Ελλάδα 2012, η αγορά του βιβλίου μαραζώνει, εκδότες και βιβλιοπώλες κηρύσσουν στάση πληρωμών, μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι αδυνατούν να συμμετάσχουν στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης επικαλούμενοι οικονομικούς λόγους. Ηχηρές απουσίες στοιχειώνουν την φήμη της έκθεσης αντανακλώντας όμως πιστά τη ζοφερή πραγματικότητα των περισσότερων επιχειρήσεων που οχτώ χρόνια τώρα στήριζαν όλες τις εκθέσεις, πολλώ δε μάλλον την Διεθνή της Θεσσαλονίκης. Η εικόνα αυτή δεν είναι τραβηγμένη απ’ τα μαλλιά, είναι η Εθνική Εικόνα Βιβλίου την εποχή του μνημονίου. Τι απαντά η διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου για την αδυναμία πολλών εκδοτών (τουλάχιστον 80) να συμμετάσχουν στην Εκθεση; «Κι αν δεν τη θέλουν πέντε … «σκασίλα» μας». Τι αντιπροτείνει το ΕΚΕΒΙ; Μα φαίνεται στο κεντρικό σύνθημα της έκθεσης: «Μ’ ένα βιβλίο ο κόσμος αλλάζει». Φτάνει πια η μιζέρια των εκδοτών για την αδυναμία να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Εως εδώ η γκρίνια των βιβλιοπωλών που μετρούν ώρες έως ότου δουν πελάτη στο μαγαζί τους. Ολα θα αλλάξουν με ένα βιβλίο.
Οσο περνούν τα χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου τόσο μειώνεται η εκπροσώπηση των κατεξοχήν φορέων του βιβλίου, των εκδοτών, απ’ το ΕΚΕΒΙ. Το φραστικό ατόπημα της κυρίας Βελισσάρηήταν μόνο το κερασάκι.
Ακολουθεί η τούρτα:
1. Το ΕΚΕΒΙ υφάρπαξε από τους εκδότες τη δυνατότητα διοργάνωσης διεθνών εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Οι διεθνείς εκθέσεις λειτουργούν ουσιαστικά ως «παζάρια» πνευματικών δικαιωμάτων. Τα πνευματικά δικαιώματα των βιβλίων εκχωρούνται από τους συγγραφείς στους εκδότες. Οι διεθνείς εκθέσεις γίνονται αποκλειστικά για να «πουλήσουν» πνευματικά δικαιώματα οι έλληνες εκδότες σε οίκους του εξωτερικού.
2. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών είχε προτείνει αρχικά να γίνει η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου έκθεση πρωτίστως επαγγελματική: Να μπορούν όλοι οι εκδότες (μικροί, μεσαίοι, μεγάλοι) να παρουσιάσουν την ετήσια βιβλιοπαραγωγή τους καταρχήν στους βιβλιοπώλες. Να μπορούν να προσέλθουν όλοι οι βιβλιοπώλες της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας με τα έξοδά τους πληρωμένα από την Εκθεση, για να δουν και να επιλέξουν βιβλία απ’ όλη την βιβλιοπαραγωγή και όχι μόνον από τους μεγάλους εκδότες που έχουν δικό τους δίκτυο προώθησης. Επιπλέον είχε προταθεί, να τους δίνεται ως κίνητρο η προσέκτπωση σε πιθανές μεγάλες παραγγελίες. Σε παλαιότερες Διεθνείς Εκθέσεις η συμμετοχή των βιβλιοπωλών ήταν πολύ μεγάλη. Φέτος προσήλθαν 7-8 βιβλιοπώλες. Αντί να δοθεί κίνητρο στους υπερχρεωμένους βιβλιοπώλες για να έρθουν στην έκθεση, δόθηκε κίνητρο (δωρεάν περίπτερο) σε πολλούς εκδότες περιοδικών και πάσης φύσεως άσχετους με το χώρο του βιβλίου (πλασιέ, περιβαλλοντικές οργανώσεις κτλ.) να είναι στην έκθεση.
3. Βασικός στόχος της Εκθεσης ήταν η ανταλλαγή απόψεων όλων των φορέων του βιβλίου (συγγραφέων, εκδοτών, βιβλιοπωλών, βιβλιοθηκονόμων) για όλα τα θέματα του χώρου του βιβλίου. Οι βιβλιοθήκες (σχολικές, δημοτικές, δημόσιες) φερ’ ειπείν ήταν είναι και θα είναι βασικό αίτημα του χώρου του βιβλίου. Η ίδρυσή τους (δεν υπάρχουν παρά ελάχιστες) η λειτουργία τους, ο εμπλουτισμός τους, η στελέχωσή τους και η σχέση τους με τις νέες τεχνολογίες θα πρέπει να είναι στην ημερήσια διάταξη του ΕΚΕΒΙ σε όλες τις εκδηλώσεις του. Πολλά άλλα θέματα απασχολούν τους ανθρώπους του βιβλίου και δύσκολα βρίσκονται όλοι μαζί για να τα συζητήσουν. Το ΕΚΕΒΙ απαντά σε όλα αυτά με την απαστράπτουσα παρουσία του Εμίρ Κουστουρίτσα, διατρανώνοντας ότι «συμμετέχουν συνολικά 200 εκδότες (14 περισσότεροι από πέρσι) από τους οποίους οι 54 είναι νέοι, γεγονός που αποδεικνύει τη δυναμική στο χώρο του βιβλίου παρά τη διεθνή οικονομική δυσπραγία». Σε ποιο σύμπαν κρατικής ή κοινοτικής χρηματοδότησης ζουν οι ΕΚΕΒίτες και οι λοιποί δημοσιο-γραφούντες που αναπαράγουν άκριτα (;) τα δελτία τύπου του εθνικού κέντρου;
Το ΕΚΕΒΙ, ιδρύθηκε κατόπιν αιτήματος των εκδοτών, είχε ως πρωταρχικό σκοπό την προώθηση των συλλογικών αιτημάτων των εκδοτών. Σήμερα, που πάρα πολλοί από τους εναπομείναντες εκδότες και βιβλιοπώλες αμφιβάλλουν για το αν θα υπάρχουν οι επιχειρήσεις τους στο άμεσο μέλλον, νιώθουν στην καλύτερη περίπτωση απορημένοι από το «σκασίλα μας» της κας Βελισσάρη.
Παραμένει κενή περιεχομένου η εθνική πολιτική για το βιβλίο, όπως έμεινε κενή η θέση των προκατόχων της κυρίας Βελισσάρη όταν ξέχασαν την αποστολή τους και υπερέβαλαν των αρμοδιοτήτων τους.
Ο χώρος της έκθεσης, για να μην είμαστε μονόπλευροι, ήταν εξαιρετικός, το ίδιο και η οργάνωση. Πολύς κόπος και πολλοί επισκέπτες. Χωρίς το ουσιαστικό περιεχόμενο όμως δεν μπορεί παρά να μας έρθει στο νου ο Αλεξανδρινός.
«κ’ οι Αλεξανδρινοί έτρεχαν πια στην εορτή,
κ’ ενθουσιάζονταν, κ’ επευφημούσαν
ελληνικά, κ’ αιγυπτιακά, και ποιοι εβραίικα,
γοητευμένοι με τ’ ωραίο θέαμα –
μ’ όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά,
τι κούφια λόγια ήσανε αυτές οι βασιλείες»
*Ο κ. Γιώργος Δαρδανός είναι εκδότης, επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών
