεσή μας είναι η μείωση της ελληνικής συμμετοχής», είπε ο κ. Εσδράς καλώντας την κυβέρνηση να πιέσει τις Βρυξέλλες. Η απάντηση των Βρυξελλών είναι κατ’ αρχήν αρνητική με το σκεπτικό ότι αν μειωθεί για την Ελλάδα, θα απαιτήσουν το ίδιο η Ιταλία, η Ισπανία και άλλοι. Όμως ο επικεφαλής της ελληνικής αποστολής του ΔΟΜ πιστεύει ότι μπορούμε να πετύχουμε εξαίρεση για λίγα χρόνια λόγω της οικονομικής κατάστασης.
Ο Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής του Γραφείου Ελλάδας της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, παρουσίασε προτάσεις για μια συνολική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος _ στην αποτελεσματική λύση του οποίου δεν μπορούν να διαχωριστούν πρόσφυγες από παράνομους μετανάστες. Στηλίτευσε τιςτοποθετήσεις όπως, «Να φύγουν όλοι οι μετανάστες» ή «Να νομιμοποιηθούν όλοι», διερωτώμενος _ για την πρώτη περίπτωση _ «πώς θα δεχθεί ένα τσάρτερ το Μπανγκαντές αν δεν έχει ταυτοποιήσει προηγουμένως η πρεσβεία τους προς απέλαση επιβάτες του;». Πρεσβεία όμως συχνά δεν υπάρχει στην Ελλάδα ή είναι απρόθυμη να ταυτοποιήσει τα υπό απέλαση άτομα.
Ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία της Υ.Α. για τα ελληνοτουρκικά σύνορα. «Ενώ την τριετία 2007-9 το βάρος των αφίξεων έπεφτε στα θαλάσσια σύνορα (νησιά ΒΑ Αιγαίου), από το 2010 παρατηρείται μια δραματική μεταστροφή προς τα χερσαία σύνορα (περιοχή του Εβρου)»: 47.000 άτομα συνελήφθησαν στον Εβρο το 2010 και 55.000 το 2011 ενώ το πρώτο τετράμηνο του 2012 υπήρξε αύξηση σχεδόν 31% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρσι.
Η Μαρία Σταυροπούλου, διευθύντρια της νεοσύστατης Υπηρεσίας Ασύλου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, εξήγησε ότι η υπηρεσία δεν λειτουργεί ακόμη γιατί από τους προβλεπόμενους 290 υπαλλήλους έχει μόνο τους 15 (οι οποίοι προέκυψαν από μετατάξεις). «Στην πρώτη εκδήλωση ενδιαφέροντος τον Απρίλιο λάβαμε κάτω από 10 αιτήσεις ενώ στην επόμενη αυξήθηκαν σε 45», είπε εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι πιέσεις εντός και εκτός Ελλάδος θα επισπεύσουν την έναρξη της λειτουργίας.
